29 Ocak 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 13

Yakalanan balıklar ya denize programı arasında balık avlan ve mal- zemelerine mütedair incelemelerle Mar- Ege ve Karadeniz bölgelerinde tetkıkler vard Türkiye yer akı ve yer üstü servet- leri bakımından dünyanın — fevkalâde zengin memleketlerinden biridir. Fakat şimdiye kadar bu servetler, bir yandan kötü idare, dıger yandan da halkın haleti yuzunden degerlendırılememış— tir. Cumhuriyetle — beraber balıkçılık mevzuu da zaman zaman hü ta- rarından ele alınmış ve fakat bunlardan pek de müspet sonuçlara varılamamış- tır. Son olarak Beşiktaşta meydana ge- tirilen tesisler balıkçılığımızın — inkişafi sahasında atılmış isabetli — adımlardır. mleketın ıktısadı lanlanması ya- pılacagı vakit, nde tutulacak hu- sus o memleketın ıktısadılık prensipleri- öre neleri ıstıhsal edip neleri ıhraç edebılecegı keyfiyeti! emleket satçıları hemen hemen muttefıklerdır kı Türkiye münhasıran buğday ihraç eden bir memleket olmaktan daha çok, mey: ve, hayvan ve hayvan mahsülleri, istihsal Ve ıhraç etmiye — elverişli memleket Bu bakımdan balıkçı bir memleketten -İzlandadan- getirtilen ve ihtisası Birleşmiş Mılletler Teşkilâtınca balık bir irme modern bir tarzda işletme zamanı gelmışt Yatırımlar Avrupaya Amerikan hususi yatırımları azalı A vrupa İktisadi Işbırlıgı Teşkılatı Ba— tı Avrupa memleket Ameri kan hususi sermaye yatırımlaıını teşvik için alınması iktiza eden tedbirlere mü- AKİS, 29 OCAK 1955 Yr dökülenler? tedair yayınladığı bir broşürde hususi merikan plasmanlarının geçıımış oldu- ğu ıstıhaleyı belirtmektedir. r halind b yatırımlarının harpten sonra, olduğu gibi geniş bir Vu' t kaza- nabılmesı ıçı mukrizlere müsbet bir iyimserliğin hakim olması gerektiği be- lirtilmektedir. Filhakika 1947 senesin- enberi Avrupaya erikan yatırımlara oldukça Zikzaklı bir tempo takip etmişlerdir. Meselâ 1950 senesin- aşı seviye azamidir ve bu milyon dolar civarındadır sinde ı bu hacim 544 mil- n dola ra inmiştir. 1947 - 1954 sene- lerı arasında Amerika Bırleşık Devletle- sermaye rinde hususi teşebbüslerin Avrupaya yaptığı sermaye yatırım ları bu asgari ve azami rakamlar arasında — değişmiş- tir. 1920 ilâ 1930 seneleri Amerika Birleşik Devletlerınden hususi sektörün Avrupaya ihraç edilen serma- ye yatırımları bugünkü dolar üzerinden yılda va: 1000 milyon dolar kadardı. Tupa lktısadı Işbırlıgı Teşkilâtına uye memleketlerın hepsine uzun vadeli ola- rak yapılan sermaye İhraçları yılda va- satı olarak 98 milyon dolar civarında- ır. Bunlar da yanı uzun vadeli s rma- ye İhraçları da- oldukça dalgalı bir se- yir takip etmişdir. Azami had 1950 se- nesine tesadüf etmekte ve 308 milyon dolara baliğ olmaktadır, 1951 senesin- de bu meblâğ 102 lyon dolara düş- müş, 1952 senesinde de 80 milyona ka- dar inmiştir, 1953 yılında ise 128 mil- milyon dolarım Amerikan Bankaları ta- rafından Fransa'ya vaktiyle yapılmış olan ikrazın edıyesı teşkil tmiştir. 688 milyonluk yatırımın 340 milyonunu bılavasıta yatııımlar meydana getırmek— geriye kalanını -148 milyonu port- lî)y yatırımlaııyla 200 mılyon ıkrazdan terekküp etmektedir. İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Amerikan yatırımlarından Avrupa İk- tisadi İşbirliği Teşkilâtı içinde en fazla istifade edeni İngilteredir. Avrupaya yatırılan sermayelerin B 40 mı İ tere almıştır. Fransa, İtalya, Hollanda bilâvasıta yatırımlardan yüzde on nöbetinde hissedar olmuşlardır. Ya- tınmlarrıniktisadi hayatın çeşitli faali- yet dalları arasında yayılışı Ö i n dolar civarındadır. rika Birleşik Devletlerinde teşekkül eden sermayenin pek azı, bu rakamlardan da istihraç edileceği üzere, Avrupa'ya ih- raç edilmektedir. Bunun dahilde teşek- kül eden sermayeye nisbeti yüzde dör- dü pek geçmemektedir. Amerikan ser- maye mukrizlerinin — elde ettikleri ka- zanç ise hiç de azımsanacak miktarda değildir. 1947 denberi yalnız — Avrupa İktisadi İşbirliğine mensup memleket- lerden elde edilen gelirler 1914 milyo- na baliğ olmaktadır. Bunun 1904 mil- yonu mahalline yeniden — yatırılmıştır. Amerika'ya yeniden giren kısmı ise 1010 milyon dolardır ki bu, Avrupaya ıhraç edilen kısmı pek çok geçmektedir Amerıka Bırleşık Devletlerı kapita- duğu bi hürriyete, mülkiyete, ferdi teşebbüse ve rekabet yapabilme — imkânlarına malik- tirler. Onun için hem kendi devletleri- bancı devletlere ikrazda bulunabilirler. Ferdlerin yabancı mem- rika Birleşik — Devletlerinin ikinci Ci- han harbinden sonra Avrupa memleket- lerine karşı yaptığı sermaye ihraçlarının mahiyeti incelenince bilhassa iki husus İngiltere olmasıdır. Bunları şöyle izah etmek mümkündür: İkinci Cihan harbinden sonra — Avrupa iktisadiyatının kalkınması Amerikan hu- susi sektörünün Avrupaya yapacağı ser- maye yatırımlarından daha çok Ameri- ka Birleşik Devletlerinin çeşitli adlarla yaptığı yardımlarla -Marshall plânı, Karşılıklı Güvenlik Teşkilâtı, Dış Mua- melât Dairesi- sağlanmak — istenmiştir. harp ekonomisinden sulh ekonomisine geçiş görevini üzerine Mil- letlerarası Kalkınm, İ almış olması iki ciha ışlerın mahıyetının degışmesını ıcap et- o da milletlerin paralarının satınalma güçlerinin düşme- si. Amerika Birleşik Devletlerinde dolar 1945 ten beri satınaAlma gücünün 2 30 na yakınını, sterling 2 akını- nı, frank B 70 ine yakınını kaybetmiş- 13