23 Nisan 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 13

Dolarla yapılan ihracat önceden tes- bit edilenden çok fazladır. Avrupalı- lar arası mübadeleler de tahminlerin çok fevkindedir. Çünkü kalkınma es- nasındaki ilk hedefler harpten önceki durumun iadesi idi uki bugun— kü mübadele nisbetleri 1938 mübade- le rakamlarını yüzde yetmiş asmak- tadır. Bunda liberasyonun ve Avru- pa Tediyeler Birliginin büyük rolü mleketler arasında li- r cminin yüz- de seksen ikisini teşkil etmektedir. Avrupalılararası mübadele hacmi Batı Avrupanın istihsal hacminden daha fazladır. Bundan çıkan mâna Avrupa ekonomilerinin birbirine bağ- lanmış olmasıdır. 1953 - 1954 yılla- rının en Önemli hususiyeti Avrupa memleketlerının dahilde mali istik- rarı ve istihsal artışlarını temin etme- leri ve mübadele reservlerini artırma- larıdır. Bu netıceler pek tabii göz ka- maştırıcıdır umumıyesıyle beklenilen netıcelerın fevkindedir Amerikan Avrupa Avrupa — kalkınması kalkınmasına bağlı: Batı 1953, i lardan istifade etmiştir. İstihsal ve istihdam hacmindeki artışlardan do- layı bugün Batı Avrupada istihdam edilmeyen kapasite kalmamıştır. Hal- b başında atıl kapasite mev- cuttu. İthal edilen ham madde fiat- ları istikrar kesbetmiştir. 1954 yılı- nın ikinci altı ayı tediye bılançoları birinci altı aya nazaran kişaf göstermiştir. vrupa memleketlerinin bazılarında enflâs- yonist tazyıkler husule gelmiştir. Buna rağmen ilgili hükümetler enf- lâsyonist tazyike mani olmak ve ma- li istikrarı temin etmek üzere gere- ken tedbirleri almışlardır. Zaten bu nevi dalgal nmalar ilgili hükümetler- ce de beklenmekteydi, bunun için ik tisat politikalarını bu - temevvüçlere intibak — ettirmişlerdir. Artık endişe verici temevvüçlerden bahsolunma- maktadır. Amerikan ekonomisindeki kalkınma da Avrupanın dolar muva- zenesini saglamaya yarıyacak önem- li bir unsurdur Dolar meselesi var mıdır?: Aza memleketlerin altın ve döviz stokla- Birleşik Devletlerinin fevkalâde mas- rafları * dış yardımlar ve askeri masraflar - bugünkü mesut durumun husule gelmesinde önemli rol oyna- Batı Avrupaya fev- uyla, temin edi- len fevkalâde Varıdat 1953, 1954 yıl- ilyar dolardır. kadar fevkalade olurlarsa olsunlar bu gelirler kısmen daimi- dirler ve iki sene sonra bugünkü se- viyelerini muh afaza — edemiyecekler- u yüksek seviye- dekı gelirlerin Avrupanın dolar ihti- yacını uzun zaman karşılıyacağına AKİS, 29 NİSAN 1955 şüphe yoktur. Dolar bölgesindeki ba- zı memleketlerden yapılacak itha- lâta tahditler konmuştur. İki sene- denberi bu tahditler memleketten memlekete değişmek üzere ya kal- dırılmış veya tahfif edilmiştir. Buna rağmen dolar bolgesınden yapılacak serbest ithalâtın tediye bilânçosu ü- zerinde akisler bırakacağından şup— he etmemelidir. Böyle olmasına rağ- men yakın bir gelecekte dolar sıkın— tısı artık geçmiştir. Am Bırleşık devletlerının Avru alılarla muamelelerindeki — fazlalık hala de- vam etmektedir. Fevkalâde masraf- lar şimdiye kadar bu fazlalığı yutu- yordu. Hiç şüphe yok ki aza memle- ketlerin bazılarında milli mahiyette halledilecek az veya çok ciddi mese- leler vardır. Bunlardan bazıları Av- rupa memleketlerının hepsini alâka- dar etmekte, Gü ney Avrupa memleketlerinin çözecek- İKTİSADİ VE MALİ SAHADA leri az inkişaf etmış memleketlere has davaları mevcuttur Alınması gereken tedb rler: Av- rupa iktisadi işbirliği teşkılatına mensup memleketlere bu yılki rapor eski tavsiyelerini yeniden yapmakta, yalnız bu tavsiyelerden bazıları ara- da geçen zama a husule gel- miş olan degışıklıklere uydurulmakv tadır. Meselâ bunun içindir ki bu se- neki rapor enflâsyonist tazyikler ü- zerinde fazla durmamaktadır. Keza ihracatın artırılması, yatırımların ço- ğaltılması hususunda fazla ısrar e- dilmemektedir. Ihracatın artırılması leketler milli gelirlerinin pek büyük bir kısmını tahsıs etmektedırler bu- ardaki Rapor bu yılki tavsiyelerini üç bö- lümde toplamaktadı unlar üktivitenin ıslahı, Di Geri kalmış bolgelerın kal- kındırılması, S. Mübadele ve tediyelerin ser- bestleştirilmesidir. imdi bunları görelim. Produktıvıtenın ıslahı: Prodükti- nomi politikasına - mali politika, mü- badelelerin lıberasy nu, yatırım litikası - faalıyetlere ların da tesiri altındadır, bu hususta Avrupa prodüktivite burosunun rolü- nü unutmamak gerekir. Geri kalmış bölgelerin kalkındı- mleketlerle ortak devletlerin başlıca gayelerinden rı bu noktada toplanmaktadır. Mese- Avrupa İktisadi İşbirliği teşkilâ- tının selâhiyetini aşmakt dır. Bunun E, © mdiye kadar bu hususta pek umumı bazı tavsiyelerle iktifa ederdi. Bu sene ise meseleye doğrudan doğruya temas etmektedir. İtalyan Vanoni Plânını tetkik etmek- tedir; ayrıca diğer memleketlerin bu planın tatbik mevkiine konabilmesi için neler yapması gerektiği de tav- siye edilmekte Mübadele ve tedıyelerın liberas- yonu: Bu mesele konvertibiliteye ü r olmaktadır. Bu ise liberas- yonun nihai şeklidir ve liberasyon i- sek istihdam seviyesiyle yakından il- gilidir. Bu ise ancak sıkı bir işbirli- İktisadi genişleme ve liberasyon Avrupa ekonomisine has iki kelimedir. Çun Avrupa, kal- kınmasını bu iki unsura borçludur. Bundan sonra Avrupanın iktisadi gü- cü daimi istihlâk mallarının temini i- le prodüktivitesinin ıslahına bağlı- İ niğe yenileri- mumkundur nin ilâvesiyle Çünkü kısmen işletil- Avrupada madenler mektedir. 13