29 Ekim 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 23

Demiryolları: Saltanat : 4138 kilometre demiryolu miras bırakmıştı. Hepsi de ecnebi ellerde idi. Cumhuriyer: Mevcudları satın aldıktan başka 15 senede yeniden 2976 kilometre ray döşedi. Kara yolları : Saltanat : 18335 kilometre yol bırakmıştı. Ço- ğu toprak, geri kalanları da harabdı. Cumhuriyet: Mevcudları tamir ve bu mikdarı 39000 kilometreye iblâğ etti. Köprüler : Saltanat : 105 harab ve çoğu ahşab köprü bırakmıştı. Cumhuriyet: 84 büyük ve D Avrupa birine d, kış: Osmanlı imparatorluğunun ve ÂAsya kıt'alarını bir- rapteden bir — köprü — olu- Avrupa ile — Hindistan — arasın - (© elverişli muvasala ve münakale :"'kıımeıımni ülkesinde toplamış olma- y - Öledenberi emperyplist devletlerin gö- tÜnü, hırsını kendisime çekmiştir. Üste- İk bu toprakların her türlü faaliyetler- we Mzak, el değmemiş bir halde kalışı, .'Heuıâi büyük temettüler bütün serma- ü"'h“'ln bir iş sahası olarak toprak - tir. * seçmelerine vesile teşkil etmiş - Filhakika :::“' bulunan arazi siyasi ve — iktısadi Simdan hiç te iştihayi celbetmiyecek siyaçi “ZİYette değildi. “—Demiryollarınım Y0Sİ Ve iktisadi iki gaye birleştirilerek Yüpıldığı bugün herkesin bildiği ve tak- Ür ettiği bir hakikattir. Meselâ 50 sene Müddetle inşa ve işletme imtiyazı alan Ngiliz şirketinin Aydın demiryollarının Tmirden başlıyarak Basraya kadar uza- ü'ı a tasavvuru, Hindistanın kapısına ı_; An evvel gelmek için düşünülmüş si- Fasi bir kambinezondan başka bir şey de- ir, Rümeli demiryollarını inşa ve işletme- 1 üzerine alan Baron Hirş'in dolabları kalleş bir ticarf zihniyetin tipik lini teşkil eder, Türkiyede demir - ! inşa etmek yolundaki yabancı dev - trin tezcanlılıklarını bu ik, misal te- Sarüz ettirir, kanaatindeyiz. Mparatorluk neleri, nasıl bırakmıştı ? ” Şimdi Osmanlı imparaforluğu zama - Altla yapılan demiryollarına bir göz a- alım. Bundan evvel de ilâve edelim” ki, nq'k'»ıuınn birisi askeri ve iktısadi amdan Türk milletinin ihtiyacatına İÇ bir Şekilde cevab vermiş değildir. A — Aydın demiryolları: d!TUl'kiyede ilk defa inşasına başlanan y'";r_vnlu Aydın demiryoludur. 82 sene $e D yani 1856 da 50 sene müddetle in- viı. Ve işletme imtiyazı bir İngiliz şirke - © verilmiştir. Demiryolunun — inşast Tn nihayet 1,200,000 İngiliz lirası üze - den 96 6 senevi temettü getirmesini “Ükümet tekeffül ediyor, bu mikdardan v *Mettü getirirse östünü eklemeğe söz ;IZ'F rdu. İmtiyağ müddetinin sonunda _mrumw. bu hattı bir milyon İngiliz Hira- 9 alabilecekti, d B — İzmir - Kazaba ve temdidi *miryolları: & '[îq'l de İzmir ile Kasaba (Şimdiki Tur- Mi &) arasında inşasina başlanan de « dan kizmen bir şirket ve Siz ten de hük hesabına olarak A - )."l' bre ve Manisadan Somaya kadar u « İmıştır. Alaşehir - Afyon ve Soma - "dırma temdidi İle bütün hattın işlet- [”';ı imtiyazı bir Fransız şirketine aley- 4 ze olan çok ağır şartlarla, 99 sene “ddetle verilmişti. € — Rumeli demiryolları: ı-fGğ da İstanbuldan Edirneye ve ora- Selâiniğe, gene Edirneden Sarımbeye Osmanlı imparatorluğunun leti Yolu son l8i lk esaslı köprü kurdu, emiryollarımızın tarihine bir ba- kadar bir hattın inşa ve işletmesi imti -| İyazı Baron Hirşe verilmişli. Baron bunu (Şark demiryolları) şirketin: devretmiş- se de, üç sene sonra bu şirkelin mukave lesi feshedilerek tekrar kendisine (icar) | |şeklinde iade edilmiştir. D — Bursa - Mudanya hattı: Bursa ile Mudanya arasında 41 110 kilometre uzunluğundaki hattın bir met- re arzında olarak inşasile işletmesi 18 şubat 1800 da 99 sene müddetle bir ec - nebi şirkete verilmişti. E — Anadolu - Bağdad demir - yolları: İzmitten başlıyarak Eskişehir ve civa- rından geçerek Ankarada nihayet bul - mak üzere bir demiryolu inşa ve işlet- amesi imtiyazı 1888 de #9 sene müddetle Bgene bir ccnebi şirkete verilmiştir. Ayni esaslar dahilinde Eskisehir - Konya - Bağdad hattının inşa ve işletmesi imti- yazı da (Anadolu - Bağdad Osmanlı de- miryolları) şirketine ihale olunmuştur. Basraya kadar yapılacak olan bu hattın ancak 1319 kilometresi inşa olunabilmiş, bilâhare memleketimiz hududu içinde 931 kilometresi kalmıştır. 31-12-1928 de Anadolu - Bağdad hattı, 1-6-1934 de İzmir - Kasabaı ve temdidi hattı, 1-7-1935 de Aydın hattı 1-1-937 de şark demiryolları birer birer satın alı - narak devlete mal edilmiştir. İktisadi ehemmiyet ve kıymetini kay- betmiş olan 405 kilomette uzunluğundaki (cenub demirvolu) ile 28 kilametre uzun- SON POSTA 15 sene zarfındaki demiryolu inşaa'ı.n göslerir grafik » L D — 1925 L “ a * ç geee EE db p Ep TT 1024 L KS MA Bi 1932 Ui Li |luğundaki (Tlıca - Palamu'luk) demir -| — İşletmenin başladığı tarihten itibaren yollarından başka ecnehi şirket elince de- ,937 senesi sonuna kadar yapılan nakliyat miryolumuz kalmamıştır. yekünu ile elde edilen hasılet mikdarları Transit yolu, otobüs |öy'edir: -i Otobüs seferleri adedi: ve kamgyon servisi — |kamyon seterleri adedi: Son zamanlarda İran transit yolu na- | Nakledilen yolcu adedi: mile meşhur olan ve çok eski zamanlar- | Nakledilen bagaj tonu: danberi Asya içerilerinden Karaderiz kı- | Nakledilen seyri adi eşya yılarına kadar uzıyan nakliyat faaliyet. | tonu: lerinin takib ettiği başlıca güzergâhı teş- | Eşya kirası (lira) kil eden Trabton - Erzurum - Tebriz -| Yolcu kirası (lira). 1T181,11 Tahran yolu ehemmiyetini kaybetmişti. | Kira tutarı (lira): 4023833 Sebebi, eskiden kervanlarla yapılan nak-| Demiryolları inşaa'ı Hyatın bugün yerini moutörlü vasıtalara Her ilhamını Ulu Önder Atatürkün birakmış olması, ticarette emniyetle be -İyüksek iradesinden alan cumhürtyet hü- ;::n-r sür'atin de aranmağa başlaması " kümeti demiryolları inşa ve işletmesini İpolitikasının en mühim hatlarından biri Cumhuriyet hükümeti bu yolun büyük sayı . Bu gaye iledir ki, devlet de - faydalarmı gözönünde tutarak, Asyadan miryollarile Kayseriye, Sivasa, Samsu Avrupaya geçen yolların en kestirmesi na, Zonguldağa, Burdura, Ispartaya, Di- olduğunu düşünerek, Trabzon - Gümüş-| yarbakıra, Elâzığa, Erzincana ulaşmış bu- hane - Erzurum - Karaköse - Kars vilâ - lunuyoruz. Trenimiz Erzincandadır, ya- |yetlerini birbirine bağlıyan yolları yeni| yın Erzurumda olacağız. Öbür gün Kaf- baştan yaptırarak, devlet demiryolları | kaş demiryollarına bağlanacağız. Irak, id:ırı;;irır merbut bir otobüs servisi tesis' tran demiryollarına bağlanmak ta en bi- elmıştır |rinci arzumuzdur. Transit yolu Trabzon - Gümüşhane -| Türkiye birlifti Millet Meclisi 1920 yı- Bayburd - Erzurum - Kataköse - Diya *|lında saltanat devrinden miras olarak din - Kızıldize - Tebriz - Tahran güzer -| (4138) kilametre demiryolu bulabilmişti. gâhını takib otmektedir. Memleketimiz| Hepsi de yabancı ellerdeydi. dahilindeki kısmı 642 kilometre uzunlu Türkiye cumhuriyeti ve onun Büyük ğundadır, Millet Meclisi hükümeti ise, kendi ser « 264 BT5 3881 85,024 1,127,253 2005725 Cumhuriyetin su işlerine verdiği ehemmiyetin canlı bir misali: Ankaradaki Çubuk barajı DE e » AULULDNA D mayesi, kendi bilgisi ve kendi elemanla - rile demiryolu inşaatına başlamış, 1924 den 1933 tarihine kadar on yılda (2012) kilometrelik demiryolu yapmıştır. 19833 yılının 29 birinciteşrininden 29 birinci- teşrin 1938 e kadar yaptığımız yeni de- miryollarının uzunluğu da (963) kilomet- redir. Demek oluyor ki cumhuriyetin ilânın- dan bugüne kadar (297€) kilometrelik hat döşemiş bulunuyoruz. Bu suretle memle- kette iş hacmi artmış, kara, demir, deniz, hava yolları tarifeleri arasında rekabel yerine ahenk tesis edilmiştir. Parti programımızın 19 uncu madde - sinde (Liman, rıhtım, iskele ve hamallık tarifeleti üzerinde dikkatle durulacağı) yazılıdır. Bu esas üzerinde de devlet de- miryolları kendi üstüne düşen vazifeyi «| başarmıştır... Kara yolları Cumhuriyet idaresi imparatorluktan a- na vatanda 18,335 kilometre yola tevarüs etmiştir. Bunlar 4450 kilametzesi toprak, 13,885 kilometresi kırma taştan yapılmış şöse halinde, bakımsızlıktan berbad bir hale gelmiş, tesviyeleri bozulmuş, ahşab ve çürük köprülerle, geçidlerle birbirii bağlanmış yollardı. Cumhuriyet idaresi, memleketin kara yolları vasıtasile bağlantısı ve nakliyat kolaylığı meselesini ele alarak yol me- saisini programlara rapt ve muayyen he- deflere tevcih etmiştir. Şöyle ki: Eskiden kalma yolların en bozuk yerlerinin tami- ri, yıkılmış ve yıkılmamış köprü ve men- fezlerin yeniden inşası, eskiden kalma yolların dar ve tehlikeli yerlerinin geniş- letilmesi, dar virajlarının ve dik meyilli yerlerinin ıslahı için güzergâhta değişik- lik yapılması. Yeni ihtiyaçlara göre yeni yollar açmak ve geliş, gidiş en fazla olan yerlerde asfalt kaplaması modern yollar inşası, mevcud yolların mütemadi surette tamir ile idameleri, (Hopa - Borçka) — (Balye - Çanakka- le), (Trabzon - Erzurum - İran hududu), (Silivri - Lüleburgaz), (Muradlı - Bü - yükkarıştıran) yolları ikmal edilmiş ve yeni yapılan büyük köprü, baraj gibi ima- lât sebeblerile değişmesi lâzım gelen muh telif yol kısımları yeniden yaptırılmış - tır. İmparatorluğun ihmal ettiği şark böl - gelerimizde bir çok yeni yollar açılmış, (Elâzığ - Plür), (Pertek - Mameki) yol- ları yaptırılmıştır. Dün 12,335 kilometre aldığımız yollar bugüu 39 bin kilometre- ye baliğ olmuştur. Büyük köprüler Saltanat çöküp gittiği zaman Türkiyo- de (105) kadar büyük şose köprüsü bı - rakmıştır. Cumhuriyet hükümeti 1932 se- nesinden itibaren yol ve yollarla beraber esazlı ve sağ köprüler kur - muştür. 14 sene zarfında 94 büyük köprü (Devamı 15 inci sayfada)