30 Temmuz 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

İKTİSADİ VE Ortak Pazar Güç bir mesele Haftanın o içinde, Türkiyede yayınla- nan gazetelerin manşetlerini bir- kaç gün süreyle "Ortalı Pazar" konu- su işgal etti. Türkiye Ortak Pazar devletleri tarafından bazı özel şartlar- la Pazara iştirak ettiriliyor, bu birli- gin içinde Yunanistanla beraber yer alıyordu. Konu bir yılan hikâyesi ka- dar uzun; uzun olduğu kadar da ka- rışık ve muhtelif şekilde taraftar top* layan bir konu olduğundan, piyasada "Ortak Pazar"» alınmamızın hikâye- si dillere destan oldu. İştirak ettirilme kararına sevi- nenler bulunduğu kadar endişeye dü- şenler de çıktı. Karardan ziyadesiyle memnun olanlar muhakkak ki Hükü- met üyeleriydi. Aylardır devam eden çabanın sonunda pazara girişimiz, 2. Koalisyon Hükümetine mensup bazı Bakanların ağızlarını kulaklarına var- dırdı. Bunların başında, bu işe öte- den beri taraftar olan ve Maliye Ba- kanlığı koltuğuna oturur oturmaz bu meseleyle yakından ilgilenen Oo Ferit Melenle, dış münasebetlerimizi âyâr- liyan, Turhan Feyzioğlu ogelmekte- dir. Aslında, Bakanları bu derece se- vindiren olay, kendilerini bir o kadar da düşündürmektedir. Zira Ortak Pa- zar meselesi hakikaten önemle üslerin- de durulacak ve içinden güçlükle çı- kılabilecek bir konudur. Yeni plân dü- zeni içine sokulmağa çalışılan Türk ekonomisi üzerinde ileride büyük çap- ta tesirleri olacak olan bu kararın, muhtemel sonuçları düşünülerek ha* reket edilmelidir. Türkiyenin, Ortak Pazara girme- si siyasi yönden şart olmuştur. Üç yıl evvel yapılan müracaat sırasında, Pa- zara dahil memleketlerin, bu talebi pek iyi karşılamaları boşuna değildir. O sıralarda Ortak Pazar memleket- leri -Fransa, Almanya, İtalya, Belçi- ka, Lüksemburg ve Hollanda- Birli- ge adeta müşteri toplamakla meşgul- düler. Ancak aradan geçen üç yıl zarfında Birlik öylesine gelişmiş, öy- lesine müsbet neticeler vermiştir ki, İngiltere Ortak Pazara girmek için büyük çabalar sarfetmiş, buna rağ- men fazla yüz bulamamış; müracaat eden İsraile ise sadece şöylece bir ü- mit verilmekten ileri gidilmemiştir. Sebepler ve sonuçlar.. Ortak Pazar 1957 yılında Batı Al- manya, İtalya, Fransa, Belçika, Hollanda ve Lüksemburg arasında AKİS, 30 TEMMUZ 1962 MALİ imzalanan Roma Andlaşmasıyla ku- rulmuştur. Amaç altı memleket ara- sında bütün engelleri kaldıran tam bir serbesti içinde malların ve hiz- metlerini mübadelesini sağlamak, bir iktisadi birliğin meydana çıkmasını gerçekleştirmektir. Bu gün Ortak Pa- zar, 172 milyon nüfuslu büyük bir memleket manzarası arzetmektedir. Beş yıl içinde büyük gelişmeler kay- deden teşekkül, Sovyetler ( Birliğini siyasi bakımdan endişeye düşürmüş- Hal böyle olunca, Batı Bloku ya- nında yer almış bulunan Türkiyenin Ortak Pazar camiasında bulunması bir lüzumun sonucu olacaktır. Mesele bu yönden, hayli başarılıdır. Türkiyenin Ortak Pazara kabulü- SAHADA İtalyan ve Fransız delegeleri, Al- man ekibinin karşısında (odurdular. Onlar, Türkiyenin muayyen bir ha- zırlık devresi geçirmesini, ondan son- ra Ortak Pazara alınmasını savundu- lar. Bu muayyen zaman geçtikten sonra Türkiye Pazara üye olacak, an- cak Pazarın ilk altı üyesi gibi der- hal rahatlıkla hareket etmek imkâ- nını bulamayacaktır. Türkiye ile di- ğer pazar devletleri arasındaki güm- rüklerin tamamen ortadan kalkması 22 yıllık bir süre içinde mümkün ola- caktır. Pazar devletleriyle gümrük duvarı evvelâ tedricen, her yıl o bir parça daha dozu arttırılarak kaldırı- lacaktır. Bunlar özel anlaşmalarla yapılacaktır. Öyle ki gümrük duva- rı, 22 yıl olarak -henüz kesin olma- Devlet Plânlama Teşkilâtı Ortak Pazar yeni iş çıkardı nün gecikmesi ve bir hayli uzun sü- ren tartışmalara sebep teşkil etme- si bu derece çabuk inkişafı olmuş- tur. Nitekim, Brükselde yapılan top- lantıda Pazara dahil memleketler a- rasında iki fikir üzerinde tartışıldı. Birinci fikri Almanlar (o savunu- yorlardı. Buna göre Türkiye Ortak Pazara derhal kabul edilmeli, bir ha- zırlık devresi tanınmamalı ve Güm- rük birliğine alelacele iştirak rilmeliydi. Bu konuda kesin karara varılmasını arzulayan Almanlar, a* kabinde Gatt anlaşmaları prensipleri- ne uyularak gümrük tarifelerinin ha- zırlanıp, Türkiyeyle Pazar ketleri arasında gerekli işleme baş- vurulmasını ve tarifelerin Gatt Teşki- lâtının onayına sunulmasını istediler. makla beraber bu civardadır teshil e- dilen müddetin sonunda tamamen eri" miş olacaktır. Bu müddetin sonunda Türkiye Ortak Pazarın tam üyesi ha- line gelecektir. İki görüş arasındaki fark, Tür- kiyenin tesbit edilen intikal devrin- den evvel bir hazırlık devri geçirme- si veya geçirmemesidir. Fransız ve İ- talyanlar bu hazırlık devrinin geçiril- mesini behemehal istemektedirler. Üs- telik bu hazırlık devresinin müdde- rumunu yeteri kadar düzelttiği, saden geri kalmış memleketler sını- fından "mek parmak" ileri geçtiğine kanaat getirdiği zaman Ortak Pazar üyeliğinin tanınmasında karara va- racaktır.