29 Şubat 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

DÜNYADA OLUP BİTENLER hafta yaptığı ziyaret, bu davet üze- rine olmuştur. Güney Asyadaki en güvenilir dost- larından biri olan (o Pakistanın Kızıl Çine yaklaşması. Birleşik Amerikayı elbette ki memnun etmeyecekti. Nite- kim, bu yakınlaşma başladıktan son- ra on, Pakistana yaptığı yardımı kesmek tehdidini savurarak Eyüp Hanı geri çevirmek istemiştir. Fakat Hindistana verilen amerikan silâhları çok güçlü göründükleri için Eyüp Han bir adım bile gerilememiş- tir,. Sovyetler Birliğine gelince, Komü- nist çinin Afrika devletleri ve Fran- sadan sonra güney komşusu Pakista- na da yaklaşması, Moskova ile Pekin ticilerinin lebine bir puvan olduğu i- çin bundan Moskova da memnun ol- mamıştır. Zemin bulunabilse... Riyaimindide yapılan Eyüp Han - Çu En Lay görüşmelerinin en dikkati çeken noktalarından birincisi, Pakis- tanın, Komünist Çinle birlikte "aske- ri hazırlıklar"ı kötülemesidir. e Başka bir deyişle Pakistan, Komünist Çinin şimdiye kadar iddia ettiğine uygun o- lârak. Asyadaki oOAmerikan savunma politikasını barışı (o tehlikeye düşür- mekle suçlandırmaktadır. Ancak, bu politika içinde Pakistanın üye olduğu CENTO ve SEATO paktları da vardır. Eğer Pakistanın şimdi söyledikleri gerçek düşüncelerine uygunsa, CEN- TO ve SEATO eninde sonunda Pakis- tansız kalacak demektir. Pakistanın Amerika karşısında Ko- münist Çine' ayak uydurmasına karşı- lık, Komünist Çin de Hindistan kar- şısında Pakistana ayak uydurmakta ve Keşmir meselesinde Pakistanın gö- rüşünü desteklemeye söz vermektedir. Pekin hükümeti, şimdiye kadar, Keş- mirin ihtilaflı bir ülke olduğunu ka- bul etmekle beraber Pakistan görü- şünden: yana çıkacak kadar ileri git- miyordu. Görüşmeler sonunda yayın- lanan bildiride, Çu En Lay, Keşmir meselesinin "Keşmir halkının istekle- rine uygun olarak çözülmesi" gerekti- ğini söylemektedir. Bilindiği gibi Hin- distan, Keşmirde yapılacak bir kamu oylamasının Pakistan lehinde sonuç- lanacağından korkarak, böyle bir oy- lamaya başvurmaktan kaçınmakta, Pa- kistan ise devamlı olarak referandum istemektedir. Ravaipindi görüşmelerinin ilgi çe- kici başka bir noktası da, bu görüş- meler sırasında, Pakistan Devlet Baş- kam Eyüp Hanın Komünist Çinle A- merika Birleşik Devletleri arasında a- AKİS/24 Eyüp Han Arabulucu rabuluculuk yapmaya gönüllü çıkma- sıdır. Eyüp Hana göre, yapılan görüş- melerde Çu En Lay, eğer diğer dev- letler makul bir tavır takınırlarsa, Pe- kinin de onlara aynı makul tutumla mukabele etmeye hazır olduğunu bil- Çu-An-Lâi Beş dertte dirmiştir. Oysa Komünist Çinin Ame- rikanın Milliyetçi Çine karşı "yerine ann ki gereken yüklemler" i oldu- u kabul etmesine karşılık, Ameri- ka "Komünist Çinin Hiçbir isteğini Ka- bule yanaşmamıştır. Eyüp Han, Ko- münist Çinle Amerika arasında "ortak bir anlaşma zemini bulmaya hazır ol- duğunu bildirmiştir. Büyüyen bir heyülâ A Amerikanın bu arabuluculuk teklifini hiç değilse şimdilik, iyi karşılamıyacağını kestirmek cı olmaya lüzum yoktur. ha birkaç yıl önceki siyasal yalnızlığı- nı son birkaç ay içinde bir tarafa a- tan Pekin hükümeti, dünya politika alanında hergün biraz daha kuvvetle belirmekte ve Amerika Birleşik Dev- letleri bu durumdan büyük bir endişe duymaktadır. Fransanın Pekin hükü- metini tanıması (o karşısında duyulan kızgınlık Washington "da henüz geç- miş değildir. Bununla beraber, ne kadar ayak di- rerse diresin, Amerika Birleşik Dev- letlerinin de günün birinde Pekin ger- çeğini kabul edeceği açıktır. Komü- nist Çin, özellikle Fransa tarafından tanındıktan sonra, eninde sonunda Birleşmiş Milletlere girmek için gerek- li üçte iki çoğunluğu Genel Kurulda toplayacaktır. Kaldı ki, ne kadar sal- dırgan niyetler beslerse beslesin, Ko- münist Çinin Birleşmiş Milletler için- de olmasının dışında kalmasından da- ha faydalı olacağım ileri sürenlerin sayısı gün geçtikçe çoğalmaktadır. Birleşmiş Milletler dışında kaldıkça, sınırları içinde dünya halkının dörtte biriin barındıran bu koca dev hergün biraz daha tehlikeli olacaktır. Birleş- miş Milletler, iyi kötü bir denetleme organı olarak, bu devin dünya barışını bozacak hareketlerini önleyebilir, hiç değilse bu hareketlerin cezasız kalma- masını sağlayabilir. Bu fikri gelişmeden başka, pratik bazı endişelerin eninde sonunda Amerikayı (oOKomünist Çin gerçeğini kabule zorlaması beklenebilir. Bu en- dişelerin başında hiç şüphesiz, ticaret Amerikanın endüstrici di kendi ellerine geçirmeye çalışmak- tadırlar. Amerika bu duruma daha u- zun bir süre seyirci kalamaz. İngiliz- lerin ticaret ve sanayi ile görevli Dev- let Bakanı Edwat Heath'in önümüzde- ki Kasım ayında Pekine giderek ora- da bir İngiliz Sanayi Fuarı açacağı- nı açıklamaları, Amerikanın sözünü adamakıllı açmış olmalıdır.