20 Mayıs 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 14

he Bi ——— » Tycho h En iptidai insanlar bile gökte- — ki yıldızlara bakarak onlardan bir şeyler anlamak, bir şeyler |— —çıkarmak, istemişlerdir. Gök ve | gökteki milyonlarca yıldızlar hakkında bize geniş bilgiler bı- rakan, bıkmadan — usanmadan yıllarca bütün gece yıldızları tetkik edenlere beşeriyet ne ka- «dar teşökkür etse azdır. Bu uzak âlemlerden (Uzak diyoruz, çün- k.ü bazı yıldızların aydınlığı bi- zim dünyamıza gelinceye kadar 18.000 sene geçiyor) Bize haber verenler arasında Danimarkalı Brahe çok enteresan bir şahsi- Yettir. Asilzade sınıfma mensup olan bu âlim; rasathane olarak Copenhağ'ın on iki kilometre ilersinde “İsveç ve Danimarka ahillerine kuş gibi yüksekten bakan bir tepeyi #eçmiş ve bu- rada hayatının sonuna kadar semayı tetkik etmiştir. Rasatha- nesinin biraz ilersinde, şimdi bü. tün seyyahların ziyaretgâhı olan îıı;ıu emlııılıiz denecek adar mühteşem, peri masalla- rındaki 'l;id“ Blıul ve son dere- ce ince bir zevk ile - dö İ dayanmıştır. SS0i Yıldızları tetkik etmek, j şimdi kullanılar 10, 15 Me.dn l zunluğundaki çok hassas teleş- | koplar Brahe'nin zamanında he. nüz keşl tı. - Bunun için bütün tetkikler tavandaki küçük bir delikten sabaha ka- » dar gözle yıldızlara bakarak ya- pilirdi. Bugün fennin ve âletlerin bu kadar ilerlemiş olmasına rağ- men yıldızları ve semayı tetkik işinde en modern usul gene on- Tarı uzun seneler durmadan, din- lenmeden tetkik etmekten ve en ince hesaplara vurmaktan — ibaret kalıyor. Bu usulü ilk ke- şif ve tatbik eden adam Tycho Brahe olmuştur. — * : bizi; | Lehistanlı * dünyamızın, etrafında döndüğünü keşfeden ilk âlim ol- duğunu hepimiz biliriz. Bu adam — Brahe üç sene evvel ölmüştü. Meşhur - İtalyalı mü- neccim Galile 1564 te doğmuş, 78 yaşına kadar yıldızlarla uğ- “raşmış ve iptidaf bir teleskop da keşfetmişti. O da Copernik'in | Bazariyesini teyit etmiş, fakat — Bundan dolayı kilisenin gazahı- nauğramıştı. Brahe'in muasır- kadar | | olduğundan fazla görünmeği iti- O Brahe 1546 -1601 İTYCHO BRAHE larından Kepler de son derece alâka uyandıran bir müneccim- di. 1546 yılında doğan Brahe on kardeşin en büy ü Daha on dört yaşında henüz mektep- te iken bir gün güneş tutulma- sından son derece mütehayyir kalmış, bundan sonra hayatının yegâne alâkası gökleri tetkik et- mek olmuştur. Babası ve velisinin bütiün gay- retlerine rağmen Brahe Copen- hag üniversitesinde hukuk dok- torasını verememiş, bunun yeri- ne gizli gizli geceleri sabahlara kadar yıldızları tetkik etmişti Bu esnada velisinin ölümü Brahe'ye üniversiteyi bırakma- &t için bir behane olmuş, bir das hahukuk tahsiline dönmemiş, doğruca Almanyaya — giderek Wittenburg üniversitesinde ken- di bildiği gibi okumuş bitirmiş- tir. 1570 te babasının ölimü Üze- rine tekrar Copenhags dönmüş, senclerce keşlettiği bir yıldız hakkında lâtince bir eser yaz- mıştır. Şü asilzadelik daiyesi ne ka- dar tuhaf ve boş bir şey olmalı- dır ki, o zamanlar bir asilzade- vin kitap neşrederek kendini kü- gültmemesi lâzımdır diye bir na- Zariye ortaya atılarak bu kita- bi intişarı senelerce tcahhura Uğramıştır. Brahe İtalya, Almanyta ve A- vusturyadaki âlim müneccimler. İı:' %'ılumlhmldhnu onların- e mukayese etmiş, ü ilerletmiştir. Brlkta içilmiş ve — zevkedilmişti. 1576 yılında ikmal olunan şato ve ra- sathanesinde Tycho Brahe yir- mi sene müddetle hiçbir ğg' ayrılmadan çalışmış ve ne gör- düyse yazmış çizmiştir. Bu za- man zarfında Brahe'yi ziyaret için dünyanın her yerinden en yüksek insanlar, papaslar, prens ler, krallar gelip gitmiştir. Bra- he çok sever, mağrür bir insandı. Fakat hiçbir vakit " Güzelliğine dayanılmaz fakir T A N FAYDALI BİLGİLER Bugünkü program ISTANBUL 18 Fransızca dere. 18,30 Bitmemiş sen- foni Şübert ve - Pays operası, — 1930 Ha- berler, 19,40 Siter solo, 20 Eğe cax, 20,30 Gavin kardeşler ve mandolinan orkestrası, 20,40 Bayan Nimet Vahit şan piyano re- iakatiyle, 2120 Son haberler, — borsalar, 21,30 Radyo, caz ve tango orkestrası ve Bayan Bedriye Tüzün. BÜKREŞ 823 Khr. 364 m. 1$:15 Gündür, plâk. yüyanı, 18. Poopüler orkestra — konseri, 19 Duyumlar, 19,1$ , 20 Üniversite dersi, 'nin yaşayışı ve eser- leri (konferans), 21.15> Verdi'nin eserle- rinden parçalar * .22,50 — Duyumlar, 23,15 Yeni halif musiki, MOSKOVA 178 Kkz, 1724 m. 18.30: Kırıl ördü için konlerans ve or- kestra konseri. 19.30: Kolkhozlar için mu- siki bahisleri ve konser. 2l: Senfonik konser, 22: Almanca yayım. 23.0$: Ingiliz- ce. 24.05: Macarca, BUDAPEŞTE 545 Khz, 550 m. 18.35: Çingene musikisi, ferans. 20.30: Öpera musikisi, 22: rans. 28.10: Duyumlar, 23.30: 713 Khz. 421 m 20: Deri 20.15:: Plâk. Rumca — yayım. 21.30: Duyumlar. 2140: Konlerana. 21. Campariden: - Arzuya göre konser. 22. Sözler. 23: Varyete, 24: Duyumlar. BELGRAD 686 Klız, 437 m. 50: 20: Reklâmlar, 20.1$: Duyumlar, 20.30: Ulmmal yayımı Zl: Belerad / operasından nakil. (İstirahatlerde duyumlar). STOKHOLM 704 Khır. 426 m, 21; Koro konseri, 21.30: Radyo tiyatro. su. 23; Hafif musiki ve dans havaları . PRAG 638 Khz. 470 m. 20.0$: Almanca duyumlar. 20.15: Plâk. 20.30: Radyo kabaresi, 21-30: Sözler. 21.4$ Şarkılar. 22: Duyamlar. 22.05: Victor Hu- go yayımı 23: Duyumlar, 23.15: Plâk VARŞOVA Z4 Khz. 1239 m. 1045: Plfk, sözler. 20.35: Asker prog- Tz36.'Oda manlel 1 Z: lar. 2X15: Salon orkestrası, 24: Sözler. 24.05: Dans plâkları, PARİS 182 Khz 1648 m, 21: Opera parçaları. 21.30: Gazete hin- berleri, konserin devamı. 22.15: Haberler 23.30: Hava raporu, 23.1$: Dans müsilasi, Sinemalar Tiyatrolar * Saray: (Şopen) ve (Karyo- ka) * Sümer: (Harp) ve (En çıl- gn gecesi, * İpek: (Fedailer Alayı) ve (Öldüren aşk) * Türk: (Petresbutg gecele- ti) ve (Sokaklarda altın) * Melek: (Bar şarkıcısı) ve (Kadınlar ne isterler) * Tan: (Gönül Tuzağı). * Elhamra: ( Macar marşı) ve (Vals muharebesi) * Süreyya: (La Dam Öka- melya). *Şarkta: (Kim olduğunu bil- mek istemiyorum) ve (Morg sokağı cinayeti) * Asri: (Vals Rüyası) ve (Si yah Kartal) * Şık: (Tarzan) ve (Kadın- Tarın sevgilisi). * Alkazar: (Bosna Sevdala- rı) ve (Büyük Şehirler Uyur- ken). * Milli: (Çılgın Kan) ve (Ci- ci Berber) * Hilâl: (Sefiller) * Alemdar: (Altın) ve (Ce- neral Yenin zehirli çayı) * Yıldız: (Evlendirelim mi?) ve (Cebi Delikler). T , qıküdu Halede: (Sokak çiçeği) . Y.Ss.T. B Halide ve arkadaşları Bu akşam Üsküdar Hale Tiyatro - sunda yarın ve yarımn akşam Şehzade- başında Turan tiyatrosunda. Bir Avuç Ateş (3 Perde) Çeviren: H. Kemal, Nöbetçi Eczaneler Bu gece nöbetçi eczaneler şunlar- dır: Eminönünde - (Hüsnü Haydar), Ankara caddesinde (Eşref), Beyazıd- da (Cemil), Küçükpazarda (Yorgi), Şehremininde (A. Hamdi), Karagüm- rükte (F u a t) Büyükadada (M e h- m c t), Heybelide (T a n a $), Bakır- köy (İstefan Terziyan), Fenerde (Hüsameddin), Ka- dıköy iskele caddesi (Büyük), Yel- değirmeninde (Üçler), — Beşiktaşta (Receb), Taksimde (Kanzuk), Pan- galtıda (Güneş), Taksimde Karakin Kürkçüyan, Galatada (Hidayet), Kur tuluşta (Necdet Ekrem), Eyüpte (Hikmet) eczaheleri, o Yolcu, müracaat yerleri Deniz Yolları acentesi Te- lefon 8) SAT Akay (Kadıköy iskelesi baş memurluğu) Telefon 43732 Şirketi Hayriye, Telefon 44703 | Vapurculuk Şirketi merkez acentesi, Telefon 22925 Şark at kalemi. Sirkeci Telefon 23079 Devlet Demiryolları müra- caat kalemi. Haydarpaşa. — Telefon 42145 o Liman hareketler Dün limanımıza şu vapurlar gel - miştir: mrozdan: — (Köocaeli), İzmitten: (Güzel Bandırma), Karadenizden: (Rejel Karol). Dün timanımızdan giden vapurlar şunlardır: Karadenize: (Aksu), İzmite: (Ay. ten), Mudanyaya: (Kemal), Mersi - ne: (Gereze). Bugün limarımıza gelecek vapur » yat edenlerle hoş geçinemiyecek kadar dürüst ve samimi idi. Brahe yalnız bir müneccim değil, ayni zamanda son derece hassas âletler, cihazlar yapmağa muktedir bir hesapçı idi, Şiir de yazardı. Yıldızlar vasttasiyle insanla- rın taliini söyler, kayıptan haber verirdi. Fakat bunları bir sihir- baz gibi değil, birtakım ince he- saplara uydurmak ister; fakat kendisinin de itimadı olmadığı- nrilâve ederdi. 1566 yılındaki güneş tutulmasında o zamanki €evvel ölümü ile neticelenince ::koı Brahe'e gülmüştü. Bun- sonra kayıptan haber verişi 1577 de şimalde doğacak bir prensin Almanyayı baştan aşağı kılıçtan geçireceğini ve 1632 se- nesinde de bu prensin öleceğini söylemişti. Filhakika İsveç kra- lr Gustav Adolph Finlandiyada doğarak Almanyayı istilâ etmiş ve Brahe'in dediği gibi 1632 yı- lında ölmüştü. Brahe çok geçinilmez yaradı- lışta olduğu için kendi sınıfına mensup bir kadınla evlenmed:i. bir köylü kızı ile evlenerek onun- la daha ziyade asude bir metres hayatı yaşamıştır. Hayatınım sonlarına doğru yaşadığı bu münzevi hayat neti- cesi büsbütün sihirli olmuş ve herkesi gücendirmiştir. Bunun için 1599 da Praga kaçarak ora- da Ayusturya kralı tarafından kendisine tahsis olunan rasat- hanede çalışmıya başlamıştır. Tyeho Brahe 1601 yılında kı- sa bir hastalıktan sonra dünya- ya gözlerini kapamıştır. Keşif- leri ve tetkikleri fennin ilerleme- sine rağmen çok az farklarla hâlâ modern ilim esaslarına te- mel vazifesini gö tedir. Üni- versitelerde yıldızları tetkik ilmi Brahe'den sonra hız almıştır. Her yol gösteren gibi onun da ismi en meşhur insanlar arasın- da biraz karanlıkta kalmıştır. Brache şu itibarla birçok kâ- şiflerden, — âli n ve büyük insanlardan farklıdır. Memleke- tinin en asil bir ailesine mensup ve zenginlik içinde yüzdüğü halde, hayatını boş zevklerle ge- çirmemiş, bilâkis ilim üuğrunda fedâ etmiştir.. Büyük adamlar arasında Brahe gibi yüksek ve zengin aileden geldiği halde, ha- yatını ilim ve tetebbüe hasret- miş olanlar hakikaten azdır. lar şunlardır: Bandırımadan: (Saadet), Mersin - den: (Çanakkale), Mudanyadan: (Ke mal), İzmitten: (Ayten), Karade - nizden: (Cümhuriyet), İzmirden: (Sakarya). Bugün limanımızdan şu vapurlar gidecektir: Bandırmaya; (Gülnihal), Mudan- yaya: (Asya), o İtfaiye T İstanbul itfaiyesi 24222 | Beyoğlu i 44644 Kadıköy 60020 Üsküdar itfaiyesi 60625 Yeşilköy, Bakırköy, Büyükdere, Paşabahce, Kandilli, Erenköy, Kar- tal, Büyükada, Heybeli, Burgaz, Kı- nalı mıntakaları — için telefon santra: lındaki memura (yangın) kelimesini söylemek kâfidir. Ç ) Hastane adresleri ahpaşa Zeynep Kâmil hastanesi. Üsküdar, Nuh kuyusu, Gün doğumu caddesi Haseki kadınlar hastanesi. Aksaray Haseki cad. 32 Beyoğlu Zükür — hastanesi. Firuzağa â 43341 Gülhane hastanesi. Gül 20510 Kuduz hastanesi, Çapa 22142 Emrazı akliye ve asabiye hastanesi. Bakırköy Reşa- diye kışlası Etfal hastanesi. Şişli Haydarpaşa —Nümune has. tanesi 06 Çabuk sıhhi yardım teşkilâtı Bu numaradan imdat oto- mobili istenilir. 44998 © Davetler Satıyer Askerlik şubesinden : Kayıtlı ihtiyat zabitanının yokla - Maları haziranın 1 inden 30 una ka- dar devam edeceğinden alâkadarların bu müddet içinde şubeye müracaatla.: T Ü - HAYDARP, * KADI! Üt g Ş (Hler gün) Köprüden H Paşa- Kadıköyü- Kalkış danK. ne Varış 630 X 1648 — 653 700 X 718 IZa 730 D —— 750 7135 X 15338 —— 73S XE 753 758 800 —— 820 320 X 840 —— 8340 D —— 350 840 B —- 355 840 D 900 . nn 905 Toros 923 — 928 945 X Adana 2003 — 1008 1020 —— 1040 N 03 X 2118 1123 dS0 x 1208 1213 12 30 —— 1250 1315 X 1333 — 1338 1600X Ankara muhteliti4 18 — 1423 1630 148 das3 1510 X 1328 — 1533 1550 X 1608 — 1613 1625 —— 60 1645 X W05 —— 1700 - 111$ 1725 Adapazarı 1743 — 17as 1760 X 1810 —— 18 00 , —— 181$ 1830 Ankara sür'at — 1848 — 1853 185s X 118 — 1910 ü 1925 1445 X 2003 — 2008 2030 X 2048 — 2053 ZL 10 X 2130 — 2135 2230 X C. 2250 — 2255 2345 X A, 2405 — 2810 A, İşaretli selerin Wweni Cuma, pazartesi günleri işler. B. işarelli selerin tremi perşembe ve pa- zar günleri işler. X İşacedi selerlerin Banliyö — trenlerile itişakı vardır. KADIKÖY - HAYDARPAŞA - KÖPRÜ 18 Mayıs 935 tarhinden itibarecı (Her gun) Kadıkö- H, Paşa- Köprüye yünden K, dan K, Vari 625 — 635X 650 2007 sesam 720 730 738 X 75$3 800D —— 820 -— 805 XD 845 SÖSE Bi0 X 825 84. —< 850 —— 845 X 905 900D —— 920 —- 915 Ankara sür'at — 935 905B diğ 935 940 948 X 1003 gü0 — 1üZe X 1043 1050 2140 3 12 30 1305 1345 1435 1510 15 60 1620 16 $0 j 17258 1755 18 30 1900 1945 SAĞLIK ÖĞÜTLERİ Alaturka hamam Alaturka musikiden hoşlan- maz da alafranga musikiyi ona tercih ederseniz size hak veren- ler çok bulunur... Alaturka ye « meklerin'de pek yağlı oldukları- nı söyliyerek alafranganın dai- ma değişik ve yağlı — olmadan lezzetli yemeklerini yemek ister iseniz onda da haksızsınız deni- lemez. Fakat alaturka hamamdan vazgeçip te alafrangada temiz - lenmeğe çalışanlara hak vermek kabil değildir. Vaktile bizim ül- kemizde uzun uzun çalışmış o « lan ünlü mareşal Moltke'nin hâ- tıralarını okudunuzsa, — orada mareşalin “alaturka hamamda yıkanmış olmayan bir adam öm ründe kendisini temizlenmiş say mamalıdır.,, — dediğini de gör - müşsünüzdür. Mareşalin sözünü Avrupalıla- rın sağlık kiptaları da haklı bu- lurlar, Avrupalı halk — vücutla- rını temizlemeğe alışamamış ol- duklarından sikâyet eder durur- lar. Avrupalılar evlerini, sokak- larını yıkamasını — bilirler ama, vücutlarını yıkamak işinde biz- den geridirler. Zaten onların banyoya girmeğe — başlamaları da daha yüz yıllık bir iştir. On- dan önce, hele orta çağlarda Av rupada yıkanmak lüzumsuz bir iş sayılırdı. Onun için Avrupalı- lar salgın hastalıklardan kırılır- lardı. Eski Romalıların bizimkilere pek benzeyen o güzel hamamla. rını Avrupalılar unutmuşlardı. Daha yüz yıl önce kullanmağa başladıkları banyo ile de insan — banyonun suyunu — kaç defa değiştirse — bizim alaturka hamamdaki gibi temizlenemez, Sadece su israf eder. İnsan banyoya girince, ban - yonun suyu 32 - 34 dereceden a« şağı ise vücut kendi sıcaklığını suya verir, su o dereceden yuka- rı ise vücut suyun sıcaklığını a- lır. Bunlar da insanın — vücudu üzerine tesirsiz kalmaz. Banyo bir hastalık tedavisi — meselâ sinirleri yatıştırmak — için lâ » zım olabilir. Fakat yalnız temiz- lik için banyoya girmek vücudu zararlı olabilecek bir tesire kar- şı bırakmaktır. Bizim alaturka hamamlarda keselenmek ve bol bol sabunlan- mak ile yaptığımız temizliği banyo temin edemez, Öperatör- lerin ameliyat yapmak için elle- rine lâstikten ve mikropları yok edilmiş eldivenler giymek usu- lünü bulmazdan önce, — ellerini fırçayla, sabunla nasıl temizle - diklerini görmüş olanlar bu *“fenni,, usulün bizim alaturka hamamda temizlenmemize ne kadar benzediğini bilirler. Zaten Avrupalıların kendileri de banyo ile insanın temizlene- miyeceğini anladıklarından on- lar da gittikçe daha çok alatur- ka hamam yaptırıyorlar. Yalnız bizim bazı hamamlarda bulunan şafif havuzunu her hamamda bu lunması lâzımgelen bir şey sa- —| narak onu da taklit ederler. j Biz de onların banyolarını te- — ireleri yaptırarak onları taklit ediyoruz. Halbuki alaturka ha- mamların Avrupada gittikçe ço- galdığımı düşünerek, alaturka hamamları Avrupa medeniyeti- ne aykırı saymamalıyız, Z N Lokman Hekim —— —— 2110 — 2120 X 21 35 2220 2330 ti seferlerin treni 1 Hazirandii rinci Teşrine kadar işler. D. İşaretli seferler cuma günleri yapılmaz R. İşaretli seferler cuma günleri yapılır. Sisli tipili ve giddetli fırtınalı havalard vaparlar bulundukları mahalterden harekek etmiyecekler .. barmmak mümkün olmu yan iskeleleri tutmuyacak, yahut daha