4 Ağustos 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 30

.3'.’_ SİN Yayınlar Fisenstein'den Bazin'e 1958 - 1939 sinema mevsiminin en genç sİ- mühim hâdisesi, Fransa-ta nemacıların kendilerini kabu meleri, İngi!terede uzun luk dev ı?'m:len sonra ye lele - re girişilmesi, İsveçte yıldızı g.ttikce pariryan Ingmar Bergman veya mev sim başında Belçikada tertip edil i festivali... deği! tün bir sinema mevsimi nemacıları, seyircile okuyucuları coşitli bakmf ranlıkla peşinder sürü) “yemde'ı dirik&$”e mazhe Mevs I>üm- I $ pit etmek için, 26 mümlokctî ğ nema tarihçisinden iml listelerini istediği vakıt Or tma cıkan 609 filmlik en İyi filmler n başında, FElsenstein'ın 1925 de çevirdiği *'Po- temkin zırhlısı” yer alıyordu. "Potom- kin”, aldığı 100 oyla, düÜnyanın en iyi filmi olarak seçilmişti, rejıqor oyla- masında da Eizenste'n, sonra geliyordu. Aynı —serginin en mühim diğer olayı. —Eisenstein'ın “Müthiş İvan” adlı filminin ikinci kısmının, biltün dlinyada ilk defa ola- rak gösterilişi oldu. Eisenstein "“Müt- hiş İvan”ın ilk kısmını 1944 de ta- mamlamıştı. İlk kısmı “Stalin arma- ğanı” alan “Müthiş İvan”ın — :kinci kısmı ağır tenkidlere uğramıştı. Si- nema dışı kimselerin, sinema dışı dü- şüncelerle girıştıkıen bu hüc so- nunda “Müthiş İvan"ın ikin hakikt hem mecazi mânada “ra- fa kaklırılmış”tı. Ancak, Stalin dev- e'nin kapanmasiyle filmin adı yeni- Gen edilmeğge — başlandı ve nihayet 1958'in son aylarınla Brilksel Sergi- sinde gösterildi. O vakıtten beri de Batı başkentlennin qıgunda tekrar tekrar gösterilm temmuz sncağında görmek için kuyruğa girmektedirler. Fakat Eisenstein yalnız büvlük bir si- nemacı değil, mnın en büyük nazarivecilerinden idi. Bu mevsimin başında, Eisenstein'ın klaslkleşmis iki kitabı, “Film Sense” ile “Film Form”, Amer:kalılar tara- fından p'âstik kapaklı ucuz yayınlar arasında bir kere daha yayınlanmış- tı. Esasen “Müthiş İvan”ın uğradığı tenkidler üzerinde Eisenstein daha cok yazı yazınakla uğraşıyordu. 10 Şubat 1948 de bir kalb krizi sonunda öldüğü vakıt, yanında yarım kalmış bir yazının son satıralarında "Müthiş İvan'ın ronkh bölümlerinin day, andı- ği esasları kısaca anlatacağını... cümlesi ver almaktaydı. Birkacç ay önce İngilizce ve Fransızcası aynı za- manda neşredilen “Notes of a Film Pirector REflexlons d'un Cindaste”, 5S .M. EFisenstein Basnıbadelmevt EFisenstein'ın çoğu neş redılmemlş ya- zılarından bir kısmını bir a tirmektedir. “Aleksandr Şimal hücum alayı” ile “Potemkin” filmlerinin etraflı wood'da hazırlığına bir tahlili. giriştiği, Holly- fakat J. Agce “Face to Face”te Aktör tenkidçi Amerîkahîarla an!a rım an “ÂAn adaptasyonu rine birer denemesi, filmlerinin ço- ğunun müziğini hars.rlıyan Prokofiof'- €& Ğalr bir yazısı bunlar arasındadır. Kitabın büyük bir kısm lin hakkırdaki dü sineniacıyı son )ılla mda en cok mw— buul- Bul eden smemvda renk ve Üç luluk inese kaplamakt FPransızların sax larda belki de en iyi cileri qayılabılf-:'rk olan / Ba- Zzin de, 11 Kasım 1958 de bmugü &- kit, Eisenstein gibi, yazılarını bir a- raya toplamakla meşguldü. Üstelık gazctclore dafılmış yazılarından baş- a bırakacağı bir şey yoktu. Orson “'enes ile Vittorio De Sica hakkın- daki İtalyanca kücük bir kitabı bir “en İyi kitapsız ten- “ olarak kalacaktı. Neyse ki, “Çu'est-ce güc le Cin&ma?” genel başlığıyla dört küçük Ciltlik serinin ilki, ölümünden bır hafta sonı'a pi- yasaya cıktı. Bir ay kadar sonra da ikinci cildi neşredildi. Serinin ilk cil- di “Ontologie et Langage” adını ta- şıyor. Yazıların büyük bir kısmı, si- nema dilinin doğuşu ve gelişmesiyle ilgıli makalelerden meydana gelmek- tedir. Bıı arada “Sirema dllinin ge- lişmesi”, “Yasak montaj” ve “derin- liğine sa.hne Üzerine en ivi mrelcme sayılabilecek olan “William W'yler” yazılariyle “Sinema görüntüleri” adlı uzun bir incelensesi dikkati cekmeh- tedir. “Le Cınema et les autres arta' adını taşıyan ikinci ciltte ise sinema- nın romanla, tiy xtm-;.a ve resimle o- lan münasebetlerini inceliyen makale- leri bir araya toplanmaktadır. Bu ikin- ci cilt, sinemada adaptasyonu savu- nan ve meseleyi ceşitli zaviyelerden inceliyen ve Bazin'in artık klâsik ol- muş uzun bir makalesıy]e -“Saf olm yan bir sinema için"- başlıyor, VVelles ve Olivier'nin tiyatro adaptasyonları- nı savunan “Tiyatro ve film', sinema ile vesim arasındaki münasebetleri inceliyen “Picasso esrarı” ile devam ediyor. Sinema Üüzerine en özlü, en etidi arasştırmaları içine alan bu iki cilt arada hir festivaller dolayısiyle meselelere dokunarak, ticari mak- okuyucuyu sürükliyen canlı bir sinema polemiği olarak da <dikkati çekiyor. Eserin ilk hazırlanış vlânına göre, bundan son- ra çıkacak iki ciltten biri sinemaıun üzerine, arkadaşları, kidçinin bütün yazılarını içine alm lüzumu Üzerinde durmakta ve bu mevzuda çalışmaktadırlar, Aktör - tenkidçi ’ı enkidleri kitap hahndc— toplanan diğer bir sinema vaz. 1955 de ölen Amerikalı sinema tenkıdcisi Ja- mes Agee'dir. “Agee on film”. yaza rın 1942 - 1948 ırasında “The Nltıon" A4KİS, 4 4AĞUŞSTOS 1858