17 Kasım 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 29

İŞ ALEMİ İcra - İflas Beni protesto et! azıhanesinde sabah kahvesini o yu- dumlamakta olan toptancı tüc- car, kapıda kendisine "Merhaba a- gabey" diyen kır bıyıklı, orta boylu, kahverengi palto - pardesülü adama baktı. Adam devam etti: "— Beni tanımadın galiba? Ben Bandırmadan Ali Seçmez... Hani, sizden manifatura almıştık ya... Bor. cumuzu ödemeye geldim. Yüzü birden güleç bir ifade alan toptancı tüccar: — Buyur Ali efendi, buyur.. Ta- nımaz olur muyum? Otur bakalım.. Kahveni nasıl içersin?" diye karşı- lık verdi. Ali efendi koltuğa şöyle bir iliş- ti: "— Fazla oturmıyacağım ağabey. Hem şu borcumuzu ödeyelim, hem de bir ricamız var, onu söyliyelim (de- dimdi" diye konuştu. — Emret Ali Gerdi Arzun nedir — Ağabey, ben ÜRN ödeye- ceğim. Ama sen, ei gibi be- ni protesto eder misin?" Toptancı tüccar hayretler sordu: Rica ne de- meki içinde "— Protesto mu? Borcun kal- madıktan sonra neden protesto ede- yim? Hem sen n neden protesto olmak istiyorsun?" İstediği şeyin acayipliğinin kendi- si de farkında olan Ali efendinin yü- zü kızardı, eğerek: "— ağabey... Bi- zim oralarda benden başka protesto olmayan tüccar kalmadı da, arka- daşlar protesto olmadığım için ba- na iyi gözle bakmıyorlar" dedi. Hadise, Oo gerek özel sektör ve ge- rekse resmi sektör tarafından 1s- lahında tarifsiz faydalar olduğu ka- naatine tam olarak varıldığı ve sene- lerden beri değiştirilmesi için çalı- şıldığı halde bir türlü değiştirilemi- yen İcra-İflas Kanunundan ileri gelmekteydi. İcra— İflas Kanununun piyasa icaplarına göre tadil edilmesi o lüzu- mu 1950 denberi ileri sürülmektedir. 1956-57 yıllarında işi tekrar ve ciddi bir şekilde Toptancı Tüccarlar Der- neği ele aldı. Ticaret Odalarında hocalar ve tatbikatçılarla Dernek ü- yelerinden müteşekkil bir heyet ku- ruldu ve çalışmalar sonunda bir ta- sarı hazırlandı. DP devrinde kanun- laşamayan bu tasarı, MBK Hüküme- tinin son günlerinde tam kanunlaşa- cak gibi iken, Kurucu Meclisten bir türlü o seçimler- den sonraya ha Sahir Kritineklinm Adalet Ba- kanlığı sırasında (o hazırlanan tasarı üzerinde çalışmak üzere, Temyiz Mahkemesi İcra-İflas Dairesi Baş- kanı Eyüp Sabri Erman, aynı Daire üyelerinden oSıtkı Akyüz, İstanbul Üniversitesinden (o Prof. İlhan Posta- cıoflu, Ankara Üniversitesinden Doç. Baki Duru, Özel Sektörü temsilen de Toptancı Tüccarlar Derneği kanı oOsman Kermen ile avukat Ga- lip Dolundan müteşekkil bir ko- misyon kuruldu. Tasarı tam Meclise sevkedile- cek duruma gelmek üzereyken, Baki Duru aleyhte bir broşür neşret- ti. Hava yeniden karıştı. Yeniden bir komisyon kuruldu. o Çalışmalar, ça- lışmalar.. Ni yeni baştan hazırlanan tasarı TBMM Adalet Encümenine sevkedildi. Kanunun izliği yetersizliği ye tetkiki biterek (Meclise sevkini ve orada tadilini bekle- yen İcra - İflas Kanunu 1920 yılın- da neşrolunmuş, 1932 ve 1940 yılla- rında tâdil görmüştür. Ancak yapı- lan tâdiller hiçbir zaman piyasanın ihtiyacını karşılamadığı içindir ki, yepyeni bir hale getirilmesi şart ol- Zira mezkur kanunun şekli yüzünden, tüccarın mal satmaktan imkan kaçtığı bilinmektedir. sebepleri vardır. bugünkü krediyle nispetinde Bunun çeşitli Meselâ senelerden Galip Dolun Müvekkili pek çok beri İstanbulla iş yapan ve Anka- radan mal alan bir Anadolu tüccarı, bir gelişinde piyasadaki (o toptancılar dan beşer, onar bin liralık olmak ü- zere 100-150 din. liralık mal almak- tadır. Bir ay s al satan firma- lar şöyle bir haberle karşılaşmakta - dırlar: oMal alan tüccar, aldığı mal- larla birlikte mallarını devretm miş ve endisi de iflas vaziyetine gelmiştir! Bu durumda toptancı tüccar için yapılacak bir şey Oo kalmamaktadır. Çünkü İcra-İflas Kanunu sarihtir. Satış katiyet kesbetmiş bulunmakta- du. Zira bir firma, İcra - İflas Ka- nununa göre, elindeki malı ve ticari ikametgâhını odevrettiğini omahalli gazetelerde ilân ettikten Sonra 15 gün içinde herhangi bir alacak' itirazı vâki olmadığı takdirde, alacaklının, firmayı devralan tüccardan O hiçbi- hak talep etmesine oOimkân yoktur. Halbuki meselâ, Bitlis veya Vanda- ki bir firmanın bazan muvazaalı o- lan satış haberi, bilhassa kış ayla- rında, posta ile bildirileceğine göre, Ankaraya a ancak 30 - 40 günde gele- bilmekti Öte yandan, iflâs kararının iflâ- sın olduğu şehirde alınması omecbu- riyeti, alacaklının işini gücünü bıra- kıp Vana veya Bitlise gelemeyece- ğini hesaplayan müflise cesaret ver- mektedir. Hattâ bunu açık açık söy- leyenlere bile rastlanmaktadır. Bu- imkân nispetinde arttırmasını vikten başka bir işe dır. Meselâ 100 bin lira borca giren ve bunu ödememeyi kafasına koyan bir firma iki-üç ay içinde borcunu bir iki milyona çıkarmakta, ondan sonra da "ödeme O kabiliyetim yok" deyip, işin içinden sıyrılmaktadır. Bu durum, tabii ki piyasayı allak bullak cimekledir Bir diğer problem de, ucuza ya- çıkmakta- pılan satışlardan ortaya dı satması 30'a satmakta, bu suretle maliyetler anormal şekilde düşünce, o piyasa zorlanmaya başlanmaktadır. Önemli değişiklikler Lsinkü İcra - İflas Kanunu sadece protesto etmeye kere protesto edilse, vız gelmektedir. Borçların ödenmemesinden Oo meyda- na gelen zararları saymakla bitirme- ge imkan yoktur. Fakat işin en hoş AKİS/29