1 Şubat 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 32

Ss i N Filmler "Dahi Çocuk" un fiyaskosu B“ sinemasında, kelimenin tam anlamıyla "dâhi çocuk" ların sa- yısı azıdır. Dolayısıyla da bu (azlık, "dâhi çocuk" ların dâhi çocuklukları- nı da ortaya koyar. Bir Chaplin, bir Orson Welles ayarı "dâhi o çocuk"la Batı sineması henüz karşılaşmış ode- ğildir. Bu karşılaşmamanın yanı sıra, Batı sinemalarında "dâhi çocuk" lu- ğa özenenler yok mudur? Elbette var- dır. Şimdilerde bir Peter Ustinov, bu çeşitten bir "dâhi çocuk" luğa Özen- mekte ve bu yolda yürümektedir. Peter Ustinov çok yönlü bir sanat- çıdır : Tiyatro oyuncusudur, rejisörü- dür, oyun yazandır, sinema oyuncu- su, rejisörü, senaryocusudur. Sinema- da fizik üstünlüğünün yanı sıra, iyi oyuncu oluşunu da kabullendiren Us- tinov, kendi tiyatro oyunundan sine- maya aktardığı "Romanoff And Ju- liett - General Çöpçatan"la oyuncu- luktan başka yapımcılık, rejisörlük Ve senaryoculuğu da deniyordu. "Billy Budd - Korkusuz Korsan- lar", "Romanoff And Juliett - Gene- ral Çöpçatan"la bir çizgide değildir. Çünkü Ustinov herşeyin üstünde ola- rak kendi dışında bir yazarı, üstelik Herman Melville gibi hayli ağır ve destan romana yönelmiş bir yazarı ve kitabını çıkış noktası olarak ele al- makta ve buradan yola düşmektedir. Melville, yıllar öncesi, Hollywood si- nemasının Sayılı (o birkaç ustasından olan John Huston'ın elinde ve "Moby Dick"de de denenmiş ve öyle ahım şahım ve sözü edilir bir başarıya ula- şılamamıştı. Üstelik, John Huston'- TATBİKATTA Avukat Naim Tezmen Avukat Tahsin Atakan 6831 sayılı Orman Kanunu- nun tam metni - Temyiz Mahke- mesi - Tevhidi İçtihat - Hukuk Ceza Hukuk Dairelerinin emsal ka- rarlan - Devlet Şürası kararları - Tamimler - Mütalaaları - Not - İzahlar. Fiatı: 10 TL. P.K. 366 Galata (AKİS — 770) AKİS/32 E M A ın "dâhi çocuk"lukla da herhangi bir ilişkisi yoktu. Sinemanın yeni "dahi çocuk"u Us- tinov, Melville romanını sinemaya uygulamanın güçlüğünü baştan Sez- miş ve yanına senaryocu olarak - hem senaryocu ve hem de rejisör olarak tanıdığımız- Robert Rossen'i de kat- mış. Fotoğraf direktörü en iyi ingiliz fotoğraf (o direktörlerinden Oo Robert Krasker. Bunların hemen arkasından da en iyi oyuncu seçimine (gidilmiş. Romanın ve filmin baş kahramanı Billy Budd dışında, çoğunluk eski ve denenmiş oyuncular. | İşini bu kadar sağlam kazıklara (o bağlayan yapımcı Peter Ustinov, bir tek yerde -ve fil- min tek canalıcı noktasında - yanıl- gıya uğruyor: Rejisör seçiminde... Rejisör Peter Ustinov, yapımcısı ter Ustinov'u koyu ve altından kal- kılmaz bir fiyaskoyla karşı karşıya ge- tirip bırakıyor. Melville ile Ustinov ejisör Ustinov'un fiyaskosunun baş nedeni, yanlış yazar (seçiminden geliyor. Melville, sinema gönüllüsü bir rejisör için her zaman gönüllerde ya- tan bir arslan olabilir. Bu, gönül sa- hibi ile arslanın bileceği bir şeydir ama, gönül sahihi, arslanın kolay yu- tulur bir lokma olduğunu sandığı an- da işler ters kepçe gelebilir ve fiyasko başlar. Ustinov, Melville'i (okolay yutulur bir lokma saymasının dışında, sindi- rimini de aynı kolaylıkta osanmıştır. Fakat bunun hiç de evdeki hesaplara uymayan bir çarşı hesabı olduğunu - sonradan - görmüştür. Melville'in romanı "Billy Budd", sayısız korsan romanlarından hem ay- rı, hem de değişik bir yapıdadır .Şöy- le bir benzetme örneği de verilebilir: Hollywood sinemasında nasıl son yıl- larda bazı usta sinemacılar western çerçevesi içinde günümüz insanının problemlerine, kişisel davranışlarına eğitebiliyor ve ele alıp işleyebiliyorsa, Melville romanlarından da bu kadar bir çıkış ve varış yolu bulunabilir. Çevre, mekân ve geçmiş, bu çeşit bir ele alışta olsa olsa bir "back-ground" dur "Billy Budd "in konusu, Onsekizin- ci yüzyılda bir ingiliz savaş gemisin- de geçmektedir. - Genç Billy Budd'ı (Terence Stamp) bir savaş gemisine alıyorlar ve donanmaya (o katıyorlar. Genç Budd, böylece, askerlikle yüz- yüze geliyor. Gemidekiler - Ustinov ile Rossen'in senaryosuna göre- (o keskin birer çizgiyle ikiye ayrılıyorlar: İyi- ler ve kötüler. Romandan senaryoya ve sinemaya geçerken gerekli ayıkla- ma - Melville'ln büyük yazar yanına saygıdan mıdır, nedir? - pek yapılmış değildir. Rejisör ve yardımcı senaryo- cusu, Melville'in romanındaki yüklü malzemeyi bütüne yaklaşık bir yoldan sinemaya aktarmaya çabalıyorlar. Bu çabalayış, (oOönce rejisörü köstekliyor, sonra da filme büyük çapta darbesi- ni indiriyor. Hikâye bir çizgide akma- dığı için film yürümüyor, ritm kaybo- luyor ,giderek sıkıcı, (o bunaltıcı bir havaya bürünüyor. Doğrusu istenilirse "Billy o Budd- Korkusuz Korsanlar"da kötüler çoğul değil, tekildir. Bir tek kişi, inzibat su- bayı Claggart (Robert Ryan) kötülü- gü ve kötüleri temsil ediyor. Nedensiz bir anarşi içindeki genç tayfa Jen- kins (Ronald Lewis) bile bir yerden sonra iyiler safındaki yerini (o alıyor. Geriye kalanlardan kumandan Ed- ward Fairfâx (Peter Ustinov), yar- dımcıları -Paul Rogers, John Neville ve David MacCallum - ve tayfalardan uç noktası olanlar -Melvyn Douglas, May MacNally, Robert Brown, v.s- hep iyilerin temsilcileridir. Genç Billy Budd, bu yeni girdiği çevrede çeşitli Ea karşılaşıyor, ilişki kuruyor. n bu karşılaşma ve ilişki amlari senaryocularla rejisör ana kahraman Billy Budd'ı, bir bakıma İsaya benzetici bir davra- nışla ele alıyorlar, işliyorlar ve seyir- ciye bu açıdan baktırıcı bir gözle Ve- riyorlar. Ortada, büyük bir çatışmayı başından sonuna kadar götürecek ne büyük ve ne de irili ufaklı olaylar di- zisi vardır. Benzerine "Mutiny on the ATATÜRK Hayatı ve Eseri Ord. Prof. Hikmet BAYUR Hikmet Bayur bu büyük ese- rinde kaynağı Atatürke dayanan sayısız belge ve eserleri (okendi hâtıralarıyla (o karşılaştırıp gerek- tikçe bütünlemiş ve değerlendir- miştir. Eserin 376 büyük sayfa tutan İlk cildi 20 lira fiyatla çık- tı. Ödemeli gönderilir. YDIN İM ZE — Koca- beyoğlu Pasajı, No. enişehir - kar (AKİS — 774)