26 Haziran 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 3

YURTTA Demokrasi 7 -4 ve neticesi Yuksek Seç De- mokrat Partı aleyhındekı 1lk kara— rını veriyordu. Fikirler ve kanaatler dağılmıştı. Zaten heyette, ittifak ba- is mevzuu değildi. Reyler sayıldı: 7 - 4! Yedi kişi a- leyhte, dört kişi lehte vaziyet almıştı. "Olabilir" dendi. Bu — meselede yedi âza şöyle, dört âza böyle düşün- müş olabilirdi. Sonra, Yüksek Seçim Kurulu De- mokrat P. aleyhındekı ikinci kararını verdi. Sonra üçüncüsünü. Sonra dör- düncüsünü. — Reylerin tasnifi - daima aynı neticeyi veriyordu: 7 - 4! Ilkınde "olabilir” denmişti, ikinci- 1nde 'tesadüf” — dendi, üçüncüsünde Allah" diye şaşıldı, fakat dör- duncusunde — Demokrat Parti ileri gelenlerinden birinin tabiriyle — "işin içinde bir bit yeniği" bulunduğu şüp- heleri uyandı. Yüksek Seçim Kurulu, kararlarına devam ediyordu. O kararlarına devam ediyordu, ve kararlar daima Demokrat Partinin aleyhinde oluyordu. Gerçi işin aslına bakarsanız mokrat Partinin bundan, "manevi ka- yıp" tan başka bir kaybı bulunuyor değildi, iktidarı elinde tuttuğu için münasip gördüğü şekılde hareket edi- yor, sonra karşı tarafa "Yüksek Se- çim Kurulu" na — Marko Paşa'ya — başvurmak kalıyordu. Tabii Yüksek Seçim Kurulu o mahut 7-4'lü kararı veriyordu ama, karar verilinceye ka- dar meselâ duvar afişlerinden, meselâ radyo nutuklarından beklenilen fayda hâsıl oluyordu. İşin, seçim kampanyasında görül- düğü veçile pratik tarafı yoktu. Sa- dece, hareketlerden sonra gelen ka- rarlar hep 7-4 olarak Demokrat Par- tinin aleyhınde tecelli ettiğinden u- r Öönünde iktidar, kanunlara rıayetsız bır topluluk halınde kalıyor- du. 7-4 ne demektir Eğer bir meselede iki meselede, üç meselede Yuksek Seçım Kurulunu daniye" tecelli etsin!.. O zehap uyandı ki 7-4 "kanaati vicdaniye" nin değil, "kanaati siyasiye”" nin akisidir. Halbuki Yüksek Seçim Kurulunu teşkil eden zevat Yargıtayın ve Danış- tayın daire reisleri, en değerli azaları idi. Onlardan beklenilen "kanaati siya- siye" değil, hak ve hukuktu. Hak ye hukuk ise, istisnasız her meselede 7-4 olarak ortaya çıkamazdı. Gene o zehap uyandı ki bu kurulu teşkil eden 11 azadan 7 si Cumhuriyet Halk Partisine "sempati" beslemekte- OLUP BİTENLER Murakabe organı nedir? nuncu devre Büyük Millet Mecli— sinde muhalefet çok, ama zınlıkta kalmıştır. Üstelik, muhalefet milletvekilleri arasında, şımdılık te- sirli bir sözcülük yapacak kimseler de pek gözükmüyor. Muhalefet parti- leri, Meclisteki tartışmaları, kendi partılerı adına arı ile yürütecek fikir olgunluğuna, ihtisas derinliği- ne, politka inceliğine kavuşmuş un- surlara da fazla sahip değildir. Öy- le ise murakebelerini nasıl — yapa- caklar, diye duruma endişe ite ba- kılıyor. Bu yüzden, murakabesiz bir meclis karşısında kaldığımız bile i- leri suruluyor Böyle bir Meclisin de yapacağı işlerden korkuluyor. Böy- le bir Meclis, bilhassa azlık partı— lerin haklarına artık hiç saygı termiyebilir, yurttaşların genel riyetlerine de aldırmayabilir, deni- yor. Burada, gazetecilerin, hattâ ba- esef — siyâset bilimcile- bazı hususları bir birine ka- rıştırdıklarmı bu yüzden âmme ef- kârını şaşkına döndürdüklerini gö- rüyoruz. Evet, burada, bilhassa iki ana par. tiye dayanan ecliste, bir parti hü- kümeti kurup ışletme keyfiyeti ve onun tabi! sonuçlan ile, hürriyetle- rin hukukan da korunması rejimi biribirine — karıştırılıyor. Böyle bir parti hükümetinde — ki Turkıye ve İngilterede durum budur — mura- kabe meselesini ıncelersek işin ıç yü- zünü kavrarız sanıyor Sanılıyor ki, muhalefet partisi ve- ya partiler — murakabe organıdırlar. Bu, hem klâsik ve nazari yönden, hem de parti hükümeti sistemi yö- nünden gerçeğe uymaz nazari yönden K lâsik hukuki ve meseleye bakarsak şunu görürüz: Yalnız muhalefet partisi veya parti- bütün partileri içine alan eclis, bızzat perlemanter murakabe Bu klâsik anlayışa gore hükümet, idare — direksiyon — Meclis de, bütün partılere mensup mılletvekıllerını ıçıne alan bir teşekkül olar, etin bu idaresini — dıreksyonunu — mura- kabe organıdır. — Yoksa, muhalefet partileri, kendi başlarına bır mura- '—t rakabenin tabi! sonucu olarak, hükü- metin sorumlulugu mekanizmasını çiren, muhalefet parti- lerı degıldır bızzat Meclistir. Hükü- met idare — direksiyon — faaliye- tinden dolayı, muhalefet partilerine karşı degıl bizzat Meclise karşı so- ruml dur bilhassa iki ana partili bir Meclıstekı parti hükümeti — yö- Prof. Bahri Savcı nünden bakarsak: partılerden biri, Mecliste — çoğunlu elde etmiştir. Şimdi de, kendi içinden bir hükü- met kurmuştur Bu hükümeti, ço- ğunluk partisinin Meclis 1çındeki 1 derleri kurar. Hükümet, dayandığı çoğunluk partisinin programma da- anan bir hükümet p rogramı düzen- ler ve onu yürütür. Oyle ise; hükü- mete ait icra — direksiyon — faali- yeti, seçim zaferini kazanmış program esaslarının veya bu lara uygun görüşlerin uygulanması demektir. Hükümete düşen görev budur. Meclıste de gene bu hükümet çoğunluğu hâkimdir. Öyle ise mu- rakabeyi de, bizzat bu Meclis gunlugu yapacaktır Kendi hüküme- kendi progr. amının esaslarını mı uyguluyor bütün icralar, genl ola- rak, hukuki bir ala 1ç1nd mi yapı- lıyor" İşte iktidar partisi is çoğunluğu, bu noktalardan kendi hü- kümetini kontrol eder; bu hususlar- da beğenmediği bir gıdış görürse hu— kümeti kontrol vasıtası olan ge ru Çistizah), Meclis soruşturması (meclis tahkikatı) mekanızmasını harekete geçirir. rülüyor ki murakabeyi yapan da bızzat iktidar partisi Meclis ço- gunlugudur B urum, Önce azlık partilerinin hakları sonra da, bütün ülkedeki hurrıyetler için tehlikeli olmaz mı? Çünkü, işin daha gerçeğine bakar- sak Meclis çoğunluğunun programı- m uygulayan ve bu Meclis çoğunlu- ğunun liderlerinden ibaret olan hü- kümet, parti kanalı ile Meclisteki çoğunluğa da hâkimdir. Binaena- leyh, Meclis çoğunluğu, kendi hükü- metini sorumlu kılacak bir kontrol yapamaz. Öyle ise, hükümet, parti kanalı ile hakım olduğu bu meclis çogunlu ğuna ıstedıgını yaptırmaz mı? Bu da azlıkları herkesin hurrıyetlerı için tehlıkelı olmaz mı? Olabilir. Ama ne yapalım, parti hükümetinin mekanizması ve onun tabii sonucu budur. Bu mekanizma- nın, hürriyet rejimi için tehlikeli o- lacak şekilde işlememesi işin, ayrıca siyasi ve hukuki bir düzen kurula- bilir. — Meselâ Meclisin tasarrufla- rını kontrol edebılecek bir Anayasa ahkem a hükümeti mesul edebılecek olan fakat Meclis çoğun- luğu ile hukumet arasındaki o müt- hiş ayniyet yüzünden hükümeti me- sul etmeğe hiç yanaşmıyacak olan organı da bizzat iktidar murakabe çoğunluğudur; muhalefet grup veya rupları — değildir.. Amme efkârı ö- nümüzdeki dört yıllık devreye bunu böyle bilerek bakmalıdır AKİS. 26 HAZİRAN 1954