31 Temmuz 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

SANAYİ Çimento Yeni fabrikalar Geçen hafta sonunda biri (Niğde diğeri ise Adanada olmak üzere iki yeni tesis yurt hizmetine girdi. Bunların her ikisi de çimento üreti- minde önemli rolleri bulunacak fab- rikalardır. Niğdede kurulan yeni fabrika yılda 120 bin ton çimento üretecek, Adanadaki ise Adana, Niğde, Konya, Sivas ve Elazığ çi- mento fabrikalarıyla (o İskenderun- daki suni gübre fabrikasının kağıt torba ihtiyaçlarını karşılayacaktır: Sanayi Bakanının bir okonuşmay- la açtığı (O Niğde fabrikasının O belli başlı özelliklerinden biri de tesisle- rin ortalama yüzde 40 bedelini teşkil işçisinin emeğiyle imâl ve monte edilmiş bu- lunmağıydı. Böylelikle de 50 milyon- luk tesis bedelinin ancak 8,5 milyon lirası döviz olarak dışarı verilmiş, diğer para tamamen yurt içinde kalmıştır. Sanayi Bakanı Muammer Er» ten'in ayrıca belirttiğine göre bun- dan sonra Trabzonda 300 bin ton kapasiteli, Vanda ise 150 bin ton çimento üretebilecek birer fabrika- nın daha temelleri atılacaktır, öte yandan, eldeki eski (o fabrikaların Yaş usül» denilen yoldan çimento ürettikleri ve oysa "kuru usül" denen bir yeni metodla çalıştırılma- ları halinde ortalama yüzde kırk o- ranında bir üretimi artışının sağla- nabileceği hesaplandığından şimdi yeni fabrika kurmanın yanı sıra bir de bu tedbire başvurarak yurttaki çi- mento üretimini arttırmak yolları- na başvurulduğu yapılan açıklama- lar arasındadır. Genellikle açıklandığına göre, 1961 yılında 2 milyon ton olan çimento üretimi 1962 de 2.3 milyona ve 1963 ise 2.8 milyona tona yükselmiştir. Bu sebeple 1963 yılında Önceden beklenen seviyenin üzerinde bir ta- lep artışıyla karşılaşıldığı ve yurt dışından 10 bin ton kadar ithalat yapılmasının gerektiği belirtilmekte- dir Bütün bu tesislerin kurulması için yalnız Türkiye Çimento Sanayii Anonim Ortaklığı 200 milyon liralık bir yatırım yapacaktır; bir miktar- sadece çimento sektörüne harcanmış bulunacaktır. İşin aslı İlgililerce halk oyuna aksettiri- len durum böyle ogörünmekle beraber işin, özellikle plân ve uygu- laması yönünden, oldukça başka bir görünüşü vardır. Aslında eski ikti- dar zamanında büyük bir hızla ku- rulmasına girişilen çimento fabri- kaları uzunca bir süre için yurt ih- tiyaçlarının üstünde bir «atıl kapa- site» yaratmaktan İleri gidememiş- tir. Bu yüzden elde adamakıllı bü- yük bir çimento stoku kalmış, ma- liyet ve uluslarası rekabet sebepleri bu malların ihraç edilmesine engel olmuştur. Beş Yıllık Kalkınma Pla- nının hazırlıklarına gerişildiği 1961 yılında çimento sektörü işte böyle bir hava içerisinde devir (o alınmış, Devlet Plânlama Teşkilâtı uzmanla- rı da olayları bu açıdan görmeğe mecbur Oo kalmışlardır. Bu duruma göre Türkiyede mev- cut bütün - özel sektördekiler Ode dahil - çimento: fabrikalarının üre- tim kapasitesi 1962 de 2 milyon 583 bin ton kadardı. Bu tesisler çalışma temposunu hızlandırmak o suretiyle ortalama yüzde 20 kadar fazla ü- retim o yapabildiklerinden bu değer yılda 3 milyon 100 bin tonluk bir üretime tekabül edebilecektir. Oysa ki şimdiyedek 1962 de çimento tüke- timi 2.4 milyon ton, 1963 de ise 2.8 milyon ton olduğuna göre zaten mevcut fabrikaların - tabii iyi bir işletmecilikle - Türkiyenin ihtiyaçla- rım fazlasıyla karşılaması mümkün- dür. Buna rağmen 1963 yılında 100 bin tonluk çimento ithâline lüzum görüldüğünün ifade edilmesi hayret verici bir nokta olarak kalmakta- dır. Gerçekten Devlet Plânlama Teş- kilâtı tarafından yapılan tahminlere göre 1962 de 2.2 ilâ 24 milyon ton tahmin edilen çimento satışları 2.32 milyon olarak Oo gerçekleşmiş, 1963 de ise 2.775 milyon tahmin edilen çimento talepleri 2.789 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Buna göre türlü istatistik ve modern matema- Muammer Erten Besmele tik metodlar Oouygulanarak yapılan bu iktisadi talep teminlerinde yüzde onun çok altında hata yapılmış bu- lunmakta, ve böylece Beş Yıllık Kal- kınma Plânı'nın çimento sektörüne alt bölümü olaylarla tamamen doğ- rulanmış bulunmaktadır. Planda hedef olarak açıklanan, fabrika satış bölgelerinin en az ta- sağlanacak (yönde satış bölgesinden fazla kalan çimentoyu diğer bölgelere veya yurt dışına satması, maliyeti azaltıcı tedbirler alınması, böylece ihracatın da fiyat desteklemesi yapılmadan o sağlana- bilmesidir. Özellikle Plânda üzerin- de durulan bir husus mevcut fabri- kalasın kapasitelerinin, metod de- gişikliği veya genişletme suretiyle belirli bir programa göre arttırıl- maşıdır. Bu açıklamadan da anlaşıl- maktadır ki Beş Yıllık Plânda yeni- den çimento fabrikası kurulmasına gidilmesi tavsiye olunmaktaydı. Pazarlığa uymayan çarşı Beş Yılık Plân ilkelerine uyma- ya mecbur durumda olan Çimento Sanayii ileri gelenleri bu durumda çıkar yol olarak Devlet Plânlama Teşkilâtı uzmanları tarafından ya- puan yurdun çimento tüketimine a- it tahminleri ulm. onların AKİS/23