13 Kasım 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

hazırladıkları tasarıyı o kadar çok ka demelerden geçirmek (hatasına düş- müştür ki, sonunda tasarı, Devlet Plan lama Teşkiltında kurulan o"Devlet Teşkilâtının yeniden Oo organizasyonu" kurulunun ağlarına takılıp kalmış ve Müsteşar Memduh Aytür, tasarının yenibaştan ve bambaşka bir görüşe gö- re hazırlanması gerekçesiyle, hazırla- nan taslağı reddetmiştir. Bahtsızlıklar zinciri Bakan Oralın talihsizlikleri bununla da son bulmamıştır. Özellikle Beş Yıllık Planda öngörülen büyük endüst- ri tesislerinin kurulup gelişebilmesi i- çin birinci şart olan elektrik ihtiyaç- larının, her yıl yüzde 12 ile 15 arasın- da artan enerji taleplerinin kurulacak yeni santrallarla karşılanması gerek- mektedir. Bu ihtiyaçların biricik der- manı olarak gösterilen Keban Barajı için dış piyasadan bir türlü finansman sağlanamamakta, her müracaatta fi- nansmanı yapması mümkün devletlerin temsilcileri yeni yeni şartların yerine getirilmesini veya yeni bazı etüdlerin bitirilmesini istemekte ama, birtürlü projeyi finanse etmeğe yanaşmâmakta- dırlar. Öte yandan Suriye ve hele I- rak, bu projeye şiddetle muhalefet et- mekte, milletlerarası havayı bozmak- tadırlar. Aksilikler bununla da bitmemekte- dir. Kuzeybatı Anadolu elektrik şebe- kesini besleyecek santrallardan en bü- yüğü olan Çiçeroz -yeni adıyla Gök- çekaya- barajı bile beklenenden tam iki yıl sonra ancak ihaleye çıkarıla- bilmiştir. . Zamanında bitse bile, bu santralın ihtiyaçları karşılamaya asla yetmeyeceği şimdiden bilinen bir hu- sustur. Yine Kuzeybatıyı (o besleyecek olan santrallardan Kesikköprünün in- şaatı tam anlamıyla verem olmuş du- rumdadır. Tâ 1959 sonlarında hazırlık larına girişilerek Hirfanlı'nın açılışının yapıldığı gün temeli atılan bu baraj da aradan beş yıl geçmesine rağmen daha hâlâ temelden yukarı çıkama- mıştır. Devlet Su İşlerinin övündüğü eserlerden bir diğeri olan Tokattaki Almus "Barajı da hemen hemen ayni durumdadır. Vaktiyle büyük emek ve masraflarla Erzincan ovasında sula- ma yapmak amacıyla meydana getirin len Girlevik pompaları ise projesi yan lış yapıldığı için yerinden sökülmek- te ve başka işe yarayacak bir yer a- ranmaktadır. İşte, Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba Di imi en büyük yatırımları yan- makla görevli dairesi olan Devlet Su İşlerinin durumu bukadar acıklı iken. kadrolarının sürekli bir şekilde şişiri- lip kabarması, onun. yatırım faaliyet- lerinin yanısıra büyük ölçüde etüd ve proje çalışmaları da yapmakta ol- masıyla izah edilmekte ve bu yorumla- rın ışığında Maliye Komisyonundan milyarlık bütçeler (yağdan kıl çeker gibi geçirilmektedir. e .Oysa ki Kızılır- mak' istikşaf çalışmaları takdim top- lantısında resmi ağızlardan açıklan- İnönu Kızılırmak havzasının sulaması ile ilgili toplantıda Hedef: Planlı kalkınma AKİS, 13 KASIM 1964 YURTTA OLUP BİTENLER dığına göre, Devlet Su İşleri kurulduk tan bu yana etüd namı afonda yapılan işler, yapılması (o gerekenlerin sadece yüzde S'iyle 10'u arasındadır. Nitekim, sözümona takdimi yapılan Kızılırmak çalışmalarının henüz tamamlanmadı- ğını, tamamlanmasının ise daha 1965 ortalarına kadar süreceğini dağıtılan broşürden okuyanlar, bu aceleciliğe bir anlam veremediler. Oysa ki Oral böyle bir toplantıyı tertiplemekle halk oyuna, politikacı- lara, hattâ bizzat kabine arkadaşları- na Bakanlığının çalışmalarını göster- mek istemişti. Maamafih işlerin içyü- zünü bilen diğer dairelere mensup da- vetliler, hele böylece takdimi yapıla- cak elde tam 26 nehir havzası olduğu- nu duyunca: — Birader, bâri birer abonman kar nesi bastırın da artık her hafta bu- raya abone olalım" diye DSİ deki ar- kadaşlarıyla şakalaşmadan edemediler. Dev ve cüceler Herşeye rağmen, yapılan bu toplan- tıdan, kırıntı halinde de olsa, bir- takım bilgiler edinen o davetliler, çok geç saatlere kadar süren konuşmaların ağır havasından kendilerini kurtarın- ca, geride şu ana fikirler kaldı: Kızıl- ırmak, aslanda su. İmkânları yönünden Türkiyenin en fakir bölgelerinden biri olmasına karşılık, otoprak kaynakları ve yetiştirilen ürünlerin kalitesi yönün den en zengin varlıklarına sahip bu- lunmaktadır. Bu yönden çözümlenme- si gereken problemler çok sayıda ve çok yönlüdür. Nüfus iskânından top- rak muhafazasına, nehrin yatağının getirilmesinden rıncaya kadar yüzlerce çeşit problem toknisynlerin ve uzmanların himme- tini beklemektedir. İkibuçuk yıldanberi çalışıldığı hâl- de birtürlü bitirilemeyen ve daha bir süre devam edeceği ileri sürülen bu ça- lışmalar nihai sayılmamalıdır. Daha ayni havzanın plânlama çalışmaları, ondan sonra da ortaya çıkacak verim- li projelerin "fizilibillte raporları" dü- zenlenecek ve ancak bunların tamam oluşundan sonra yatırımlara gidilebi- lecektir. Bu kadar çeşitli işlerin bu ka gerçeği karşısında daha geçen yıl birkaç milyon dolar karşılığındaki plân lama projesi düzenlenmesi işlerini a- merikan firmalarına ihale ettiğini bi- lenler bu yönden idarecilere hak ver- mekte gecikmediler. Çünkü eğer Dev- let Su İşlerine kalsaydı belki 50 yılda eldeki 26 havzanın etüdlerinin bitiril- mesi mümkün olmayacaktı. 17