15 Haziran 1938 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 16

— Geçen sayının devamı ve sonu siyaselini ise, yüklediği Bu milletin alemşümul rafi vaziyetinin İngiltereye li Mudafaa,, meselesinin sureti halli “olan “Denizlere hakimiyet, kısmen izah tdler, > tarihi, zamanımız içinde en tehlikeli bir hadisedir. Andr& Maurois nın yedi fasıldan iba- olan kitabının “menşeler,, başlıklı bi: rincisinin ilk kısmı burada bitiyor. u birkaç sayfalık yazıda, kıymetli okuyucularımın gözünden kaçmıyan, ve biz Türkleri yakından alâkadar eden, ne büyük hakikatlar, ne benzeyişler. vardır. Osmanlı o imparatorluğunu kuran biz Türkler, hiçbir zaman, hiç kimsenin ha- kimiyeti. altına girmemiş, bilâkis, bir gü- şarktan doğarak, az “Tayyare, icadı, onun için en mülüm mış, yolu üstünde bulduğumuz cevherle- ri de, küçük büyük demiyerek toplıyarak, koca bir âleme alemdarlık yapmışızdır. İnsizlerin, “Latin, ve “Jermen kültü- ründen faydalandıkları gibi, ecdadımız da “Arap, ve “Acem,, kültürünü kendi- ninkilerile karıştırarak, ortaya m ince ruhnüvaz bir “dil, çıkarmışlar Atalarımız, vakıa İngilizler gibi bir adada değil, fakat Anadolu gibi bir bü- yük yarımadaya li etrafa yayıl- muışlardır. Ötedenberi büyük bir medeni- yete sahip balm delilini de : İki asır gibi nisbeten az bir zamanda, dünyaya hakim bir vaziyete gelip, eski Musırlılardan, Yunanilerden, Goller ve Romalılardan bu- gün bir eser kalmadığı halde, her büyük “devletin başına gelen nice musibetlere göğüs gererek, hâlâ güçlü kuvvetli, ve medeni bir “Millet, olarak dünya naza rında “saygı,, ve sevgi ile yer tutmak- la göstermişlerdir. Donanmanın e e hakimiyetin kıymetini İngilizlerden çok evvel takdir ederek: Turgut Rl Pi- verler, Barbaroslar.... ve daha nice nam- dar deniz kahramanları ini şimdi üç büyük devletin bir türlü paylaşamadığı Akdenizi yıllarca bir “Türk gölü, haline getirmişlerdir. İngiltere. bugünkü kuvvet ve kudreti- ni donanmasına borçlu ise, bizde türlü tl i imamızı ihmal ettiğimiz tarihten uğramaya başlamışızdır... Andre Mi İngilterenin bugünkü azamet ve haşme- 14 . yatta kalan birkaçile Galib Kemali Söylemezoğlu Eski Moskova Setiri tini hangi esbap, evsaf ve avamile borç- hi olduğunu; bu kuvvet ve kudreti nasıl hâlâ muhafaza edebildiğini kitabının so- in a ne güzel ve ne veciz bir urette tasvir ve hülâsa ediyor: rr e tarihi. insanların ei Zi- yade takdire lâyık muvaffakiyetlerinden birisininkidir. vrupaya yakım bir kaybetmiş “Celie adada, yollarımı Romains,, İerden hü- karışmış, ve mâce- ta peşinde koşan “Normands., Jar tara- fından teşkilâta tabi tutulmuş “Sakson- e ve “Danimarkalı, birkaç kabile, yirkaç asır içinde “Seyyaremizin,. üçte ie hakim olmuştur. Vaktile yn da mazhar olduğu bu şaşılacak “tali, sırrım araştırmak elbette zahmetine fiezen : Il — irk bir birlerile birleşmesi tam kıvamında; iklim sağlam: toprak be- reketlidir. Yerli meclisler, G ların köylerde umumü top- lantıları. ve nizaların o “uyuşmalar,. sure- tile Li âdet hükmüne çgetir- mişlerdi. Fakat, eğer “Normands,, Ası olmasaydı, ii geçlikce. bu âdetlerin başka memleketlerde olduğu gibi. hüküm- den düşeceği şüphesizdir. “Fatih (1066 Noelinde. mi klisesinde İngilterenin meş kralı ilân edilmiş olam (o Övillaame' e Batard'dan bahsetmek istiyor, G. K. ve Onun “Normandı. ve “Anjou,, e haleflerinin hüküm ve nüfuzu tesiriledir ki. İngilizler. gyz tarih milletinden. evvel hakiki bir 'adâlet,, in nimetlerini tatmış, ve “ka- nun, a riayetin faydalarını öğrenmişlerdir. Karadaki komşularının. faarruzuna e denizin himayesine sığınarak nsada nice devlet adamlarının el ve a bağlamış olan okorkulardan da, yine sayede kurtulmuş olan İngilizler gö lL memiş bir takim mücssesaltı e rinde diledikleri gibi o tecrübe edebildiler. Birbiri ardınca gelen a lr ler, onlara “Selâmet,, ve “Hürriyet,. lerini korumak yolunu e yavaş öğretmiştir... Ii — Ta “Sakson.,, lar e İngiliz Kralları bir “Meclis, le teşri . sai eder, yapacakları şeyler ae memleketin en kuvvetli adamlarının rıza- sım almaya çalışırlardı Bu usule onlardan sonra gelenlerde Andr& Maurois'nın Veni Çıkan “İngiliz Tarihi, ve TARİHİMİZE BİR NAZAR riâyel etmiş İngiltere hiçbir zâman “Müstebit Saltanat, nedir bilmemiştir. Memlekette hakiki kuvvetler i rince aklı başında ve Hükümdarlar, bibi kümetlerinin., kendilerine yardımını temin etmişlerdir. Nazırlık mevkiine isler; en er seçilmiştir. gelirilen ruhani re Baronlar, “sguire,, ler (Kontlar demektir) evlet memuru olmuşlardır. Orta sımi he ılkı ie az sadık a er teş- kil etti. asi terbi imâle erdikce, ile “Selgneurs “Chevollers,- ler, iç k çiftlik sahipleri. tüccar, sanatkârlar ve gilçiler, memleket idaresine iştirak me- yvetini üzerlerine almaya “davet, edil- O derecede ki, nihayet bu se si yahut sonra da m “amele, as Kralın muhalefeti barli> haline gel Bu re İngiliz hükümetleri tekmil “hakiki gayri memnular,, zümresini bil- fiil kendisine şerik yaptığı için, daha az tehlikeler karşısında kaldı, Halka daha ge- niş hürriyetler verebildi... IV — Sükünetle 'inkişafını İngiltere, birçok vasıfları arasında en kıymetlisi olan “Frar devam, ve “Yumuşaklık. gibi iki büyük haslete borçludur. Lord Balfour im “Hiç yapılmamış birşey yap» maklan ise, saçma da olsa her vakit yapılmış olan bir yapmak daha akıl- lica bir hareketti sözü meşhurdur. Es- kiden olduğu gi bügün bile İngiltere, “emsal, ile idare edilir... On i zl gi halde büyük toprak sahi hâlâ hükümete yardımcı bir veli, vaziyetindedir... “Saltanat makamı, “Meclis, versite,, ler, hep o devirlerden lan an'ane- lere sadıktırlar.. .. “Fatih, in, k hep Guillaume le Bütard dan bahsediyor. G. K.) vaktile yaptığı “Orman Dalümi . Ssolmakta olan gölge- lerile, hâlâ son sürgün avcılarının hâmi- sidir... Bununla beraber. lerine uydurmak,, kuvveti, lik,, an'aneleri kadar büyüktür. “Eski Müessese, yeni kuvvetleri daima tanır, tasdik ve kendisine maleder.. Bundan dolayıdır ki, İngilterede hiçbir vakit tam manasile bir “İhtilâl, olmamıştır. Onun tarihinde arada sırada fışkıran ayaklanma: erinde birer çırpıntıdan. deki “Şanlı İhlilâl,, de. karşılıklı alışverişinden başka birşey de ılzadeğâr “Adliye He İngilizlerin “kendi- “muhafazakâr- ve