30 Mayıs 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 4

İ layal Gene Usul Kavgasırı Bu sefer Bertrand Russel ile felsefe yıldızı Bergson, yani gökünün iki kuyruklu arasında değil, Şekip beyle aramda. felsefe meselelerinden bahsederken tut- Beni parça - fikirlerde israr edip bütün- fikirleri ilimal etmekle kabahatli Şekip benim tuğum usulü beyenmiyor. buluyor. Ben adeta köpekten bahsedecek yerde kuyruğunu tarif eden, evi gösterecek yerde pan- curlanından söz açan bir adama benziyorum. Bu tenkide vesile veren, Ber- gson'un usulü hakkında Bertrand Russel'in itirazlarını hülâsa ederek «Hayat? m İ27 neşrettiğim makaledir. Şekip bey fakat tamamlayarak benim ihmal etti- gim bütün fikirleri Hayat'ı oku- inci sayısında bu makalemi eksik bul yanlara bildirecek yerde sadece noksan oldüğunu anlatmak için bir makale de kendisi y Beş sütunluk yazmış, bir makalenin tenkidi için hemen aynı hacımda bir yazı neşrederek bana atfolu- nan ehemmiyetten dolayı çok SSisimi. Doğrusunu söyle- mek için ilâve edeyim ki bu makale yalnız bana tahsis edil r. Sondaki beş on satırda milletin menfaati, milletin ne gibi felsefe yazılarına ihtiyacı olduğu da mevzuu bahistir. Eger z m münakaşayı takip elmek istiyen- 130 uncu, KA ARA müracani bu satırlar olmasaydı ben de bu cevabı yazmazdım. 1, Milletin haftalık tatmin edilmez. felsefe ihtiyacı mecmua makaleleri ile Bu makalelerin tahrikten ilk wvazilesi merakı ibarettir. Eger bunlar kâfi gelse- ydi ne Şekip Bey, ne ben, ne başkaları felsete kitapları tercüme ve neşrine çalışmazdık. Makale ile felsefe ihtiyacının tatmini Şekip beyin ismini münakaşaya sokduğu merhum Gök Alp Ziya nın yanlış bir usulüdür. 2. Usul meselesi bir parça- fikir değildir. Descartes, Kant, Hegel gibi büyük filosoflar için, Durkheim için esaslı meseledir. Ahlâk felsefesi de usul münaka- kip başlangıç şaları ile doludur. bey usul meselesinin bir değil bir netice olduğunu zanne- diyor. Bu iddiaya nazaren filosof- madde, hayat hakkında peyda ettikleri fikre bir taharri kalbi, benimseyerek lar ruh, kâinat, göre tutarlar, Yani fikirleri yolu ispat edilmemiş onları makul gösterecek tırımlar, Bu mütalâa hakikat yoktur Şüphe çareleri araş- felsefede demekle birdir. filosofların peşinden peyda olmuş kanaatları vardır, yok, bazı bunlar usul meselesini tali görürler, meselâ Schpenhauer bu nevidendir. Lâkin Sehopenh- üâver'in sis temi en enfüsi sistem- rünkü kıymeti, ihtiva ettiği bütün - fikir yani betbinlik ve panth&isme itibarile değil, bunlara mülhak olan parça- fikirler (o itibaniledir. bakarsak usul meselesini fer'i mi Bergson'a saymak ihtiyacını hissederiz? Şekip Bey bunu ispat için Bergson'un zaman ve ruh hakkındaki fikirle- rine göre hads usulünün bir netice Fakat aksi mi? Eğer HR olduğunu söyleyor. de söylinemez usulünü Bergson hakikate el ren bir yol olarak kabul etmeseydi hayat ve ruh hakkindaki telâkki- lerine vasıl olurmu! idi ? Şekip tetkik methal,, ünvanmın da anlâttığı beyin ettiği « Metafizike veçhile metafizike girmek için usul kapısından dolaşmak lüzu- munu ihsas etmez mi? Felsefede, Bergson'un zannettiği gibi, bir hakikate erişmek mümkün ise, usul meselisini, kabli fikirlerden olarak ve her evvel tetkik etmelidir. müstakil şeyden 8. Şekip beyin felsefe yazı- larına koymak istediği «censure>» şartlarına uymak istersek bundan fikrini anmak için bütün sistemini bil- dirmek lâzim. Eskiden bazı mü- elliflerde bir merak vardı: eserle- lerinin böyle bir filosofun bir başına, hangi bir ilme ait olursa olsun bir tasnifi ulüm mukaddemesi koymak isterlerdi. Şekip buna benzr bir şey. Bertran Russel'in tenkitlerini kaydederken neden beyin arzusu da