17 Kasım 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

e SAN A Y | Tesisler Fışkıran belde (Kapaktaki tesis) pini kenarındaki, eski bir güm- ük binası restore edilerek kurul- muş misafirhanenin penceresinden bu günlerde bakanlar gözlerinin önünde alabildiğine uzanan Karadenizi ve o- nun nasılsa sakin duran sularını pırıl pırıl hale getiren mehtabı görürler. Bu romantik manzarayı bozan, he- men sağ taraftaki limanın rıhtımına yanaşmış duran ve bütün ışıkları ya- nık, yükünü boşaltan, ekseriya ame- rikan bandırası taşıyan büyük şilep- le, çalışan vinçlerin çıkardıkları gü- rültüdür. Rıhtımın gerisindeki depo- nun üstünde yeşil ışıkla ve majeskül harflerle yazılmış Erdemir yazısı gö- ze çarpar. Şimdi Erdemir Ereğlinin hemen her tarafında, binaların ve kamyonların, kaptıkaçtıların ve ma- kinelerin, kapıların ve bacaların üs- tünde yazılı isimdir. Bu, Ereğli De- mir ve Çelik Fabrikaları Türk Ano- nim Şirketinin kısaltılmış adıdır. Ka- radenizin sakin suları kenarında 4258 adam Türkiyenin bugüne kadar gör- mediği bir tesiste, Türkiyenin bugü- ne kadar pek az gördüğü bir hava ve ruh haleti içinde Türkiyenin ka- derini, ekonomik yapısını, sanayiinin strüktürünü değiştirecek bir faaliyet içindedirler. Kurulan, mühendislerin kullandıkları tabirle "İkinci Demir - Çelik" tir Karabükten sonra "İkinci Demir - Çelik" i kurmak, o devrin genç mü- hendisleri arasında bir ideal teşkil etmiştir. Karabük yassı mamul yap- mamaktadır. Tesis yuvarlak demir, profil, ray ve travers imal etmek ü- zere kurulmuş ve 1938 rayiciyle 130 - 150 milyon liraya çıkmıştır. Bu, 99 ton altın demektir. İlk kapasite 200 bin ton külçe çelik ve 150 bin ton mamul olarak hesaplanmıştır. Şimdi, 948 milyon liralık bir geniş tevsiat ile Karabük 600 bin ton külçe çelik- ten 480 bin ton mamul yapacak hale getirilmektedir. Ama bunun içinde yassı mamul devede kulak nisbetin- dedir. G5: mühendisler, bilhassa Sümer ank içinde bir nesil, Karabükün yanına onu tamamlayacak, sanayie başka istikamet verecek "İkin nci De- mir - Çelik" in kurulması için büyük gayret sarfetmişlerdir. Yassı mamul saç, levha ve tenekedir. Saç mobilya sanayiinin, buz dolaplarının, mutfak edevatınının, otomobil okaroserisinin can damarıdır. Düşünmek lazımdır ki bir binek otomobilinde 500 - 600 kilo saç vardır. Levha, gemi sanayii- nin can damarıdır. Tenekenin ise bil- Ereğlide Erdemir Rekor kırılıyor Limanda ilk gemi Fışkıran ülke hassa konservecilikteki rolü herkesin malümudur. Bunlar Türkiyede (o bol miktarda imal edildiği gün Türk ik- tisadının bambaşka çehre alacağı da- haozamandan düşünülmüştür. Fakat isin azameti ve bizim ölçülerimizin hiç birine sığmaması tereddütlerin uzun sürmesine yol açmıştır. Niha- yet Amerika elini uzatınca, hayalle- rin gerçekleşmesi yolu bulunmuştur, İkinci Demir - Çelik, 234 milyon dolara çıkacaktır. £ Bu bedelde biz başka tesis, Türkiyede kurulmuş de- ğildir. 0 ton altın demektir. merika, tesis özel teşebbüsün eline bırakıldığı ve devletin değil, milletin malı haline getirildiği takdirde yar. ga ği kabul etti. O zamanlar Kalkınma İkraz Fonu, il A I. D. — Milletlerarası Kal- kınma Dairesi diye bilinen teşkilat bu iş için 129 milyon 600 bin dolar kredi açmaya razı oldu. Bu ameri- kan teşkilatının bugüne kadar bü- tün dünyada bir tek iş için bu çapta kredi verdiği ne görülmüştür ,ne işi- tilmiştir. o Kredi 20 seneliktir o ve 96 5 3/4 faizledir. Ancak amerikalı- lar bunun üstünde bir iş yapmışlar- dır. Kredinin sadece 31 milyon dola- rı Türkiye tarafından dolar olarak ödenecektir. 98 milyon dolar, türk parasıyla tediye olunacaktır. - Ame- rikanın bu paralan belirli ihtiyaçla- rmız karşılığı serbest (o bırakmakta olduğu düşünülürse 1 milyar türk li- rasının ilerde hibe şeklini alması hiç kimseyi oşaşırtmayacaktır. Yani A- merika, 31 milyon dolara 130 milyon dolar vermiştir. Şirket kuruluyor azzam tesisin ninbüyük kısmı korkunç bedeli- sağlanınca bir AKİS/19