5 Haziran 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 26

KİTAPLAR ÂLEMİNDE ŞİİRİN İLKELERİ Salâh Birsel (Yenılık Yayınları — 1954 — 76 s. . — İkinci baskı) alâh Birsel, şair olduğu — kadar, genel olarak ta -kitabının başında, "Bu kitapta, şıır kelimesiyle, bütün söz sanatları kavranılmak isteniyor" dedıgı gibi — X)Z sanatlarının uzerınde gibi, şiir yazmasını amacını gütmüyor; şiir üzerinde Salâh Birsel'in — düşündüklerini gösteriyor. Bır estetik denemesi olması bakımın- olmak isteyen birçok kimsenin umacısı olduğu bizde, bu kitap ayrıca önem kazanıyor. Her basmakalıp- kanılardan — ayrılarak sanata, yaratıcılığa başka bir gözle de bakıla- bileceği, hele değerlendirmelerde sanat eserinin kendisine, sanatın iç kuralla- gerektiği — üzerinde durması, bu kitabın gücünü meydana getiren şey. İlkeler, çoğu zaman kısa, süzülmüş, arıtılmış, bir iki cümle halinde çıkıyor karşımıza. Uzunları da var. Ama Bir- sel, düşüncesini açmaktan çok, onu en geniş, en tam biçimiyle bir cümle için" de kapatmak istiyor. Düşünmek iste. yen, zahmete katlanacak olan buyur- sun, der B irsel'in goruşu bir çok kimselerin görüşüne uymayacaktır. Kimi de, “yeni bir şey söylediği yok" diyerek kitabı atacaktır. Şunu söyleyebilirim: Nasıl düşünülürse düşünülsün, Bir- sel'in kitabı, önce davranış, sonra da veri olarak üzerinde çok durulacak bir kita Onun gibi düşünmeyebilirsiniz, tartışabılırsınız ama düşüncelerini de bir kalemde atamazsınız. Önçözünde, Birsel, Çeşitli söz sanatlarında "geçer akçe olan" kuralların, "öyle bırbırlerınden pek farklı şeyler olmadığı İlkelerin, şiirlere, örneklere dayan- dırıldıklarını belirttikten sonra, şiirin bir bütün olduğu, Şiirin bir zekâ işi olduğu, Sanatın bir moda olduğu, Sanat eserınde açıkhkla seçiklik bulunması gerektiğ tenkıdcilerle edebiyat tarihçilerinin sanat eseri karşısındaki kayıtsızlığı, değerlendirmelerinde — sa- nat alanı dışındaki ölçülerle işe giriş. tikleri Sanatçının ılkm ne yaptığını bilme si gerektiği, onu "yeni bir zevki olan adam" diye tarif ettikten sonra, "İlke- ler"in öğretici olmadığı, düşünmeye iteleyeceği, üzerinde durmuş olduğunu belirtiyor. alın, açık, seçik bir dille bütün il- kelerini sıraladıktan sonra, son il- kesinde Birsel, kitapta görülebilecek çelişmelerin "her yönü kavramak iste- yen bir yazıda" görülebileceğini, an- 26 Salâh Birsel cak karşıt kavramlara, — biribirlerini yalanlayan — kavramlar olarak — değil, bütünleyen kavramlar gözüyle bakıl- masının daha yerinde olacağını söylü- Buraya kıtabın ılk 1k1 ilkesini al- mak isterim. Bun "Hkeler"in en onemlılerındendır, hern de Birsel'- in yolu üzerinde insana çok şey anla- tabilir: BUGUNKU SANAT NE YAPI. YOR Sanat yüzyıllar yüzyılı sanat, bir takım sorulara cevap vermeğe savaş- tı. Bugünkü sanat, —bugünkü şiir ise kendi mahiyeti üzerine kurulu bir so- udur ŞÂİR KİMDİR? Şair yeni bir zevki olan adamdır. Buna ise bir yoldan, bir eğitimden hattâ hattâ bir öğretimden geçilerek varılır Ama bugün ne bu zevke, ne bu yola, ne de bu eğitim ve öğretime ku- lak asanlar var Naim Tirali AŞKA KİTAKSE Hikâyeler — Naim TİRALİ (Yenilik Yayınları — 1954 — 80 s , 100 krş ) m Tirali'nin 1947 de yayınlanan Park 1949 da yayınlanan Yirmibeş Kuruşa Amerika kitaplarından sonra "Aşka Kitakse" üçüncü hikâye kitabı. Bu kitaptaki hikâyelerin en eskileri 1948 de, en yenisi de 1954 te yazılmış. Bu bakımdan, kitap, bir bütün olarak, öteki kıtaplarmdan pek ayrılmayabıhr— di; oysa ki bu hikâyelerde önemli bir takım değişik özellikler dikkati çeki- Or. Tirali, mizah yanı güçlü, zeki bir Bu kitabındaki hikâyelerinde, mizah yanına, ruhsal hallerin — gözle. mi katılıyor. Tipler ustalıkla belirtil- yor. Buradaki psikoloji, özelin psikolo- jisi değil, tipin psikolojisi. Yazar, in- celiği, cümlesinin Ölçüsüyle gülümse- tiyor okurunu. Yazdıklarının karşısın. da gülmekten, 1çten gülmekten çok a. lay ediyor. Alay ğu zaman acılığa Anlattıklarının ardında bu acı- varır. lık seziliyor. Dikkati çeken şey, Tirali'nin, "gençlik" tema'sını da, “delikanlı . " enç kız tema'sını da ele alırken kendini onların dışında, onlara bakar durumda tutması. Böylece ruhsal çö- mleme, onun için, daha kolay, daha verımlı oluyor Bu alanda da başarı- sini Özellikle "Aşka Kitakse" de gürü- hikâyesi, bir "Hava" hi- kâyesi. Okurunu o havaya sokuyor, sı- kıntısını da, sevincini de "Tevekkül amamı", içki ile gidermeye çalışan gençlıgın karşısına ayık yazarı koyuyor. "M tor", küçük bir ahlâk meselesının hi- kâyesi. Gereksizi, eklentiyi, hikâyele- rinin dışında bırakmağa dikkat eden Tirali'nin bu hikâyesi biraz daha süzü- lebilirdi sanıyorum. 24 sayfalık bir hikâye olan "Aşka Kitakse" de, ruhsal halleri yazmasını bilen bir insan karşısındayız. Üstele- ye. En yenisi. Taşlama yanı, acı alay ağır basıyor Tirali, — insanlara gitgide keskinle- şen gözlerle bakıyor. AKİS Hoşunuza gittiyse hemen Abone olunuz AKİS, 5 HAZİRAN 1954