27 Kasım 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

BAYINDIRLIK Liman Hızlanan çalışmalar Mayıs 1954 seçimlerinde, Cumhur- başkanı Celâl Bayar'ın nutuklarını dinliyenler, bilhassa liman inşası üzerin- de firarla durulduğuna — dikkat etmiş- lerdi. Karadeniz — vilâyetlerinde söyle- nen sözlerde mühim ve büyük limanla- rın inşası için çalışmaların her seneye nisbetle fazla olacağına işaret ediliyor- du. Hükümet başkanı, Bayındırlık Ba- na sahip lardır sızlık i O kadar kı 1stırab1n1 çektiği sıkıntı, liman- bu bilinen ıstırabı ku- ıstırabı rıştırmak, yapılacakları bildirmek yolu- na gidilmişti. Cumhurbaşkanı Liman konusunu ele alınca söze şöyle başlı- yordu: «— Bir gün Karadeniz'de seyahat neler ve seneler bunları öğretmiştik. Fakat, seneler ve seneler — maalesef, son oOtuz — bu yolun inşa da edilmesini becerememıştık İran yolu, Trabzon'a kadar gelse, yine bir büyük güçlük ortaya çıkacaktı: Liman yoktu... İskenderun'a şilepler, gemiler yük indirse yakın - şarkın nakliyat müesse- sesi haline gelecektik. İskenderunda da, Mersinde de liman yoktu. İstanbul'a, İzmir'e gelseler, iyi ve modern işler liman tesislerimiz bulun- muyordu. Bir Hamburg, bir Marsilya ismi ne kadar çok işitilen merkezler ise, bır Istanbul Avrupa ıçın, bir Mersin sadece «güzel» yerler olmaktan 1ler1 gıdemı ordu. Akdeniz kıyılarına şu yalan sene- lere kadar karadan rahat gidemiyorduk, denizden ise, bu kocaman memleketin halkı «mevsimini» bekliyordu. Şark zi niyeti ile uyuşmuş, Şark garipliği ile sabretmiş, durmuştuk. bir son vermek lâzımdı. mıntaka mıntaka gözden her deniz mıntakasının en iskelelerim ele almak u İi Memleketi geçirmek, zaruri liman ve lâzımdı ilerliyordu, limanlar yer yer tamamla- nıyordu. Esasen — Nafia vekâleti —İismi ile mütenasip olarak— son senelerin, müs- bet eserler ortaya koyan Devlet mües- seselerinden birisi idi. 1951 senesinde Tresmi — sözcüler Trabzonda inşa edileceğini söy- ledikleri ve bu limanın 1953 de işlet- meye açılacağını bildirdikleri <<seçımlere hazırlık» denilmişti. i, Trabzon halkı, 1953 neticesini se- nelerdır bekliyordu, — öğretmenler bile memnundu, «transit yol» hakkında ta- lebeye sarih ve sahih malumat verebi- leceklerdi! Trabzon liman inşaatı 1953 de iş- letmeye açılmıştır. Bu limana 7500 - 10000 tonluk uç gemi bordadan yana- şabilir, liman 50-60 bilir. Yılık ithal — ve i 200 - 400 bin tona yaklaşmaktadır. 2 Mayıs 1954 seçimlerim eden bir müşahit, i bir Trab- zonlu'nun niçin D. P. ye rey verdiğini anlayamaz. Çünkü ne onun kadar bir liman ihtiyacını duymuştu, ne de ta- mamlandıktan sonra sevinci... onu bu yana kayınız, İnebo- Amasra'nın önüne geliniz. Bir bu seyahati yapı- «bu- göre- lu'nun, harita'nın üzerinde nız, 1954 den önceki paftalarda, rada bir liman vardır» işaretini ediyordum. Bir yabancıya söylenen sö- zü naklettiler. Bu yabancı, memleketi- miz hakkında tetkik yapmak için gel- Miş.. Sormuş, sizin limanlarınız ne hal- dedir, demiş... Bir aradenız çocuğunun — cevabı derdimizi anlatır: Limanımız Haziran, Tem muz, Agustostur» a hikâyenin arkasından Cum- hurbaşkanı limansız bir memleketin ya- şama gücünden neler kaybettiğini sıra- lıyordu. Sahillerin — talihsizliği Türkiye nin deniz sınırlarını gözönü- ne alan bir Avrupalı, bu memleke- tin, şark ve garp arasında bir Süveyş kadar «irtibat» vazifesi — görebileceğini söyleyebiliyordu. Asya'nın uzak mem- leketlerinden gelen insanların, malları- nı, Avrupa'ya kara — yolu ile ulaşması daha kolaydı. Bütün coğrafya kitapla- rımıza Trabzon - İran transit yolunun faydalarını belirten yazılar koymuş, se- AKİS, 27 KASIM 1954 Trabzon limanının panaroması Karadenizde artık dört liman var 1950 den sonra, hükümet program- larının bayındırlıga ait fasıllarından li- liman inşaatına ait haberler ile dolu idi. Sık sık verilen beyanatlarda projesi bit- miş, — ihale edilmiş limanların isimleri geçiyordu. Bunların yapılıp yapılamıyacağı, memleketin imkânları nisbetinde — «ha- kikaten» inşa edilip edilmiyeceği —po- littik— bazı kanaatlerle münakaşa olu- nuyordu. Bu münakaşalar arasında va- tandaş zihninden, sıyrılan bir hakikat vardı: Lımanlar inşa ediliyordu Lim lâyetler, sahiller halkı hakikati gozlerı i ü Diğer bölgeler, ancak bu inşaatın politik münakaşası ile meş- guldü. ilerliyordu münakaşaların eritemediği tek hakikat şudur: — Liman inşaatı İnşaat mezsiniz. Bugün İnebolu, 2500 tonluk iki veya üç gemiyi, Amasra 10.000 ton civarındaki 3 veya 4 gemiyi barındıra- bilmektedir.. Karadeniz sahillerindeki bu dolaş- ma, <«yapılmaktadır» ve «yapılmıştır» sözlerinin yer yer kulağınıza dolacağı bir dolaşma olacaktır Samsun 70 milyon sarfı ile bir 1li- mana kavuşmak üzeredir. Giresuna 10 milyon sarfediliyor. Samsun, bir limana büyük bir 1li- mana sahip olurken, 4,5 kılomelrelık iki dalgakıranı da içine alacaktır. 5 ede 800 bın ton yukl eme - boşa ma yapı- labilecektir. Mukayese ediniz : Haydarpaşa 1i- 15 milyon liraya mal olmaktadır. 5-10 bin tonluk dört gemi Haydar- paşa'ya yanaşabilecektir ve 750 bin ton 15