2 Ekim 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

YURTTA OLUP BİTENLER se, taraf olan diğer devletler Münih anlaşmasını feshedebileceklerdi. Yunanistan ve Avustralyanın id- diasına göre, bazı türk ihracatçıları risturn vermek suretiyle Münih an- laşmasını feshetmişlerdi. Esasen Hü- kümetin, Tarişe müdahale mübayaala rına başlaması yolunda verdiği direk- tif de bu olayla ilgiliydi. Zira iç piya- sada çekirdeksiz kuru üzüm fiyatları gerek Tarişin, gerekse Kuru Üzüm İh- racatçıları Birliği yöneticilerinin tes- bit ettiği taban fiyatlarının altına düşmüş, düşük fiyatla üzüm satın a- lan bazı İzmirli tacirler ise, dış alıcı- larla anlaşarak, risturn vermek o su- retiyle fili ihracata girişmiş, dolayı- sıyla geniş çapta döviz kaçakçılığına başlamışlardı, İzmir piyasasında | 1s- rarla söylendiğine göre, bu bir haki- katti. İç piyasadan, taban fiyatının al. tında üzüm mubayaa eden firma, dış alıcı ile anlaşarak risturn yolu ile bu üzümleri osevkediyor, fakat (Münih anlaşmasında kabul edilen fiyatlarla satmış gibi gösteriyordu. Aradaki far- kı ise, özellikle ambalaj için o kullanı- lan selefon kâğıdı ithâl ettiğinde dış firmaya ödüyordu. Meselâ, aslında to- nu 325 dolardan sevkedilmesi ken 9 numara çekirdeksiz kuru üzü- mü, bir firma, risturn vermek sure- tiyle 300 dolardan sevketmişse, oObu üzümü alan dış alıcıdan ithâl edece- gi anbalaj maddesinin fiyatına (o 25 dolar tutarında bir zam yaptırıyor ve böylece aradaki farkı yurt dışında bı- rakmağa muvaffak oluyordu, Risturn nedir? Bakanlık müfettişi bu önemli olayı İzmirde tahkik ededursun, etek. leri tutuşan Türkiye Kuru üzüm ih- racatçıları Birliği yönetim kurulu derhal toplanarak işin üzerine önemle eğildi ve risturn yaptıkları tesbit edi- len üzüm ihracatçılarının ihracat bel- gelerini iptal etmeyi kararlaştırdı. Olaylar bu şekilde gelişirken, bir 'heyet Ankaraya giderek, Ticaret Ba- kanı ile görüştü. Bakan Fenni İslim- yeli, heyet üyelerine aynen şöyle dedi: "—. Biz risturn olaylarının üzerin de hem ticari bakımdan, hem de siya- si bakımdan durmaktayız. Zira taraf devletlerden birisi Yunanistandır. Mü nih anlaşması bir beynelmilel nistanın istismar edeceği bir dur. Biz Londra ve Zürih anlaşmala- rının tatbikini isterken, Münih an- 20 laşmasının bizim tarafımızdan ihlâl edilmesi elbette ki iyi olmıyacaktır. Yine risturn olayları en hararet- li görüşme konusu olduğu sıralarda, Tarişle alışveriş yapan bir ingiliz fir- masının temsilcisi İzmire geldi. Tem- silci, türk tacirlerinin dış pazarlara risturn am işitmişti, Tariş yet- kilileri — Sm nedir?" diye sordu. Uzun tartışmalar oldu, fakat, hiç kimse risturnun tam karşılığım söyli- yemedi. Bunun üzerine ingiliz temsil. ci: "-— O halde ben söyliyeyim: Ris- turn, mahrem tenzilât demektir" ce- vabını verdi. Bu satırların yazıldığı sırada İz- mirli tacirler, Münih anlaşmasına ay kırı olarak, dış ülkelere "mahrem ten zilât" yapmak suçundan teftişe tabi tutulmuş bulunmaktadırlar. Ticaret Bakanlığından gönderilen Oo müfettiş, ticaret ahlâkı ile kabili telif olmayan bu Uluslararası skandalla ilgili tahki- kata el koymuştur. AKİS, 2 Ekim 1964