24 Temmuz 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

bu projesine birçok muhalifler hemen meydana çıktı, Herşeyden önce stra- tejik yönlerden İstanbulu ve dolayla- rndaki muazzam endüstriyi besleye- cek böyle büyük çaptaki santralların biraraya toplanmasında kurmaylar bü- yük sakınca gördüler. (o Şehircilik ve sağlık yönlerinden de havaya zehirli gazlar bırakan bir dev tesisin şehrin tam ortası demek olan yerde yapılma- sına ilgililer itiraz ettiler. Asıl büyük itiraz işin esas tekniğine vakıf bulu- nan inşaatçı okurumdan, yani Eti- banktan gelmişti; Silâhtar öteki ne- denler bir yana bırakılsa bile, bu çap- taki bir termik santralın kurulması i- çin hiç de uygun bir yer değildi. Ger- çekten, bir kere bu boydaki bir tesisi kuracak alan bulmak zordu, aslında bir çamur tabakası üzerine kurulan şimdiki emektar tesisleri bile başka böl geye taşımak düşünülürken, kambur üzerine kambur takmak kabilinden, bir de bu santralı getirip yerleştirmek he- men hemen imkânsızdı. Üstelik bu gi- bi termik santrallarda en önemli bir problem olan "Soğutma suyu" konusu çözümlenmiş değildi. Bütün bu aleyhteki çabalara rağ- men zamanın Sanayi Bakanını ikna etmeyi başaran EİE İdaresinin yöne- ticileri santralın kurulması için gere- ken temel sondajlarını yapmak üzere -20 ilâ 30 bin lira arasında olduğunu hesapladıkları - masraflar için (yetki istediler. Bu harcama yetkisi verildi. Tam 140 bin lira temel sondajına har- candıktan sonra görüldü ki "teknik sebeplerie" finansmanı AİD amerikan kredisiyle yapılacağı için, AİD İdare- sini inandıracak şekilde yeniden bir etüdün hazırlattırılması gerektiğinden EBASCO firmasına ilâve olarak tam 30 bin dolar verilmek suretiyle bu kez santral Ambarlıda kurulmak üzere yep yeni bir proje yaptırıldı. Bağdattan dönen hesap Yapılan bu hataya ve ortadaki ger- çeklere rağmen EİE'nin yöneticileri yeni kurulan Enerji ve Tabii Kay- naklar Bakanlığını ilk kez işgal eden Hüdai Orala Etibankın tutumunu şi- kâyet etmeden yapamadılar. Oysa ki yanlış hesap tâ Bağdattan geriye dön- müş, ama bu arada ödenen dövizler- le sondaj paraları bir yana, tam ta- mına üçbuçuk yıl Kuzeybatı şebekesi bukadar kuvvetli bir enerji desteğin- den mahrum bırakılmıştı. Bu yüzden suni tedbirlere gidilmiş, özellikle İs- tanbul ve dolaylarında yeni fabrikalar ve endüstri tesisleri kuracak özel te- şebbüs sahiplerine (ogereken elektrik cereyanı verilememiş, mevcut endüst- rinin çalışması, sınırlanmış, hattâ hal kın yaşama şartlarına tesir eden "yaz saati" gibi, faydasından çok o sosyal düzeni bozucu etkileri olan birtakım yapma tedbirler alınmıştı. Bu yüzden uğranılan zarar ise milyonlarca lira- nın üzerindeydi. İşte elektrik işlerinin planlamasıy- la görevlendirilmiş bir idarenin başın- dakilerin hatalı davranışları sonucun- da ortaya çıkan bu durum geçen Per- şembe günü Ambarlıda Hüdai Oralın temele ilk harcı koymasıyla geç de olsa giderilmiş oldu; buharla çalışa cak olan santralın istimi arkadan gel- mekten böylece kurtuldu. o Santralın belirtilen özelliklerinden, en önemlisi ENERJİ malolacak olan tesislerin makina ve elektrik teçhizatı bedelinin tutarı 233 milyonluk döviz karşılığı AİD kana- lıyla Amerikan kredisiyle sağlanmıştır. Santralın iki Fuel-Oil yakan kazanı ve iki tane de 110 bin kilovat gücünde türbin generatör grubu bulunacak, ay rica 10 bin tonluk yakıt depolayacak dört tane de tankı olacaktır. Santral yılda, normal bir çalışma temposuyla, bir milyar 300 milyon kilovatsaat - ya ni şimdiki toplam Türkiye üretiminin üçte biri kadar - elektrik enerjisi üre- tebilecektir. Üretilen bu enerji 154 b voltluk hatlarla bir yandan Silâhtar Bir Fuel — Oil santralı Bezme ahir gelir ekabir şimdiye değin Türkiyede hiç denenme miş bir kazan tipinin, rafineri artıkla- rından ibaret "Fuel - Oil"i yakmakla ısıtılacak olan dikey tipteki özel ka- çanların, kullanılmasıdır. Şimdiyedek bukadar yüksek (o basınçlı ve büyük güçteki kazanlarda çalışmamış bulu- nan işletmecilerimiz herhalde bu ye. niliği de hiç yadırgamadan kabile- neceklerdir. Ancak bütün mesele Fuel- Oil'in rafinerilerimizden Ooaksamadan santrala otaşınmasındadır. . Mamafih Santralın işletmesi İstanbulun emek- tar Silâhtarını bile zorlukla işletebilen belediye elektrik idaresinin elinden bu vesileyle alındığı için Etibankın bu zorluğun hakkından geleceği yolundaki inanç geneldir. Toplam olarak 386 milyon liraya santralı istikametinde Kuzeybatı şebe kesine verilecek, diğer istikamette de, aslında inşası plânlanmış olan, Trak- yayı besleyecek enerji iletim hatları- na bağlanacaktır. Herhalde Ambarlı Termil- Santralı- nın temelinin atılması Türkiyede ener- ji davasındaki çalışmaları ve gayret- leri köstekleyen oOkeşmekeş havasının, birtakım çıkarcıların yaratmak istedik- leri "tekel"in sona erdiğine, enerji problemlerinin artık çözümlenme yo- luna girdiğine, ufak da olsa bir işa- ret sayılabilir. Bütün iş bu işaretlerin sayısını artırarak en kısa bir zamanda enerji dâvasını olumlu yola o sokabil- mektedir; bu ise en geniş anlamda E- nerji ve Tabii Kaynaklar Bakanına düşmektedir. AKİS/21