26 Haziran 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 6

hazırlanması sırasında Demokrat Par- tinin üst kademelerinde ve hükümet mahfillerinde - cereyan eden görüşme- lerde bu husus, bizim haber aldığım za göre, belirtilmiştir. Avrupada Rönesans ile başlayan "şahsiyet gelişmesi" ve ferdiyetçiliğin 19 uncu asırda Marksist telâkkiler gi- bi totaliter telâkkiler tarafından hü- iki temayül arasın- ğını kitaplar yazar "Partiler İlmi" di- yebileceğimiz bir ilmin en mümtaz si- malarından biri olan Fransız hukukçu- su Maurice Duverger'nin de Fransada sosyalist mebusların Parti grupları ta- rafından alınan bir karara riayet et- memeleri neticesinde son haftalar zar- fında husule gelen duruma dair "kad- adlı kitabı birçok AKİS o- kuyucusunun meçhulü değildir. Şimdi bizde, karma listeler de fiilen yasak edildiğine, hattâ bir partiye rey verecek kimselerin o listeden isim sil- Partilerin çerçevesinde geçecek, siyasi hayatta şahıs ve şahsiyet diye bir şey kalmayacak, mebus olmak isteyenlerin mutlaka bir Parti listesine girmeleri şart sayılacaktır. Gerçi bu listelere "müstakil" etike- tini taşıyan , kimseler alınabılecektır Fakat Meclise girmek için evvelâ bir Partinin listesine - girmek mecburıye— tinde bulunan kimselerin ne dereceye kadar "müstakil" kalabileceklerini an- lamak için meselâ Hikmet Bayurun sık sık çıktığı Meclis kürsüsünde irat ettiği parlak nutukları; aynı zatın o listeye — girmeden yaptıgı beyanlarla karşılaştırmak kâfidir. «C. H. P. yi tanımıyoruz!» evlet Vekili Dr. Mükerrem Sarol, Başvekilden Cumhuriyet Halk Par tisi Meclis Grupu adına "randevu" istemiş olan bahis mevzuu Grup Reis Vekili — Reis İsmet İnönü dür — Ser- ver Somuncuoğlu'na: "Başvekilin ken- disiyle vatandaş veya milletvekili ola- er zaman konuşmaya hazır bu- lunduğunu, fakat Parti olarak Cum- huriyet Halk Partisiyle görüşecek bir şeyi bulunmadığını" bildirirken haki- ki bir memnunlu uyuyordu Zira Dr. Mükerrem Sarol, Demok— rat Parti içinde daima Başvekıl Ad- nan Menderesin kanaatinde olarak bi- linmekle beraber her halü kârda "Cumhuriyet Halk Partisi başındakile- ri atıp doğru yola gelmedikçe sile birgüna münasebet kurulmaması" fikrinin de hararetli taraftarlarından biridir. Cumhuriyet Halk Partisi Grupu, Başvekilden randevu kararında kolay kolay ittifaka mamıştı. — Başlarınd So Meclis istemek nda Server cuoğlu bulunan — mutediller buna ha- AKİS, 26 HAZİRAN 1954 ü Son Haber Somuncuoğlu'nun istifası C H. P. Mec, lıs Grupu Başkan Ve- kıllerınden Somuncuoğlu, C. H, Meclıs Grupuna'an istifa ettiğini” bıldırmış bulunuyor. Yakınları gayet iyi bilirler ki So- muncuoğlu, bilhas. Meclis Grupu Ba. şkanlıgına seçıldıgmden beri, iki sebepten gayet müşkül bir durum- daydı; l1 — Grup Reisi sıfatiyle Partisi- nin - harı ketlerını Mecliste müdafaa zorundaydı. Halbuki bu harekeliler, polıtıkalarmı tasvıp etmediği "Gı rkân arafından yor k zaman kendisinin muha- lefet anlayış ve olçusunun dışına çıkıyordu kürsüden fi kır/ermın aksını ifade — gibi bir duruma düşüyo 2 erver Somuncuoglu ticaret ar ve muvaffak bir tacirdir. Son zamanlarda bit çok — güçlükle karsı karsıya bırakılmıştır . Ortağı olan bi tacir, döviz kaçakçılğı yap- tığı iddiası, ile hudut haricine çıkarıl- mistir. Halbukı şirketin ıslerını asıl tedvir eden o idi. Bu, Som oğlu- nun bütün ticari vaziyet ve mevkıını sarsmıştır. Ortağı hudut dışında kal- dığı Müddetçe, Somuncuoglunun ti- cart meselelerle bizzat uğraşması ge- rekiyordu. Halk Partısındekı vazife- sinden ayrılmakla hem vı bula- cak, hem de karşı karsıya bırakıldı- ğı bir. takım güçlüklerin kalkmasını sağlayacaktı. ımdı Yunanlı ortagının tekrar dönmesine ükümetçe edilmeyeceği tabii Somuncuoğlunun — siyasi hayattan çekilip çekilmiyeceği de Henüz meç- huldür - Fakat kendisi Halk Partisi ıçmde bir ıtıdal unsuruydu ve bu ba kım memlekete büyük — hizmetler saglayabı!ırdı. Şımdı onun, türlü se- beplerin zoru altında — vazifesini bı- rakması karsısında, disine olan olduğu güzel makalesindeki su cüm- leyi ibretle ve üzülerek hatırlamak- tan kendimizi alamıyoruz: "Türkiyede fazilete — bağlı kalan, inancını ve prensiplerini müdafaa ederek şahsi denler. daha vatandaşlardır. dan ön pla muşların çoğu — menfaatleri uğruna fikir, kanaat ve taraf degıştırıyorlar Bu vaziyette — kime, kimin nasıl rehberlik edeceği de bir mesele ola— k ra karsımızda durmaktadır.” raretle — taraftardılar. Buna mukabil, bilhassa Grupun dışından gelen tesir- ler, aksi bir cereyan takip ediyordu. Server Somuncuoğlu ve arkadaşlarının nazarında mesele bir mevzuda Başve- YURTTA OLUP BİTENLER kil Adnan Menderesle görüşüp goruş— memek degıldı ekil Adnan Cumhurıy t Halk Partisinin Muhale- fet için muhalefet" lundan ayrılmış bulunduğunu gös t ve tinin; üzerine yığılan bulutları uzaklaştır— mak idi. Hareket bir paratoner vazi- fesi görecekti. —Böyle bir el uzatma- dan sonra ıktıdar kaldırdıgl yumrugu— nu indiri âmme vicdanında, tem yizsiz mahkum olac, k . Bu nevıden ir mahkümiyeti ise en kudretli ve kuvvetli iktidarların bile göze alama- yacakları, mantıken biliniyordu. O kuvvetlı kudretlı Recep Pekerden ve hükümetinden ne kaldığı hatırlarda idi. Zaterı Meclis Grupu ve bilhassa Server Somuncuoğlu, Cumhuriyet Halk Partisinin Meclis dışı erkânı ta- rafından tutulan yolu tasvip etmedi- ğini açıkça bıldırmekten geri kalma- mıştı. İsmet İnönü de, teklife katıldı. Buna rağmen dnan Menderes, mulakat talebini reddetti. Dogrusu is- kabul etmesi için "kanuni mecburıyet yoktu ve kendisi Mecliste "C.H.P. bugünkü halinde kal- dıkça kanuni mecburiyetlerin dışında kendileriyle Parti olarak münasebeti- miz olmayacaktır” demişti. a- şında İsmet İnönüyü muhafaza — edi- yordu. Ama gene de bu, çok ağır bir ha- reketti. Red cevabı, Halk Partisi içinde, bilhassa onun Meclis dışı çevrelerin- de büyük akisler uyandırdı. Fakat Is. met İnönü bu sefer Meclis Grupunu Grupu hâdiseyi son te bildirdi. Halkçı gazetesi, sadece bu tebliği, tefsır yapmadan aynen verdi. Ertesi gün de, üzerinde polemik aç- . Halk Partısı başının bulutlar karşısında, hiç mazsa manen “sine-i millete sığını- yordu. Bir çok Halk Partili için me- sele rejimin — ve partinin — bekası davasıydı. R cevabından sonra Meclis Grupu, Genel İdare Kurulu toplantı yaptılar. Hareketi beğenmeyenler, der- hal — mukabele.i ilmisil ısteyenler vardı. Fakat lıder ıtıdal tavsiye edi- yordu. İkin me teklifinin yapılması kararlaştırıldı teklif tebliğ ile bildirildi. Millet, partilerarası munasebetlerde hakem mevkiine getiri Bu sırada Demokrat Parti içinde, başlanılan harekete — devam suretiyle, şu Kurultay arefesinde Cumhuriyet Halk Partisi üzerindeki baskıyı kal- dırmadarı, uzun zamandan beri arzu edilen "İsmet İnönünün muhalefetteki ıktıdarmdan da tasfiyesi" — ameliyesi- n tamamlanması taraftarı mevcuttu. Halbukı gün gibi aşikârdır ki İsmet İnönüyü başından ayırdığı dakikada Cumhuriyet Halk Partisi diye bir par- ti kalmaz; Cumhuriyet Halk Partisi kalmayınca da, teşkilâtlanmış, ciddi 7