27 Kasım 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

tın almaktır. Fakat Türkiye gibi, İkti- saden geri ve hali inkişafta bulunan, yabancı — memleketlerde istihsal edilen memleketlerın mallarına karşı ihtiyaç hisseden memleketler serbest dövizle, i uzun vadeli devam ettiremez- ler. Bunların yapacakları ticaret ya dö- viz bütçesinin tahdit ettiği esaslar tah- tında takvidatlı ticaret veya karşılıklı anlaşmalarla yapılan klering veya ta- kasa dayanan ticarettir. Birinci meka- nizme ıyıce ışlemedıgı ve biraz da biz kendimiz ü kaçırdığımız için, memleketimiz iktisadiyatiyle iyice bağ- nyayla münasebet- sonra da tevlid ne girmiş olduğumuz kalkınma hamle— inin devam etmesi veya etmemesi ar- tık iktisadi bir mesele olma keyfiyetini kaybelmıştır günün iktisadi - mali me- ik kalkınmamızın yükünü Almanyanın tabii pazarıdır ve Türkiye- nin — dış mübadelelerde çektiği sıkıntı İkinci Cihan Harbinin sonunda Alman- ya gibi muazzam bir pazarı bir ara kay- betme zaruretinden doğmuştur. Şimdi — kaybolan pazarlar yeniden meydana çıkmıştır. Almanya Avrupa'da Almanyadır. İthal ettiğimiz çoğu Almanyadan gelmekte- Velhasıl dış mübadelelerde Türki- yenin Almanyaya, Almanyanın Türkiye- ye ihtiyacı vardır. Bu ihtiyaç, daha doğ- rulu bu menfaat beraberliği iki mem- leket arası münasebetleri ister iktisadi, ister ticari olsun daha da geliştirecek- tir. Önümüzdeki Haziran ayında Avru- pa Tediyeler Bırlıgımn yenilenmiyece- ği söylenmektedir. O zaman Almanyay- la iki taraflı i munasebetlerımızın kendiliğinden İ kaktır taahhüt etmiştir. vuşmuş olan Alman halde Türki yedekı alacaklarını da tah- lil etmiş olduklarından Türkiye ihraç etmekte hıç de mü mıyacaklardır. Onların fabrikaları kuru üzüm veya incir yemiyor amma müref- feh bir memleket sâkinlerinin — refah ekonomisi — nimetlerini istihlâk etmesi her şeyden evvel bu ekonominin ica- ihracat — ve ithalâtçıları Tu e Hermes Garantıye Başkanının Alman- ya seyahati sonunda elde edebilmişler- dir. AKİS, 27 KASIM 1954 Dış piyasa Avrupa-Amerika münasebetleri eçen senenin —Avrupa - Amerika ekonomik münasebetleri halamından en önemli hâdisesi hiç şüphe yok Batı Avrupa iktisadiyatının Amerika Birleşik Devletlerindeki hafif duraklama karşı- sında gösterdiği aciz olmuştur. Filhaki- ka Avrupa memleketlerinin hiç birinde ıktısadı faaliyetlerde bir düşüklüğe te- Bilâkis sınat istih- ketlerinin hepsinde bir artış göze çarp- mıştır. 1952 de 137 olan sınai istihsal 1953 te 145 e Eylül ayında bu nisbet muştur. 1952 senesinin birinci dan 1954 senesinin birinci yarısına ka- dar Avrupanın ve altın stoku milyar dolar tutarında bir artış göster- miştir. Avrupa İktisadi İşbirliği Teşki- lâtı yaptırdığı bir tetkikte 1953 sen sindeki — yıllık raporunu yayınlamasın- danberi vukubulan hâdiseleri şu şekil- de izaha çalışmaktadır: «Amerika Bir- leşık Devletlerindeki küçük bir temev- o vücün Avrupa memleketlerinde büyük tepkileri olabilir.. Bu tetkik açıkça Amerika Birleşik Devletlerinin Avrupa- dan yaptığı ithalâtın kısılmasının Avru- panın ihtiyatlarının pek kısa bir zaman- da erimesi demek olduğunu ifade et- mektedir Avrupa İktisadi İşbirliği Teşkilâtı Amerika Birleşik Devletleriyle sıkı te- mas halindedir ve Avrupa iktisadi İş- birliği Teşkilâtının idarecileri arasında Amerikalı iktisatçılar da vardır. Bunlar bırbırlerıyle teşriki mesai halindedirler. üç noktada mutabakata varmışlar- 1 — Avrupa'da iktisadi hayatın duraklama devri Amerika Birleşik Dev- letlerınkmden bir yıl öÖnce gelmıştır (1951 1952). Onun için son iki yıl zarfında Avrupa ekonomisindeki geliş- meler kalkınmadan daha çok kendine gelmedir (recovery) 1954 senesine ka- LA M D AL A DLELER İKTİSADİ VE MALİ SAHADA dar Avrupa - Amerika mübadele nis- betleri artmıştır. Avrupa ve sterling sa- hası memleketler daha liberal ithalât politikası takip etmişlerdir. Fakat bu yayılma, unutulmamalıdır ki, daha çok toplanma, kendine gelmedir. 2 — 1953 senesinin ikinci yarısın- daki hafif duraklama zamanında Ame- rika Birleşik Devletlerinin Avrupadan yaptığı İthalât umumi ithalât hacminin % 10 unu ve umumi mübadele hacmi- inü teşkil etmiştir. Avrupa Tediyeler Birliğine üye memleketlerden yapılan ithalât yarı yarıya düşmüştür. Şay u ithalât kısıntısına rağmen f'ıyatlarda bir tenezzü çarpmadıy- sa bunu kısmen Kore harbiyle, kısmen de Avrupada ham maddeye karşı his- sedilen kuvvetlı taleple izah etmek mümkündür. 3 — Amerika Birleşik Devletleri- nin denizaşırı memleketlerden yaptığı tedarikler ho procurements) 1953 yılında artmıştır. Askeri yardımlar da Amerıkadakı hafif duraklamanın Avrupa'ya t İşte bütün bu sebepler diğer mem- leketlerin altın ve dolar ihtiyatlarını arttırmalarını intaç etmiş, merika Birleşik Devletleriyle yapılan mübade- leler ve Amerikan Askeri yardımından temin edilen istifadeler Amerikan yar- dımının azalmasını intaç etmiştir. Amerikan ekonomisinde kalkınma bekleniyor A vrupa İktisadi Işbırlıgının raporu, is- tikballe ilgili kısmında, Amerikan ik- tisadiyatının birkaç aydanberı müstakar olduğunu ve bu yılın ikinci yarısında mütevazi bir kalkınmanın — (moderate upturn) beklenebileceğini bildirmekte- dir. Avrupa iktisadiyatının istikbaline müsmüriyet temin edilmeksizin bugünkü — seviyenin muhafaza edilmesi şüpheli — görülmek- tedir. Gene rapora göre pek küçük bir bölge istisna edilecek olursa Avrupada cüz'i miktarda işsizlik vardır. Amerika A MUKLU