1 Kasım 1988 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 23

Tiposrafi Satır aralığı Bterlin Layout Koni alt kenarı Koni üst kenarı Resim 3. Enterlin, bir satırın koni alt kenarıyla bir alttaki satırın koni üst kenarı arasındaki aralıktır. Temel çizgi, belirler. bilmesi için, çizgisel olarak eşit değil, tüm yüzeye bakıldığında eşit aralıklı olması gerekir. YÜZEYİN ESTETİĞİ Tipografide sayfanın basılı ve ba- sılı olmayan kısımlarının birbirine oranı daha çok önemli rol oynar. Ço- ğu yayınlar karşılıklı çift sayfalar içe- rir. Sayfayı hazırlayan kişinin sana- tı, her iki basılı sayfayı hem birbirin- den ayrı, aynı anda da bir bütün ola- rak gösterebilmekte yatar. Bu göre- vi büyük ölçüde sayfaların boş kenar- ları yerine getirir. Her iki sayfanın iç kenarları sayfaları birbirinden ayırır- ken, dış kenarları da bunları birara- ya getirir. Bu nedenle iç kenarların dış kenarlara oranla daha dar olma- sı gerekir. Tek bir bütünlük arzetmesi gereken bir afişte ise, farklı düzenle- me kuralları geçerlidir. Bir sayfada alt ve üst kenarlardan eşit uzaklıkta yerleştirilmiş tek bir sa- tır varsa, insan gözü bunu sayfanın ortasında değil biraz daha aşağıday- mış gibi algılar. Bu olgudan yola çı- karak, alt taraftaki boşluğun üstteki- ne oranla daha büyük olması kuralı türetilmiştir. Sayfa yüksekliği, sayfa genişliği, metin ve kenar alanlarının optimal olarak belirlenmesi amacıy- la matbaacılık tarihi boyunca bir di- zi matematik model geliştirilmiştir. Günümüzde hâlâ geçerli olan en es- ki kurallardan biri, sayfa oranlarının 2:3 olmasını öneren “altın kesim” kuralıdır. BİR SÜTUNA İKİ ALFABE Çoğu durumda bir satır sayfanın tüm genişliğini kaplamaz. Sayfa di- key sütunlara ayrılır. Tipografide ge- lar. Baştan ve sondan bloklanmış ya- zılarda, sütunun çok dar olmaması- na dikkat edilmelidir. Çünkü bölün- mesi zor olan çok uzun sözcükler kul- lanıldığında göze hoş gelmeyen boş- luklar doğabilir. Resim ve şekillerin genişlikleri, sütun genişliğinin katla- rı kadar olmalıdır. Bu, dengeli bir gö- rüntü sağlar. Bu nedenle iyi bir DIP programının, örneğin AMIGA'da üretilen IFF grafiklerinin boyutları- Üst uzunluk — | Yazı konisi V Orta uzunluk [ FTf Z AMt uzunluk .I Genişlik Temel çizgi Resim 4. Üst, orta ve alt uzunluklar, bir yazı türünün yazı konisini belirlerler. çerli olan bir kurala göre, sütun ge- nişliğinin hiçbir zaman 26'şar harf- lik iki alfabeden uzun olmaması ge- rekir. Bu da azami 52 harf eder. Bu kural, okuyucunun bir satırın sonu- na geldiğinde, bir sonraki satırın ba- şını bulmasını kolaylaştırmayı amaç- AVA Te TO ij Kesmesiz harf grupları AVA Te TO ij Otomatik kesmeli harf grupları AVA Te TO ij Manuel kesmeli harf grupları Resim 5. Kesme, harfler arasındaki beyaz alanları ayarlar. DTP, bu işlemi otomatik ya da manuel olarak yapabilir. nı değiştirebilmesi gerekir. Paragraflar da yazmın okunması- ni kolaylaştıran öğelerdir. Bunu sağ- lamak için paragrafın ilk satırı kul- lanılan yazı büyüklüğü kadar içeri çe- kilir. Buna girinti adı verilir. 12 pun- toluk bir yazıda girinti de 12 punto olur (—12*0,376 mm. — 4,512 mm.). Daha büyük bir paragraf ara- lığının seçilmesi, metnin paragrafla- ra bölünmüş görüntü vermesinin da- ha da güçlenmesini sağlar. Sayfanın bilinçli bir şekilde, metin, çizimler ve beyaz alan arasında bölünmesiyle, farklı efektler yaratılabilir. Sayfa canlı, sakin, havalı ya da tıklım tık- hm olabilir. Burada da geçerli olan, yayınla hangi etkinin yaratılmak is- tendiğidir. Tipografide mutlak kuralların ol- maması, yayınların görsel olarak bi- çimlendirilmesinin basit olduğu anla- mına gelmez. Baskı biçimleri ve bu- nunla bağlı olarak yaratılan etkiler o 23