8 Eylül 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11
GTUZ ALTINCI YIL (' . H. P. 9 Eylül günü 36 yaşını * doldurmaktadır. Aslında C. H. P nin doğuşu İstiklâl Savaşının ilk günlerine kadar gBider. C. H. P. Si- vas Kongresiyle (4-11 Lylül 1919) Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hu- kuk Cemiyetinin bir devamıl.r C. H. P. Vatanı kurtaran ve on dan sonra Türk cemiyetini, Batı ce- miyetleri seviyesine ulaştırmak içın gayret gösteren teşekküldür. . P. nin icraatı Türk İnkılâp Tarlhınden ayrılamaz. Partinin ku-. rucusu Atatürk, bu hakikati “Dün- yaca mallrı olmuştur ki bizim devlet İdaresindeki ana programı- mız Cutnhuriyet Halk Partisl prog- ramıdır. Bunun kapsadığfı prensip- ler, idarede ve siyasette bizi aydın- latıcı anahtarlardır. Bizlm yolumuzu çizen, içinde ya- şadığımız yurt, bağrından çıktığımız Türk milleti ve bir de milletler tari- hinin binbir facia ve ıstırap küyde- den vapruklarından çıkardığınuz ne- ticelerdir” sözleriyle ifade etmekte- dir. 1950 yıhna kadar iktidarda ka- lan C. H. P. nin hizmetleri herkesin malamudur Sayın â Bayarın esinde çok vetiz bir şekilde ifade ettikleri hakikatle- ri bugün dahi inkâr etmek mümktün değildir. Sayın Bayar o tarihlerde şöyle diyordu: ugün övünebileceğlmiz bir mu- vaffakiyet, bir varlık halinde bulu- nan şiinendifer politikamızı, sanayi- Iı—şma politikamızı, cehaletle, hasla- a, kuraklık ve lmî.ıklıkhırl a, yol- uuıluk ve vas'tasızlıkıla decdele- mizi merolekette tesis ottığhııiz bü- yük emniyet ve âsuyişi, paramızda ve bütçemizde tesis ettiğimiz sağ- lamlığı, harict ticaret politikamızın dünya buhranı şeraiti içinde dahi milli istihsali kornvan karakterini, harf inkılAhını, sayıları artan mek- tepleri. vergi sistemimizdeki islâha- rilmiş isteri bunlarm başlıcası olarak zikredebill im... En son olazak Pev 'eç Roetsitniz ve uık necip «efhmiz İs met İndniz'nün bu dev &İbi işlere ver diğt büyük ebkemntiilyet ise büt n mi! tetca görülmüş yı:ksek bir hakikat- tur”. Savın Menderes de, beş yıllık p: ân..ula e.:mav(l"şme sahasında hız- İa yol u C. H. P. nin başarıların kı—m!irc has uslâbuy'a belimtmekte- dır: "lliti—ı.ulî Devlet Teşekkillleri U- mumt! Heyetinin 194? yılı hesnp ve ıııuamı—lderlrıi mürakabe ödevini bi- tirdiği buzünde — memleketimizin dâvasını başarma yolunda devletçe * l riyle aydınlatan Büyük Millt Şefimiz Relsicumıhur İsmet İnönüye minnet ) Reisi ile Başvekile tâzim duygularımızın ib- lâğına Say'v reisimizin tavassutunu rica ve teklif ederiz.” evrimleri başaran ve gen, ir eğitim hareketini, iktisadi ve sosyal kalkmmayı tammamlamaya baren demokrasiyi gaye olarak seç- miştir. Fransız Anayasa Profesörü urice' Duverger'in ifâdesiyle “Tek rejiminden muayyen bir de- mokrasi rejimine geçilmesi ve tek parti tekniğinin dikkatle tatbiki ne- ticesinde bir gün yeni bir İdareci sı- nifin vücut bulması ve bu yeni nes- lin tam bir demokrasiyi temin misa- lini Türkiye göstermiştir. Tek par- tilerin gerek yapıları ve gerekse ide- olojileri bakımından muhakkak su- rette ftotaliter olmıyacaklanmn en iyi misalini C. H. P. vermiştir.” 1945'de C. H. P. milletvekilleri olan Bayar, Koraltan, Köprülü ve rasi idealinden, o zamanlar en ufak Verdikleri Dörtlü kuruluşundan Türkiye Cumhuriyetinin ve Cumhuriyet Haltk Partisinin en esas- h uümdesini teşkil eden demokrasi prensiplerine İnammış ve Türk mil- letinin ancak bu prensiplerin tama- miyle tatbiki sâyesinde refah ve süâ- deti lekette ve partimiz #ında en büyük ekseriyeti teşkil et- ftik'eri şilphesizdir” aözlerivle bu ha- kikatti helirtmişlerdir. Savın Bavar . den ayrilirken “Memle- ketr Mhı k hizmetler ifa etmlea. bil- yilk işler başarmıs olan C. H. P. den burltg avriılirken hilviik bir teesalir duymaktayım. Fakat bu teessüürümü hafifleten bir teselli vardır ki, o da c Genel Başkanı Sayın İnönü- memleketimizde kurulmasına müzahir olacağını, yardımda bulu- nacağını vaad etmiş olmasıdır” diye- rek, çok partili hayata geçişe İnönün karar verdiğini açıklamaktadır. İnönü hakikaten harb biter bit- mez ve daha ortada bir m 'et partisi mevcut değilken 19 Mayıs tâdilâtla izne tâbi ol dırılarak sâdece na.me vermek suretiyle, memlekette cemiyet ve si- yast partiler kurma im sağlan- mıştır. Basın hilrriyeti temin edil- miştir. Muhalefete Devlet Radyo- sunda konuşsma imkânı verilmiş ve herkesin boğendlğı bir seçim kanunu yapılmı: 12 Temmuz 1947 beyannamesiyle idarenin tarafsızlığı ve muhalefet partilerinin emniyeti mevzuunda İle- ri adımlar atılmıştır. O zamanki D.P. Genel Başkanı Celâl Bayar “Sayın Cumhurbaşkanı İnönümün bıı dâvaya büyük bir arzu ve azim İle sarılma- sını memnuniyetle ifade nldılllrım. 19 Temmuz Beyannamesinin demok- rasi târihinde kıvmetH vesika oldu- ğguna kaniyim” gözleriyle beyanna- menin ehemmiyetini açıklamıştır. P. muhalefetin radyodan, yetinden en genis masını mÜmklin kılan gartlar içinde ve örnek bir dürüstlükle vapılan ge- çimlerden sonra 19350'de İktidardan ayrıldı. Hikâyenin gerisi malümdur: 1950 de mevzuatın hürriyet kısıcı hüküm- Jerle dolu olduğunu iddia eden D. P İktidara gectikten sonra mevcut hürriyetleri de birer birer kısmak süretiyle görüjmemis bir samimiyet- sizlik örneği vermist'r. Bo! döviz ve iyi hava şartları savesinde iktisadi sahadaki ilerleme, 1955'ten s2onra tam bir çıkmaza girmistir. Sosyal hiçbir şev yapılmamış, enf- olağan hâdiseler hâline gelmiştir. Ve tabitdir ki. millet büyük bir çoğun- lukla böyle bir partiden yüz çevir- miştir. C. H. P. bugün milletin Ümi- didir. C. H. P. buü.mldel&yık 'İ L b atılan adımları irşad ve direktifle- mecburiyetindedir. k l .'ı Arle w evrt'r vYoro İ N
