29 Ekim 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 25
SÖON POSTA Daîplî OZZG Kalıîelı memur tercıh edilir : bilgiy i ini am eden me uIıvı!lı bir i tiliye memurluğunu hususi bir ? Cördüncü derecelerle daha yuk zunlarından olması temin e ba: maştır. Vekâ oltanda idarc âmirlerinin & dahıliye memurları - kal 'Mıshei heslk a gea e ini isba asında olsun, kaymakamlar va merkez ek €e yüksek bir dereceye varmaktadır. Aşağıdaki rakamlar Cumhuriyetin ekilde göstermektedir: 923 senesinde Türkiye valilerinden yüzde 884 ü 96.7 ye çıkmıştır. Vali muavinlikler tesis ejilmişlerdir) teşekkülleri tarihindenberi yüzde yüz yüksek mekteb olunmaktadır. Mülkiye müfettişli yüzde 972 si yül 1923 senesinde kaymakamların ancak yüzde 5 mekteb me idaf ve rüşdiye mezunu, 78 tane de tâli mekteb mezunu kaymı 1836 da kaymakamlardan yüksek mekteb mezunu olanlar de 83.2 mikdarına çıkmıştır Vilâyetlerdeki hukuk işleri müdürlükleri, maiy et memurlukları yüzde yüz yüksek mekteb me- zunları tarafından işgal olunmaktadır. Memur kalitesi takviye edilirken 1929 danberi de terfiler Böre yapılmaktadır. kaliteli men kack mekteb mezüinu idi. 935 de bu nisbet yüzde > heyeti azalıkları, (bunlar Cumhuriyet devrinde hezunları tarafından işgul k mekteb mezunudur. mezunu idi, Buna mukabil 59 a vardı 7.8 i yüksek her sene neşredilen kıdem tablasuna ——== VIF KAJUE TİNE —-. iMPARATORLUKTA Kalıtesız memur tercih edilirdi: 200 scerinde n k veyahud . me! hiblerii ek tahsil sokmak bir p ensip değildi. Bilhassa | dJad devrinde, cehil h edilirdi, - yet memur için fel olurdu. K ç H h İmparatorluk devrinde rakam, istatistik, mazbut sicil mevcud değildi. İmparatorluk Psa » devri memurlarının seviyelerini ancak nişam ve rütbelerle tanırdı. Cumhuriyet niz. Cumhuriyetin dev ve disiplin osas d eder, Valiler Valilerin salâhiyetleri: Vekâletlerin mümeessili ve vekâletlerin idari, mes'uldürler, laresinden Bu esas nazarı itibara alınarak 901 ta: y Ki ve 1851 numa- ralı kanunlarla valilerin salâhiyetleri tevsi da gönderebilirler, Halbuki imparatorluk devr. Muştur. Hususi idareler Cumhuriyet devrinde Tür Sat meytlana getirmek için ad müsabak uşlardır. yet devrinde dk p aldi. Okuyanları sı çoğald Maarifişleri: Çat serne damyınlar aai 9 Cumhuriyet senelerinde vi 207491 lira ilk mekteb idare edilir, Slhhat İŞIB” Cumhuriyet dev ins « mıştır. Hastanelerin aç Artan bir mikdarla yardımlar yapmışiardır 26.985.733 lira sarfetm da veki 11 Hilere takdir ve ihtar lâhiyet verilmemişt 'a şahi medeni tesi- coğrafyasına ye Mek- vet etti, Bunlarla 6150 Cum hüri e ve 5T dispanser idare edi Iıı Nafia İŞIGİ'I Cumhuriyet ; Türkiyed k “ w'ılı—wrı—dı (.ım huriyet senelerinde ususi sına çalıştılar. Yollar açtılar, Cumhuriyet senelerinde münakale ekonomik faal ı:]f'l.l n 1013 el ziraatle ur gul oldi şleri için 10, 664.478 N Devletin olarak ti vermiştir, yetlerden —ayrı » İmparatorluk devrinde yapılan (vilâyetler idaresi kanunu) Valilerin s:-lahıyetı . valek apaalamları, sşezlnika ea Bi b NUlRĞİ h koymak isterdi y memleketi bizzat kanunsuz, nizamsız ve istediği gibi keyfi bir şekilde idare etmek arzusunda idi. Otoriterler kuvvetlerini kanundan, temsil ettikleri hükümetten — deği!, dayandıkları soraydan alırlardı. B: manlarda kanunların tatbikatı mevzuu bahsolumazdı. Kanun fikri ancak 908 meşrutiyet hareketinden sonra şüyle böyle tatbik sahasına konulmaya çalışılmıştır * Dahiliye Nezaretinin n idareler organı Mahalli idareler: Zekire Nezoretinin maham idereler z işleri tar kendisine düşen v i idareler, belediye imattanbori ancak nüve denebilecek bi? halde idi. K büdcesi tamamen huldü. “Maarifişleri: yetsi Cumhuriyetten evvel Türk yekündu. Kalitesizdi ve mede bir yekündu, çünkü nüfusa nasara vetler husust büdceleri bazı mıntakalardı süs ne- SihhatiŞ(Or seam gü Hüzneei SÜ EŞL İ Hai İaNNEN l MA B miyetle nazarı itibara alınmazdı. ve kemmiyetsiz bir hrum bir cihazdı. Kemmi- mekte be gidenlerin sayısı ancak binlerle sayılabilirdi unıhııv'iyu(ıevı evvel vi Kdan bi . !mnnmro uk €& Na'aişleri: Günere e sonra imparatorluk büy Çünkü şehirler arasındaki şehirden şehre ynllcrddn ü ollar tamir edilmez ve bir müddet sonra hayvanların sevki tabilleri kasabadan köye çizdikleri bu yollar kaybolur ve halk yollardan gitmek için mevsi leri gö: mhuriyet belediyeleri ancak 1930 be nununun tatbikindenberi kalk Cumhurıyeîîe heledıye ışlerı tel rıu.ımhrtvr Cwnhurıvı't di beldenin ve beldede otura iyetle me- akla mükellef bi 1 şahsiyet» halini . Bu kanunun ileri sürdüğü işlerin yapılabilmesi için bir takım nizamı Miştir. Bunlara göre Cumhuriyet belediyeleri ekip ve materyel bakımı Böstermektedir. Cumhuriyet belediye müessesı Mali bakımdan bir de nizam vermiş Belediy Müesstsedir. Banka, 24.6.1933 de kurulmuştur. Müddet 99 Ter meeburf işlerini yapmak için buraya müra Cari hesablar açmak veya bunlara tavassut ve kı len banka işlerini yapmak bu müesse him roller oynamıştır. getiril- dan giltikçe bir üstünlük teçhiz etmiş - değildir. Ona r Bankası bu mali nizamı tayin ve tatbik eden bir di yalnız kanunlarla ir. Belediyelerin krodi müessesesidir. Belediye- ler. Banka uzun ve kisa vâdeli jevanll: let etmek ve esas nizamnam n vazifesidir. Banka belediyelerimizin imar işle 5 ı k b | d ) * İmparatorluk devrinde belediye teşkilâtı ancak tanzi. ımparatnr UK DelediyeSi : ct hereketleri ile yer almaştı. Faket bu Belediyeler n ilde kurulmuş vazife ve salı uratorluk belediyeleri kendileri: m olan mali membalardan mahrum idiler. Av- Yupa belediyeleri büyük ve devamlı membalara malik oldukları halde, tanzimat bel gri bir şı Hı."unm ö ediyeleri ancak tünç getirebilecek jaaliyetleri ya ecnebi şirketlerin elinde idi, yahud hususi fjerdlere imtiyaz inde badşolunmuştu. Köksüz ve ihtisastan mahrum bir halde bulunan imparatorluk belediyeleri şehir mupmanıma karışacak bir halde değildi. Esasen imporatorluk bütün bünyesiyle çökmekte ve ekonomik faaliyetler de belediye ölçülerini çürütmekte idi, Malt organizasyon yoktu: İmparatorluk belediyeleri yapacakla: teşkilâttan mahrum idiler. Belediye işlerimi kı Mübrem işlerini andı işler için mali ve merkezi bir di ile sulayacak bir müesrese yoktu. Belediyeler & murabahacılardan ve jaizcilerden aldıkları paralarla başarmaya çolışırlar. kıymetini tebarüz ettirmek vazi- şehirlerin güzel, konforlu olmasını Bı—b,dı_ıc yapı ve yollar kanunu, belediye- « Cumhuriyet belediyeleri ır4_lı rin Esti Plânlı şehir: £ " alanllr GDN ideal edinmiştir. Bunun için neşredile, 2L6m4 tarihli lere şehirleri asrt belde halinde kurulmas: vazifesini vermişti. Belediyeler şehirlerin yalnız bugünkü değil, müstakbel durumlarını nazarı itibara almay burdur. Belediyeler şehirlerin plânlarını yaptırmaya mec- amışlardır. h' ı I— d » İmparatorluk belediyeleri şehirlerin estetik mizamına değil, ale- ehirler PlanSIZ0I? isce seyrüsefer ve yapı işlerine bile hâkim değildi. Belei n ellerinde 1298 tarihli ebniye kanunu vardı. Bu kanun plânlı ve halk - ihtiyaçlarını kavrayan bir şehir kurulmasına imkân vermiyordu. Gelişi güzel bir şekilde teşekkül eden şehirlerin sokakları da ekseriya bir örümcek ağı gibi kurulur, yani bu şebeke içinde şehirlerin bir bulmasına imkân verilmezdi. Eski Ankara plünı 1882 de yapılmıştır. nizem Cumhur iyet loncanın belediyesi feodalitenin b / Belediyeler kurunuvusîaılıkten kurtuldu kayasından başka bir şey olmıyan ve ş oktorva resmini kaldırmıştır. tadan kalkmış bulunuyor. / gümrük resmine yüzde 10 zam : la takviye edil livetine geç- Binaklar, yollar, şoseler, köprüler nıştır. H r, öler açılmış, pazar ve leri, mezbahalar kurulmuştu: irkiyede elektrik tesisatı Cumhuriyetter Cumhuriyetin ilânından evvel Cumhuriyetten evvel 20 yerde mişlerdir evvel ancak dört k 14 dispa ssatı v Bugün 153 tür. r bu mikdar (198) e çıktı. Cumhuriyetten evvel 6 amt vardı, bugün” 143 tanedir. Cumhuriyetten evvel 9 belediye hastanes! vardı, bugün 33 lir, Cumhuriyetten evvel 17 fenni mezbaha vardı, bugün 202 İmparatarluk Beledıyeler kurunuvustşî bir hava içinde idi: Türkiyede sankı Zaten mede lli piyasanın teşe vazifelerini ifa ede alıkoyuyorlar ve şeh riyorlar, feodalite hat ngel olmak için kurulmüş m lâhi yet, ne de kudrete sahibi iç pazarı vahdı yTUNUVUStAİ baç, ayak bastı an'an çinde çöküp gidiyorlardı. Bi şartlar içinde belediyeler yol yapmazdı, bina, şo: yapamazdı, köprü yapamaz, hastane, izpan ser açamazdı. Spor yer bahaları hatırlı yamazdı. Elekirik ve su işleri kendine yabancı olan mevzulardı ve mez (Devamı 16 ncı sayfada)
