1 Mart 1940 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 18

SERVEİ, SEFAHAT, ve SEFALEİ MERKEZİ: ŞANGAY * Yazan: ATİYE A. DEMİRCİ Dört Milyon Kişinin Yaşadığı Bu Esrarlı anghay'ın, yeryüzündeki en büyük şe- hirler arasında dördüncülüğü alan bu muazzam beldenin bugün yükseldiği nok- nda, bundan evvel, asırlarca müddet, bo- gucu bir sıcak altında kasılıp kavrulan, türlü haşeratla dolu, murdar, müteaffin bir bataklık vardı. Ve o bataklıkta, sefil bir- kaç balıkçı ve gemici ailesi oturuyordu. anghay, birkaç şehrin bir araya gel- mesinden teşekkül atmiştir. Nüfusu dört buçuk milyondur. Caddelerinde <gök tu malıyan» binalar, düzinelerle sayılır. Bund. Nankin « Road adını taşıyan caddeleri, e yanın en lüks caddeleridir. Şanghay, Uza doğunun mali merkezidir ve Çin ticaretinin Üçte ikisinden fazlası orada temerküz eder. Avrupalı milletler Çine girmeğe ve orada imtiyazlar almağa başlar ba llikdez, bu bataklık ovanın iktisadi kiymetini der- hal kavramışlardır. Zira, Şanghay, Yang - Çe nehrinin ayaklarından biri olan Vang- Pu mansabında kâin bulunmaktadır. Bu nehrin, iki bin beş yüz kilometre imtida- dınca seyrüselere müsaid, dünyanın en bü- yük nehirlerinden biri olması, onu, Çinin ortalarına kadar nüfuz için yegâne elverişli vol haline koymaktadır. Diğer taraftan, arzküresi üzerinde en az dört yüz milyon Çinli vardır. Yani, dün- UZAK DOĞUNUN ya nülusunun dörtte biri.. Çin, dünyanın en büyük pazardır. Yiyecek, giyecek. modern insanın durmadan artan ihtiyac- larile ülfet peyda edecek dört yüz milyon insan demek, Şanghay'ı kontrolu altında tutan devlelin; Çın pazarına sahip olması demektir. İdari bakımdan, Şanghay, imtiyazlı İngiliz- Fransız arazisi, imtiyazlı beynelmilel arazi ve Çin şehri olan Pu.Tung'dan müteşek- kildir. İlk ikisi Vang-Pu'nun sol sahilinde, üçüncüsü sağ sahilinde kâindir. Bütün bu şehirlerin heyeti mecmuası içinde 30.000 Avrupalı, 100,000 Japon ve dört milyon. dan fazla Çinli, kâh ittifak, kâh ihtilâf içinde, fakat mütemadiyen birbirinden nef- ret ederek, birbirini gammazlıyarak, didi- ne, çırpına yaşar dururlar. Fransiz arazisinde üç yüz bin nüfus vardır. Bunun ancak iki bini Fransızdır. Vang-Pu nehrinde daima Fransız harb ge- mileri bulunur, bir alay Fransız askeri vardır ve Şanghay'da bir Fransız zabıtası mevcuddur. Şanghay, beynelmilel en büyük. şerirle- rin faaliyet merkezidir. Bu, münakaşa ka- bul etmez bir hakikattir. Şanghay'da, pa- muk, çay, ipek satılır. Fakat, daha birçok başka şevlerin satış merkezi de burasıdır. mmm. Şehirde Mütemadiyen Karışıklıklar Çıkar ve Bu Arada Çinliler Açlıktan Ölür Uyuşturucu maddelerin, roinin alişveriş gizli satışların, baliğ olduğu yekün milyar larla ifade edilir. Japonların son islilalarından sonra iç& rilere çekilen Ç iğ yarısı muntazam asker sürü sürü komi gibi Kaçak harb İsvasımının e böyük pi vasası gene ni hay "dir ormal zaman lr Şanghay'da bir isyan patlak vermesin. Si eçmez ki. yasi mücadeleler, lanık suda balık avlamak istiyen letin karışıklık ya zaruretini hisse divermesi, Şanghay'ı öltüst etmeğe kâfi birer sebebdir. Ve bu arada, Çinliler, mi temadiyen açlıktan ölürler, Şanghay'ı teşkil eden şehirlerin be üçünün de kendine mahsus hukuki statü vardır. Hiçbir Avrupalı, mensub olduğ” aa un müsaadesi olmadıkça tevkil 2 Gi nlilerin hepsi birbirine bense ve MN muayyen bir ismi yaklur. Bu yüzden, adam kaldırma » air a lâhla tecavüz, cinayet. intikam kaslile til gibi vak” Bilardo in hay, casus, yataklığında da yek!” dir. Bu galib şehrin, en büyük. hususıye” el katillerdir. Adam öldürmek müşevvik casüsler, bi: ia afyonun, be merkezi Şanghay'dır. Bs bir: dev üna rünc elme