10 Mayıs 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 6

OLUP BİTENLER Siyasi bir skandal YURTTA G eçen haftanın sonunda, daha doğrulu geçen haftayı bu haf- taya bağlayan günün — sabah vakti, artık meşhur olan Sec uçağı İstan- bula indiğinde Başbakan — Adnan Menderesı bir sürpriz bekliyordu: ilek raporu" Trabzonun Demok- rat milletvekili Sabri Dilek, hükü- met Başkanının yurttan zak b lunduğu bir sırada Özalp hadısesıy— le ilgili bir rapor hazırlamış, bu ra- por yirmi Demokrat milletvekiline ımzalatılmış ve bizzat mazbata mu- harririnin şifahi ilaveleriyle basına verilmişti. Raporu okuyan herkes derhal anladı kı Sabri Dilek bir tek gayeyi hedef bilmiştir: Özalp hâdi- sesine, uzaktan veya yakından İsmet lnonuyu karıştırmak. O zaman, Ad- nan Menderes de seyahatten henüz dönmediğinden, başka tesirlerin mu- vakkat bir saman için hakim olduğu ve eski Cumhurbaşkanına karşı bazı üksek D. P. çevrelerinin duydukla- rı bilinen kökü derin, sarsılmaz ki- nin raporda birinci plana geçtiği or- taya çıktı. Bu haftanın başında An- kara siyasi çevrelerinde ağızdan a- ğıza dolaşan haber, enel Baş- kanının "Dilek raporu"nu sureti ka- tiyede — tasvip etmediğiydi. Doğrusu istenilirse, raporun da tasvip edile- cek bir tarafı yoktu ya.. İsmet İnö- nünün üÜzerine gölge düşürmek vazi- fesi çok daha ustaca, çok daha ba- sardı şekilde, çok da ha iyi başarıla- bilirdi. O kadarını bile tertiplemeye, İnönü aleyhtarlarının ihtimal vakit- leri olmamıştı. Üstelik, eski Cum- hurbaşkanına mesuliyet aranırken öylesine büyük bir siyasi hata yapıl- mıştı ki bütün bir Tek Parti, devri itham altında bırakılmış, bütün ha- kiki Cumhuriyetçiler Aadeta rapor|) aleyhinde — şiddetle — vaziyet almaya davet edilmişti. Adnan Menderesin böyle bir hareketi tasvip etmeyece- ğini tahmin için, kendisini biraz ta- nımak yetiyordu. Maamafih, Özalp hâdisesini o ka- dar zahmetle hazırlayıp o kadar gü- rültüyle sahneye koyanları bu hafta- nın başında başka bir hayal sukutu bekliyordu. İki günlük — neşriyattan sonra gazetelerde hâdiseyle ilgili tek satır yoktu. Ne aleyhte tek satır, ne de lehte. Mesele bir köşede unutulup gitmişti. Bun aşmamak lazımdır 1958 Turkıyesınde herkesin, e cereyan etmiş ve üstelik 'mesulleri cezalandırılmış bir hudut vakasıyla alâkadar olmaktan başka yapacak işi, düşünecek meselesi vardır. Nite- kim bütün o meseleler ortadayken, bizzat D. P. İktidarının tam yedi yıl sürüncemede bıraktığı bu hâdisenin ısıtılıp, patırdılı şekilde tekrar ortaya çıkarılmasındaki gayrıciddi maksat hıç kimsenin gözünden kaçmadı. Acemice manevralar Fakat "Dilek raporu"nun — hazır- lanma tarzı, üzerinde durulacak 6 İsmet İnönü Yatsı mumu — söndürdü kadar alâka uyandırıcıdır. deta emrivaki şeklinde — ortaya çık- mış, alelacele yirmi Demokrat mil- letvekiline imzalatılmıştır. Raporun esasım teşkil etmesi gereken bir Tâ- li komisyon raporu asla kaale alın- mamış, o raporda ismi dahi geçme- yen bir takım şahıslar -başta İsmet İnönü- "Dilek raporu"nda mesul o- larak ilân edilivermişlerdir. Bu na- sıl olmuştur; bunu hukuka, kanuna, akla, mantığa sığdırmak nasıl müm- kün görülmüştür, anlamanın imkânı yoktur. Bir insan, müdafaası alın- madan, fikri sorulmadan, haberdar dahi edilmeden 1thamalt1nda bırakı- lir mı? nönü bırakılmıştır, Mareşal Çakmak — bırakılmıştır, es- ki devrin bazı Mili Savunma B; Rapor, a- Sabri Hukukçu! Dilek kanları, bazı İçişleri Bakanları bı- rakılmıştır. Bu vatın ismi, Öyle, gönül ıstedıgınden asıl tahkıkatı yapan Tâli komisyon bahis mevzuu dahi itmediği halde "Dilek raporu"- nda yer alıvermişlerdir.. Maamafih, meselenin sırrına er- mek için tarihini biraz karıştırmak gerekmektedir. Bu hafta bir çok kimse onu yaptı Sekiz senelik bir hikâye Vanın Özalp kazasında otuziki ki- şinin mahkeme kararı olmaksızın 1943'de harp devam ederken, İran hududuna götürülüp orada kurşun- lanması hadisesi 1949'da dâva mev- zuu pılmış,' askeri mahkemece mesul gorulen Orgeneral Mustafa Muğlalı yirmi sene ağır hapse hü- küm giymiştir. 1950'de iktidar de- ğiştiğinde — Büyük Meclisin Dilekçe komisyonuna yeni müracaatta bulunulmuş, hâdisede Mustafa Muğ- lalıdan başka mesuller olduğu — bil- dirilmiş, tahkikat icrası istenmiştir. Komisyon meseleyi incelemiş, yapı- lacak bir şey bulunmadığı neticesi- ne vararak o yolda bir rapor hazır- lamıştır. 1951'de hazırlanan rapor, devre bitinceye kadar yete getırılıp karara — bağlanmamış- tır. 1954'de clıs yenılenmış, fakat 1955 yılında 6/7 E hâdiseleri o- luncaya kadar mesele gene uyutul- muştur. Özalp hâdisesi diye bilinen iş, ancak İstanbul hâdiselerinden sonra körüklenmiş ve bunu eski Di- yarbakır milletvekili Mustafa Ekin- ci üzerine almıştır. Dilekçe komisyo- nunun raporu gene, yapılacak bir muamele — bulunmadığı — neticesiyle umumi heyete gelmiştir. Fakat umu- mi heyete başka bir temayül hâkim olmuş mesele bir "eski devrin itha- " haline getirilmiş, "sizin zamanı- nızda da 6/7 Eylül hâdiseleri dere- cesinde vahim hâdiseler cereyan et- miştir" yanında bir zihniyetin belir- tileri sezilmiştir.. Umumi heyet bir tahkikat komisyonunun kurulmasını kararlaştırmıştır. Tahkikat — komis- yonu Anayasa ve Adalet komısyonu azalarından müteşekkil bir Muhtelit komisyon halinde faaliyete başlamış ve tahkikatı yapacak Tâli komisyo- nu kendi arasından seçmiştir. Sade- ce Demokrat milletvekillerinden mü- teşekkil bu Tâli komisyon senelerce süren esaslı tetkiklerden sonra bir rapor hazırlayıp, geçenlerde Muhte- lit komisyona tevdi etmiştir. Tâli komisyon Traporunda İsmet İnönü- nün adı bile geçmemektedir. Ne ta* met İnönünün, ne Mareşal Çakma- kın... "İnönüyü arayınız" Nasıl Fransız polis romanlarında 'Kadını arayınız" prensibi hâ- kimse, Tâli komisyonun çalışmalari— a da "İnönüyü arayınız" prensibi hakım olmuştur. Tâli komisyon bü- tün gayretleriyle, İnönüyü mesul e- decek bir delil, bir şahadet, peşinde koşmuştur. Şahıtler dinlenmiş, istic- AKİS, 10 MAYI S 1958