9 Kasım 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 32

5s P O R Sporun 40. yılı odern Türkiyede spor 1921 ortalarında bir teşkilâta bağ- lanmıştır. Bizim kuşağın o tarihlerde daha bıyıkları bile terlememişti. Terinde şimdi Fenerbahçe stadının bu- lunduğu Papazın Çayırında dit boyuna yükselen yoncala- rın arasında koşar, atlar, top kovalardık. Bugün bu kuşak- tan «ağ kalanların hepsi kır saçlıdır, daha yaşlıcaları ise âhır ömürün eşiğine ayak bastılar!... 1921-23 arasını bir kurulma çabası devri (*ayarsanız, teşkilâtlı sporun ömrünü, medeni bir toplum olarak yaşa- yıp gelişmemizin tek re gerçek teminatı olan Cumhuriye- timize ölçebilirsiniz. Şimdi o da kırk yaşında. Ne mutlu!.. Sağlıkla yasayanlar için bir gün gibi geçiveren bu 40 yıl boyunca beden eğitimi ve sporun güdümünde, geliş- mesinde sırası ile üç ayrı kurum görev almış, sorumluluk taşımıştır. Her üç kurum da en temle dileklerle hizmete koyulmuş, çalışmış, didinmiş, sonunda yıpranıp, O yerini yenilere terkedereh, spor tarihimizdeki yerine yerleşmiş- tir. Başımızı arkaya çevirip "az gittik uz gittik" tasalan- ması içinde bir hesaplaşmaya otarmak biraz haksızlık olacak ve belki de emek sahiplerini biraz incitecektir. Alna are ki "yapabileceğimizin âzamisini yaptık, imkânları ve fırsatları en atanda şekilde kullanıp verimlendirdik" derneğe de emek sahiplerinin bile dili varmıyacaktır. Bir milletin sonsuzluğa varan ömrü içinde kürk yılın sözü edilmez. Ancak, bire bin katma zorunda olan bizlerin, hele eğitim alanına giren konuların konuşulduğa yerde, bana hatırlamağa bile hakkımız olmamak lâzımdır. Onun için, dünü izlemekte değil,i didik didik etmede, tartışmada, Sezara hakkını tanıyarak kusurları aramada fayda ger- mekteyiz. Dün, yarını ancak bu şartla yaratabilir. Modern spora girişimizde başçeken ilk resmi teşkilât, 14 Mayıs 1922 doğumla İdman İttifakıdır. Reisi Ali Sami bey — Galatasarayın korucusu A. S. Yen — merhumdur. Merkez heyetinden ise benim bildiğim Burhanettin bey (B. felek), amdi hay . Emin Çap) ve Cemal Faris sağdırlar. Bu heyet, spor tarihimize 1924 Farta Olim- piyatlarına iştirakimizi temin ve organize etmiş, ilk ecnebi hocaları — Tubini, Hunter ve Bani Peter — getirmiş ve Cumhuriyet Ankarasında Mustafa Necati merhumun baş- kanlık ettiği kongrede teşkilâtı bütün yarda şâmil (o bir kuvvete ulaştırmış olmanın şerefi ile geçecektir. İdman İttifakı olarak 3 atlet, 3 bisikletçi, 1 eskrimci, 4 güreşçi, I halterci ve 19 futbolcu ile katıldığımız Paris Olimpiyat- larından memlekete şampiyonluklar getirmedik ama, hep- si yabancı dil konuşan katıksız amatör idareciler ve har AKİS/32 Vildan Aşir SAVAŞIR şeyleri ile sporcu olan gençler gittikleri bu diyara Yirminci yüzyıla yeniden doğan Cumhuriyet Türkiyesinden efen- dilikleri, terbiyeleri ve disiplinleriyle çok şey götürmüşler- dir. 5—12 Eylül 1924 kongresinde "... Türkiyede idmancı- lığın — beden eğitimi ve spor olarak anlamak lâzımdır — fenni esaslar dairesinde tamim ve tekâmülüne çalışmak ve türk idmancılığını dahile ve harice karşı temsile selahiyetli olmak üzere" Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı T.İ.C.İ adı ile kurulan bu teşkilât birçok işlerin ilk a atin 1928 Olimpiyatlarına da iştirak ettikten sonra başların- daki genç, mücadeleci ve ekseriyeti idealist olan ekipte 1936 yılı ilkbaharına kadar vazifede kalmıştır. T.İ.C.İ. nın Gazi Mustafa Kemal Paşa hâmi reisi, Başvekil İsmet Paşa fahri reisi idiler. Teşkilâtın kuruluşunda ilk vazife alan- ları tek tek tanımış olmakla iftihar duyarım: Reis Ali Sa- mi, İkinci Reis Taip Servet, Umumi Kâtip Nasuhi; âzâlar; İsmail Hakkı (Vefa), Tahir Kevkep, Ali Faik, M. Eşref idiler. Federasyonların başında ise şu arkadaşlarımız ver- di: Atletizm Unvan - ilk disk rekordmeni -, Eskrim Fuat (Balkan), Boks Kemal Ragıp, Bisiklet Muvaffak (Mene- mencioğlu), Tenis Mustafa Servet, Denizcilik Ferit, Fut- bol Yusuf Ziya (Öniş), Güreş Burhanettin (B. Felek), Hal- ter Ahmet Fetgeri, Hokey Tiap Servet... Cemiyetler Kanununa göre kurulmuş bulunan T.İ.C.İ. nın bariz vasfı, federatif bir bünye teşkil etmesiydi. Me- nafii umumiyeye hadim bir cemiyet olarak devletin mad- di ve mânevi desteğine mazhardı. Meselâ, 1926 de 40 bin, 1930 da 100 bin, 1935 de 203 bin, 1936 da 239 bin liralık yardımlar günün rayici içerisinde değerlendirilirse deste- gin ehemmiyeti daha iyi anlaşılmış olur. Sportif başarı- lar, atletizmde 1931 Balkan oyunlarında bir birincilik, 1933 de iki birincilik, 1935 de bir birinciliktir. Türkiye birinci- likleri muntazaman yapılamamıştır; Futbolda 24 milli maç oynanmış, bunların 7'si kazanılmış, 14'ü kaybedilmiş, 3'ü ise berabere bitmiştir. Ata sporumuz olan güreşe gelince, güreşçilerimiz Amsterdam Olimpiyatlarında bir dördüncü- lük almışlar, 1932 - 33 - 34 - 35 Balkon oyunlarında sırasıy- la 19 -17 -21- 17 puan alarak Greko Romeo Balkan birin- cisi olmuşlardır. T.İ.C.İ. nın hizmet seneleri Atatürkün direktifiyle milletçe uyanmayı ve eğitimi ön plâna aldığımız senelere rastlamaktadır. Yokazın ve gericinin sindiği u devrede spor alanında özlenen bir tempo ile ilerlenemediği, hattâ zaman zaman tökezlenildiği bir hakikattir. Cemiyetin ken- di kendisini feshe karar verdiği (Sekizinci Kongre, 1936 Berlin oyunlarının arefesinde uyanan tepkinin bir netice-