14 Ağustos 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

DÜNYADA OLUP BİTENLER intikal devresinde bulunduğu ve adım larını yavaş atması gerektiği hatırdan çıkarılmamalıdır. İttifak imzalandığına göre, bundan sonra ne yapılacaktır? Üç memleketin genel kurmayları zaten temas halinde bulunuyorlardı. Bu görüşmelerde bazı plânların hazırlanmış olması da tabii- dir. Şimdi temas daha daimi hale ge- tirilecek, plânlar üzerindeki çalışma- lar arttırılacak bir takım kararlar müşterek olarak alınacakt Üç memleket parlamentolarının aza- larından müteşekkil bir küçük istişari clısın kurulması da kabul edilmiş vasiyet Fakat ıfîıfakı bir hâdisenin — ciddi surette tehdit ettiği de unutulmamalı- dır: Kıbrıs meselesi. Mesele patlak verdiği zaman Türk v n hükü- metleri arasında olmasa bıle Turk Ve Yunan basını, Türk ve Yunan efkârı arasında çok şiddetli bır duel— 1 o n u nbaşlaması mukadderdir. Balkan ttıfakı mılletlerin 1ttıfakı— na dayandığı müddetçe bir kıymet ve bir kuvvet ifade edecegınden Bled de basılan ımzalara ve söylenilen — güzel sözlere rağmı açılacak uçurumla mânâsız bir ahıd haline gelebılır u bakımdan Yunanistan da Türki- ye kadar dikkatli ve basiretli olmak zorundadır Şimdilik dikkat ve basi- m de aşırısı — bizden, tah- rık onlardan geliyor Trieste Kapanan bir yara daha ür dünyayı ayıran anlaşmazlıklar. H dan biri daha halledilmiş bulunu- yor. Trieste, fiili vaziyetin ile İtalya arasında bir ihtilâf mevzuu olmaktan çıkarılmaktadır. Yugoslavyanın mı, yoksa İtalyanın ları bu toprak iki bölgeye ayrılmıştı. Ayrılmanın kısa hikâyesi şudur İkinci cıhan harbi sona ermek zeredir. Almanlar her tarafta yenıl— mektedırler Moskovada leketlerini müstevliden süratle temiz- lemekle meşguldürler. Yugoslav — kuvvetlerinin ilerlemesi o kadar süratli olur ki, gözü açıp ka- payıncaya kadar bu kuvvetler Tries- tenin kapısına dayanır ve içeri gi- rerler. Müttefikleri bir telâş alır. Yu- goslavyanın Trieste üzerindeki niyet- leri o kadar aşikârdır ki, bunları her- kes bilmektedir. Halbukı İngiliz ve 12 Amerikalılar Italyanlara da vaadde bulunmuşlardır... Eğer — Yugoslav kuvvetleri ihtilaflı bolgeye gırerlerse kolay kolay çıkmayacaklardır. Bun üzerine bir yandan Yugos- lavlar ilerlerken müttefikler de derhal harekete geçerler ve bu suretle Trieste iki taraftan işgal edilir. Yugoslavlar ile İngilizler arasında — çarpışma alâ- metleri bile belirir, bir ara bundan a- damakıllı korkulur, fakat mesele hal- ledilir ve statüko muhafaza edilir. Trieste 2 bölgeye ayrılmıştır: A böl- gesi, B bölgesi... A bölgesi müttefikle- rin işgali a tındadir B bölgesi Yugos— avların Müttefikler daha sonra ken dı bölgelerini İtalyanlara fiilen devre— derler. imdi varılan anlaşma da, bu vazi- yetin tasdikinden ibarettir. A bölgesi ltalyaya verilmekte, B bölgesi Yugos- lavyaya.. Amer kan kuvvetleri — 60 gün 1çınde çekileceklerdir. İngiliz kuv- vetlerine gelınce onlar bu topraklarda bir tek gün bile kalmak istememekte- dirler. Zaten İngilizlerin kendilerine kâr getirmeyip, bilâkis bütçelerine yük olan bu gibi işgallerden mümkün oldu- ğu kadar çabuk kurtarılmayı arzula- dıkları malümdur. Trieste meselesinin halli ile İtalya ve Yugoslavya arasında her şey tatlı- yâ bağlanmış mı oluyor? Doğrusu is- tenilirse, hayır! Daha ortada bir çok mesele vardır. Fakat Trieste davasının ya varılabilmesi için zemini müsait hale getirmektedir. Orta Doğu Petrolün küçük tarihçesi "Tan petrolu ıhtılafı 5 agustosta Tah- ran V ndrada anda ya- yınlanan bir tebligle halledildıgi Za- man, Abadan tasfîyehanelerımn ka— panmasından tam üç yıl ve beş gün geçmiş bulunuyordu. Dr. M saddık' 'ın sukutundan ise bır yıldan on sekiz gün eksik... Bütün bu ihtilâfta başlıca taraflar- dan biri olan İngiliz kumpanyasının mazisine bakıldıgı zaman, bu kumpan yanın 1909 da Anglo - Pergian Oil adı altında işe başladığı, sonradan bu- günkü Anglo . Iranian adını aldığı görülüyor. Bu şirket 1909 da 130 mil- yon hektarlık bir petrol sahasını iş- letmeğe — başlamıştır. Bu işletmenin imtiyazı 1901 de İran hükümeti tara- fından William Knox d'Arey adlı bir şahsa verilmiş bulunuyordu. 1935 de Acemistan, resmen İran adım kabul etti. .© tarıhten evvel, |- nüfuz bölgelerine ayrılmıştır: kısmı — İngilterenin, kuzey Rusyanın nüfuzu altına girmiştir Bol- şevik ihtilâlinden beri bu anlaşma me- riyetten kalkmıştır. Bununla beraber, 1921 tarihli andlaşma gereğince, lran başka memleketlerin istilâsına uğradı- ğı takdirde kızıl ordu de Irana girmek hakkını dir. muhafaza etmekte Triestede yabancılar Nihayet yol göründü AKİS, 14 AĞUSTOS 1954