19 Ocak 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

merika, bizzat kendisinin onayak olduğu Bağdat Paktına nıçın ka- tılmamaktadır ? Aynı Amer İ komüni: tecavü endişe eden Bagdat Paktı uyelerıne herhangi bir tecavüze karşı garan- ti veriyordu n Eisenhower plânı da bu garantinin bir tekrarından ibarettir. Buna rağmen aynı plân do- layısıyla Dulles, Kongre önünde A- merikanın Bağdat tına katılımı- yacagını soyledı. Bırleşık Devletler niçin pa irm k ina mektedir ? Bu sualin cevabı, buyuk olçude Bağdat Paktı etrafında dö- Ita Doğu meselelerini aydın- latacaktır. Amerikanın tutumu yan- lış veya doğru olabilir. Bunu mü- nakaşa etmiyeceğiz. nokt: erika cesametinde bir memleketin tutumunun - yanlış bile olsa -bir takım neticeler doğuracağı- eselelerıyle ilgili Bağdat Paktına götüren yol BagdatPa tı nasıl doğdu? u sualin cevabını verebilmek ıçın harp yıllarına kadar uzanmak ge- rekecektir. 1945'de İngiltere, Orta oğuda hâkim tek Batılı İ Bununla beraber İkıncı Dünya bi dolayısıyla dünya yı keşfeden Biri leşık Devletler, yeni mesuliyet- ılız nüfuzuna Demir Per- d ha adının ışıtılmedıgı gun- lerd a "Sterlin Perdesi"- ni yıkmaga ugraşıyordu. Bu nüfuz mücadelesi, bilhassa petrol kum- panyalarının giriştiği kavga dolayı- sıyla bariz bir şekıld - gözüküyor- du Petrol harbi eğer Amerika dün- üzerine çöken Rus tehdidinin bırdenbıre farkına 'e İngi hafıflettıyse d n kaldırmadı. İngilterenin projeleri e : ngiliz Dış İşleri Bakanlığı dün- en zengin petrol kaynakla- rına sahip bulunan bu bölgede harp- n evvelki imtiyazlı durumunu de- vam ettirmek azmindeydi. O zamana kadar takip ettiği metodları, gu— nün icaplarına uydura in erışebılırdı. Himaye re_]ımınden kal- edeler yerlerini, İngiltere- ye eskısı gibi bölgenin askeri ve diplomatik kontrolünü, daha az gö- te çarpacak bir şekilde de olsa te- BAĞDAT PAKTI min edecek yani anlaşmalara bıra- kabılırdı. Bundan başka henüz do- Arap milliyetçiliğini teşvık et- Doguda İngilterenin nü- fuzun iğer devletlerin in: olarak arttırabilirdi. — Meşi 'O- n Office 1945'den ıtıbaren fa- Arap tarafından mek O i fikri desteklenı- e, Lübnan ve Urdunu bırleştırmek gayesini en "Croıssant fertıle" bir İy apların hamisi giltereyi Yahudılerın mukaddes top- raklar: ğru akınına arşı koy- maya zorlamıştı. Irak ve Mısırla olan dostluk anlaşmalarından, ba- an a gili hükümetlerle müzakerelere baş- lanmıştı. Güçlükler Maamafıh Amerikanın perde ar- kasından — desteklediği — Arap mıllıyetçılıgı, Ingılı planlarının ta- hakkuku için u partiler, İranda belâ kesıldıler. Suriyede her hükü- met darbesı Iraka ilhakı imkânsız kılıyor! Düzelen talih merikada — Cumhuriyetçilerin iş elmesi tahtı ruzgarını Ingılterenın tarafına çevirdi. Yeni ş İşleri Bakara Dulles komüniz- cadelede Batılıların mütecanis bır cephe teşkil etmeleri tezini savunuyordu Doğuda bir taraftan Arap mıllıyet- çılıgıne güler yüz gösterirken, ğer taraftan bu bölgede Batı üstün- lüğünü temsıl y etmeyı İngıltereye bırakıyo: ynı ma mıllıyetçılıgını ve Ingıltereyı des- tekleyen "iki ata birden binme" si- yaseti, İngilterenin Orta Doğudaki durumunu birdenbire kuvvetlendir- mişti. Trakta Ingıltereye dost bir hükü- met iş başı İran petrolleri milletlerarası bır rtiyom va- sıtasıyla tekrar ele geçırılmıştı Sü- veyş bölgesinden İngiliz askerleri- ni çekmek pahasına Nasır ve arka- daşlarının gönülleri fethedılmıştı en'in cömertliği sayesinde * Ingılız askerini memleket toprak- larından uzaklaştıran adam" haline gelen Mısırın yenı diktatörünün ar- tık İngilterenin dostu — olmaması için bir sebeb yoktu. İşte Bağdat Paktı bu sırada imzalandı. İngilte- n temel unsurunu teşkil e- diyordu. — Kıbrıst üsleri dolayı- sıyla İngiltere Orta Doğuda aske- rı kuvvete sahip tek Batılı devlet- i. Amerika, şimdilik Bağdat Paktı- na iştirak etmemekle beraber, Pakt- la sıkı sıkıya - ilgiliydi, mali yardı- mını pakttan esırgemıyecektı Pak- mesi son dakikada gösterilen aşırı bir ıhtıyat eserin- den başka ırşey eğ Fakat Suudi Arabis Mısır ve TIrak arasındakı ıhtılailar henuz halledıl- ktı" imzalamayı tasarlı- yorlardı. Bağdat Paktı sırada buy ik ta devletleri işte bu ktık hatasını yaptı- t Paktı arasın- Lübna Bunların neticesi şu oldu Mısırın kucağına atıldı, ler Glub Paşayı kovdular, Lübnan- hlar da tarafsız kalacaklarım ilân ettiler. Yeniden iniş rapların gittikçe — kuvvetlenme- sinden ürken Israılın Mısıra "Yıldırım hücumlar" karşı giriştiği durumu birden bire degıştırdı tıran dost makul adam mas altında, bir muddetten beri Atlan- tikten Basraya kadar uzanan Ara; alemının lideri olmak emelini bes- iyen Konferansından yem hayallerle dönen Kahireli dik- tatör Nasır, İsrailin lıucumlaı'ı do- layısıyla ortaya çıkan yeni durum— an faydalanmak fırsatını kaçın dı Şımdıye kadar, bütün gayretle- di Ara- bistanla ımzalamaya muvaffak ola- madığı anlaşmaları srai tehdidi karşısında bırkaç gun için- tahal ettirdi. âlemi boylece ıkıye bölünmüş çluy ordu. B e Orta Doğuyu İngiliz li- derlıgı altında bırleştırmek gayesı, retlerinin, bu me na Bağdat yalizminin bir aleti şeklinde ettirmeye muvaffak oldukları -hoşa gitsin veya gitmesin- bir vakıadır. Amerikanın tutumu merika başlangıçta Bağdat Pak- tım bütün Orta Doğu memleket- lerini komünizme karşı birleştire- AKİS, 19 OCAK 1957