26 Ekim 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

DÜNYADA OLUP BİTENLER ingiltere Asillerin dönüşü Geride bıraktığımız haftayı İngiltere- nin kaderi bakımından değerlendi- ren bir politika yorumcusu, Macmillan- ın işbaşından çekilmesiyle bağlayıp Lord Home'un Başbakanlığa getirilme- siyle sonuçlanan olaylar zincirini "a- sillerin dönüşü" olarak nitelendiriyor. Gerçekten, ingilterede son hafta için- de olup bitenlere ne kadar aranırsa aransın obunda iyi bir ad bul- mak mümkün değildir. Bilindiği gibi OProfumo olayından sonra işbaşında kalması iyice güçle- şen Macmillan bir prostat ameliyatını bahane ederek Başbakanlıktan ayrıl- maya karar verdiği zaman ortada, en kuvvetli aday olarak üç kişinin Butler Hailsham ve Maudling'in adı dolaşıyor. Lord Home ancak Onlardan sonra ge- liyordu. Butler Uzun yıllar süreri par- lamento ve hükümet tecrübesi sıra- sında, ileri görüşlü, liderlik o niteliği olanı yırtıcı bir politikacı olarak obe- lirmişti ve Muhafazakâr partinin sol- kanadı. Başbakanlığın onun hakkı ol- duğunu düşünüyordu. Buna karşılık sağ kanadın en sevgili adayı da İsim Bakanı Lord Hailsham'dı. Bilhassa nük leer denemeleri durduran anlaşmanın imzasına varan Moskova görüşmeleri arasında iyi bir müzakereci olarak be- liren Lord Hailsham aslında sağ ka- nadın görüşlerinden hayli uzak olmak- la beraber, yaşlı muhafazakârlar Ba- kanın ismi başındaki Lord ünvanına pek önem verir görünüyorlardı. Niha- yet Maudling de. maliye ve iktisat a- lanlarında pişmiş bir politikacı ola- rak, iş çevrelerinin desteğine ogüveni- yordu Ancak Muhafazakâr Parti men- suplarının bu üç ilimden biri üzeri de anlaşmaya varması mümkün- ola- mayınca arabuluculuk görevi Mac- millan'a kalmış, o da iktidarı eski ça- lışma ve sır arkadaşı Lord Home'a tes lim etmiştir. Çorap söküğü Asil bir aileden gelen ve bir türlü halka inmeyi becerememiş olan Lord Home'un başkanlığı, oniki yıllık iktidarı boyunca zaten yıpranmış olan Muhafazakâr Partiyi (oseçimlere sekiz ay gibi az bir zaman kaldığı şu gün- lerde gerçekten güç bir duruma sok- muş bulunmaktadır. İşçi Partisinin ba- şında bulunan genç ve kuvvetli ekibin karşısında asalet unvanlarına sarılan Lord Home ve arkadaşlarının fazla bir başarı kazanması beklenemez. o Nite- kim Muhafazakâr Partinin ileri kade- melerinde değişiklik yapılıp daha genç ve ilerici bir ekibin işbaşına getiril- mesini savunan bazı Muhafazakârlar, parti bütünlüğü endişelini bir tarafa bırakıp, açıktan açığa Lord Home'un tayinine karşı cephe almışlardır. Bun ların başında, bir ara başbakanlık için adı geçen lain Macleod geliyor. Mu- hafazakâr Partinin ikinci (o başkanı ve Avam Kamarasında Muhafazakâr Parti grup lideri olan lain Macleod kendine yapılan bütün ısrarlara rağ- men. Lord Home kabinesinde görev almaya yanaşmamıştır. Ayni şekilde Macmillan'ın ünlü Sağlık Bakanı En- ock Powell de kabineye girmekten ka- çınmıştır Buna. karşılık Butler kabinede Dışişleri Bakanlığını. Hailsham da gene İlim Bakanlığı gö- revini yüklenmiştir. Birbiri peşinden patlak veren re- zaletlerle başlayıp Lord Home'un iş- başına getirilmesi üzerine Muhafaza- kâr Partide suyun yüzüne vuran hu- zursuzluk, önümüzdeki günlerde hiç şüphesiz yeni gelişmelere yol açacak- tır. Parti içinde bir zihniyet değişik- liği yapılmadan, Lord Home ne ka- dar başarılı bir başbakan olarak beli- rirse belirsin, Muhafazakâr Partinin oniki yılın oyorgunluğundan sıyrılıp yeni bir zindeliğe kavuşması omüm- kün değildir. Son yapılan kamuo yoklamaları, partinin halk arasındaki eski itibarını iyice yitirdiğini, önümüz- deki seçimlerde iktidarın İşçi oParti- sine devrolunacağını açıkça gösteri- yor. Geçen hafta da söylediğimiz gibi. öyle anlaşıhyor ki, Lord Home, tarihe iktidarı Harold Wilaon'a devreden a- dam olarak geçecektir. Kuzey Afrika Geçimsiz kardeşler Bi zamanlar fransız sömürgeciliğine karşı kader birliği yapan iki Kuzey Afrika ülkesi, Fasla Cezayir arasında iki haftadır, zaman zaman kanlı çar- pışmalara kadar giden soğuk hava- lar esmektedir... İki ülke arasındaki sınırın kuzey kesimlerindeki bir o böl- anlaşmazlığın yarattığı bu hava, şu satırların yazıldığı sırada, kolay ko- lay dağılacağa benzememektedir. Fas—Cezayir sınırının kuzeyine dü- şen ihtilaflı bölge, fransızlar Kuzey Afrikaya gelmeden önce Fas sultan- larının otoritesini tanıyordu. Kuzey Afrikada hegemonya kurun- ca, bu bölgeyi önce Faştan. 1946 yılın- dan sonra da Cezayirden idare etmiş- tir. Büyük Sahranın bir parçası sayı- lan bu topraklar bundan daha birkaç yıl öncesine kadar bir kum ve taş yığını olarak kabul edildikleri için kim- senin fazla ilgisini çekmiyordu, Takat son yıllarda burada demir ve petrol yataklarının varlığı anlaşılınca birden bire okiymetlenmiştir. Fransa Fas ve Cezayirden çekilirken iki ülke a- AKİS/23