15 Ekim 1935 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 20
VİYANA KONGRESİ ve TÜRKİYE İmparator birincizNapoleonun 1814 sene- sindeki #mağlübiyeti üzerine Avusturya, İngiltere, Rusya ve Prusya devletleri, Fran- sızların 1792 tarihindenberi istilâ ettikleri memleketlerin istirdadile; bu memleketlerin kendi menfaatlerine ve politikalarına kongreye memur olan Avusturya başmurahhası meşhur (Metternich); İngil- tere (o başmurahhassı (Lort Castlereag) , Fransız başmurahhası (Prens Talleyrand) gibi, Türkiyenin o Avrupada bakasını, Avruj müvazenesinin şartlarından sddederlerdenii * * Metternich diğer murahhasların Viyanada toplanmalarını beklemiyerek, Avrupa müva- Oo mal a Metterncih zenesini, Dünya asayişinin istikrarını kâ-, fil olacak surette tesis etmek maksadiyle,” Viyanada bir kongre açılmak üzere oldu- ğunu Eflâk voyodası Yanko Karacabey vasılasile (|i| Babiâliye haber vermiş idi, (Şubat 1814). Avusturyanın kongrede hukukumuzu ve menafiimizi müdafaaya; v mülkümüzün tamamiyetini devletlerin kefa- leti altına aldırmağa gayret edeceğini, ve Rusyanın tahakkümünü çekemediğinden, Çarın Türkiyeye tasallütu vuku bulursa menine çalışacağını bildirmiş ve Türkiye tarafından Obir murahhas gönderilmesini tavsiye eylemişti. Wiyanaya her nk murahhaslar gelmiş, ve aradan altı kadar geçmiş olduğu halde, kiki cihan siyasetine ve diplomatlık hüner ve sanatına vakıf; kongrenin ehemmiyetini idrak ile buna bi- zim de girmekliğimizden hasıl olâcak fai- deyi takdire kadir devlet recali yok idi. (1) O zamanlarda Türkiyen Avrupa DM daimi elçileri e Eflâk vodası Avrupanın yav oişlerine derler e X air Babıâliye , Viyana kongresinin bir toplantısı âli Meri cevap /bile vermedi, ©5 grenin Oo başkâtipliğinde o bilye ve Metternich'in mahremi olan Şöşdin Dö (Geniz), Karacabey vasıtasile (dış bıâliye müracaat edip (Eylül 1814) Sin, Türkiye, kendi memalikinin devletler (gir fından kefalet altına alınmasını kongu ma talep etmeyecek olursa, Osmanlı impin'de luğunun bakası garp devletle me menfaatleri iktizasından olduğundan, devletin (Avusturya, İngiltere, ma u babta münasip görecekleri teşebbü ği kendiliklerinden icra edeceklerini k gib Hele Babıali, bu defa cevap ver ragbet etti: «Viyanaya muralıhas gönde mesini, son muharebelere karışmamış! masına» atfile tevil etti. «Üç dost di meramları Türkiyeye hizmet ve nette bulünmak ise, Rusya tarakla i reş muahedesi mucibince iadesi i ederken henüz teslim olunmıyan Kiri niz kalelerini kurtarmağa himmet eyk leri ricasında» bulunduğunu bildirdi. Halbuki OBabıâlinin üç devletin ; hatım dinleyüp davetlerine icabet e mesinin $ir ve hikmeti, devletimizin £ tamamiyetinin yük devletlerin ke altına konulması, hukuk ve istiklâlimiz! kunacağı ve faaliyetimizin tahdidini iç deceği, ve herhangi ecnebi bir dev in tavassütunun kabulü, o devletin hintli altına girmek demek olacağı; ve ke isteniliyorsa Moskovların kızıp Karat kaleleri mes'elesini kongreye düşüreci tiy ve bu kalelerin bize verilmesi ha e pil bir karar istihsali mümkün olamazsa, (© 3 Türkiyede «mütâlebe » hakkı kalmış” ğı vahimesi idi. e Babıâlinin tereddüdünün diğer Çi sebebi de o Sırbıstan imtiyazının * edilmesi korkusu idi. Zira Bü desinde ( Sırbistana dair olan Bi e yazılmıştı; ve bunun 55 ar mak için, tesiri mes Babil; geçişdirmek istiyordu. Kot Moskof aakakbalan bu bahsı açıp & devletler murahıhaslarından kendileri radar bulurlarsa (o Sırbistanı, US Buğdan (Memleketeyn ) gibi müstaki imaret şekline koymak mecburiyeti * olması ihtimali, ricalimizi korkudujü Bir de o esnalarda Ulâh ve Buği Sırbistanın; Türkiye - Rusya - Av yanın müşterek himayeleri altında lanmak ve Rumeli ile Rusya arasın set teşkil etmek üzere müstakil bir ii met haline konulması, bazı Avrupa di mat'arı tarafından tasavvur edildiği iğ un cel mişti. Viyana kongresinde bu tasa tervice çalışanlar zuhur etmesi ihitimeğ devletimiz erkânını tereddüde düşür” idi. 4 Şövalye Dö Gentz, Babıâlinin ci mukabil, Türkiyenin menafiini gözü
