7 Mart 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 18

gin niyetlerimizi öğrenmişlerdir. Son derece içerlemiş bu- lunuyorum." Clemenceau buna şu mukabelede bulunmuştur : "— Sizden, hareketlimizi kıksekiz saat geciktirmemizi istemek için buraya gelmiş bulunuyorum. Gerçekten de, İtalyanlara karşı tutumumuza dikkat etmek zorunda- yız. 16 Mayıs, bundan sonra tesbit edilmiştir. 15 Mayıs 1919'da Venizelos P Mayıs günü, Paristeki Venizelosun ve yanındaki yu nanlıların, manzarasını yunan gazetecisi Hristos ei ri Londrada, klamanosa yazdığı rumca altı sayfalık bir mektupla anlatmıştır. Mektup şudur: “Fransız Yabancı Basın Klübü, 80, Champs Elysees Caddesi. Paris, 15 Mayıs 1919. ci Elçi ve aziz dost, tek- rar buluşmak firsatım bulamaksızın gitmiş olmanıza pe üzüldüm.... Tabii, İzmire birliklerimizin sevkedilmiş oldu- gu haberini bugünkü gazetelerden öğrenmiş değilsinizdir. Size bu işin biraz kulis tarafım anlatayım. Alınmasında en ziyade Wilson'un kuvvetli rol oynadığı karar Başba- kanımıza bildirildi. Orlando Üçlerin kararım öğrendiğin- de buna esas itibariyle itiraz etmedi, ama acele ve mual- lâktaki başka meselelerin daha önceden halledilmesini is- tedi. Bu mülâhaza üzerine Üçler kararın tatbik mevkiine Loyd George konmasının bir kaç gün geciktirilmesinin daha doğru ola- cağını düşündüler. Fakat son derece haklı olarak tamir konusunda çok hassas olan Başbakanımız Pazar sabanı Clemenceau'yu görmeye koştu, onunla uzun uzun görüştü ve akşam yemeğini de Lloyd George ile birlikte yedi. Bu temasların neticesi olarak Pazartesi sabahı, Üçler Veni- zelosa kararlarının infazı için harekete geçmesini bildir- diler. Dostumuz Emmanuel -bir İtalyan- dün akşam ken- disini gördüğüm ana kadar bir şey bilmiyordu. Hınzırca bir keyifle hadiseyi söyledim. Yıldırımla vurulmuşa dön- dü ve inanmadı. Ama tafsilat verince acı hapı yuttu ve Wilson'a ateş püskürdü: — Şu hale bakın! Bir rum ekseriyetine sahip olmadı- gı halde tamiri size veriyor da, bir italyan, ekseriyetine sa- hip olan Flumeyi bize vermiyor.. Başbakanımız sevinçten uçuyor. Adeta kendine ha- kim değil. Mercedes ojelinin koridorunda, o Selânikten mücadele arkadaşı Spiromilioyu kolları arasına aldı, sar- maş dolaş oldular. Bir kaç dakikalık hususi bir konuşma esnasında bana uçurumun kenarına kadar gelmiş oldu- gumuzu, oradan kurtulduğumuzu ve aze büyükler ara- sına girdiğimizi söyledi. Bunu size borçluyuz, sayın Baş- bakanım, dedim. Bugün gerçekleşen Periklesin rüyasıdır: Elenizmin birliği. Bana şu cevabı verdi: Evet, evet, ama halkımız bu olmasaydı ben ne ya- pabilirdim- ki.. Fevka lâde, harikulade bir halkımız var. Siyaset adamları bari ona lâyık olabilseler.. Başbakanımızı gören herkes gerçekten keyifli oldu- gunu, uçtuğunu farketti. Her halde siz de orada aynı run haleti içindesinizdir.",. İşin içindeki iç 5 Mayıs günü Londradaki yunan çevrelerinde de, tabii hava aynıydı. Fakat orada cereyan eden bir hadise, Üçlerin Venizelosa İzmire çıkartma yapması müsaadesini vermesindeki esrar perdesini aralamaktadır Londradaki Yunan Elçisi Kakma çıkartmanın arefesinde, İngilteredeki önemli yunan dostlarına mek- tuplar, yazarak hadiseyi haber vermişti. Bunların arasın- da meşhur Sir Basil Zaharoff da bulunuyordu. Muazzam bir servete sahip olan bu silâh sanayiicisi Elçiye teşekkür etmekten geri kalmadı, fakat cevabında hadiseye yabancı olmadığını da imâ etti. Kaklamanosa ingilizce olarak yaz- dığı mektup şudur: "Carlton Hotel, Pall Mall, Londra. 15 Mayıs 1919, Azizim Kaklamanos. verdiğiniz (o iyi haberlere teşekkür ederim. Mütevaziyane söyleyeyim, bunlarda benim teşeb- büslerimin payı büyüktür. Onun için M. Clemenceau ve M. Lloyd George a hararetli şükran telgrafları gönderdim. Pazartesi günü sizi öğle yemeğine bekliyorum. yy e mı sunarım azizim Kaklamanos. Basil Zaharofi Zaharoff sahiden, bir bakıma, Clemenceau'dan İzmi- ri, koparan adamdır. Zaharoff 1919 İlkbaharında bir gün, büyük bir heye- can içinde,.Pariste Venizelosun ve Barış Konferansındaki yunan heyetinin kaldığı Mercgdes Oteline geldi. Derhal Yunan Başbakanım görmek istediğini bildirdi. Venizelos kendisini kabul etti. Zaharoff, gözlerinden yaşlar akarak İzmirin yunanlılara verileceğini söyledi. Venizelos zengin rumu kolları arasına aldı ve yanaklarından öptü. Zaharoff şunları (o anlattı: '— Bugün öğleyin Clemenceau yemekte bendeydi. Senin bütün isteklerini desteklemesini tekrar rica ettim, zira bu taleplerinin haklı olduğunu söyledim. Gideceği sırada çalışma odamın kapısında kendisini dur- durdum, elini tuttum ve İzmirin Yunanistana verilmesi- ne yardım etmesini istedim. Clemenceau elimi sıktı ve