31 Temmuz 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

SANAT DÜNYASINDA Tiyatro İstanbul Şehir Tiyatrosu ne âlemde? * stanbul Şehir Tıyatrosu kurulalı için pılsa, sevineceğiz. Mü- cadele, sadece aktorlerle idare arasın- da bir salâhiyet, bir makam, birüstün- lük çarpışmasıdır. Aktörler idareyi e- le almak istiyorlar, idarecilerin aklına sahneye çıkmak gelmiyor. Bunu düşün dükleri ve tatbik sahasına koydukları gün, mesele kendiliğinden halledile- cek. Yani, tiyatroda idareci kalmıya- cak, tamamen aktörlerin eline geçe- cek Bugün, vazıyet aynen böyle olmuş— Meselâ, bundan , şehir tiyatrosunda inten- Morali, komedi tiyatro- sunda kimseye söz geçiremediğinden şikâyet etmiş, bir buhran ortaya çık- mış, temmuz ayına kadar muvakkat bir idare heyeti kurulmuşta. Bunu, İstanbul Valisi ve Belediye Reis Vekili Fahreddin Kerim Gökay yapmıştı. ünkü, onun idare sistemi, meseleleri kökünden halletmek yerine, o günü kurtarmak, yani maslahatı idare et- mektir. Fakat zaman çabuk geçiyor. İşte ağustos geldi. Şehir tiyatrosunun yine bir talimatnamesi yok, idare he- yeti de olmamak lâzımdır. Buna rağ- men, aktörler kazan kaldıkları vakit muvakkat kaydiyle seçilen mümessil- leri Vasfi Rıza Zobu, Hadi Hün, Reşit Gürzap, Hüseyin Kemal Ürmel, Mahmut Moralı sıfatlarım muhafaza edıyorlar İ Farzedplim orası da şehir tiyatrosuna geçti. İnşaata ne zaman başlanacak, tah isat var mı? O dağlar gibi yatan konservaluvar bina- sı yapılırdı Belediyenin parası yok mu? Var ama, idam kafası, sanat işlerinin doğ- rudan doğruya olmasa bile, bilvasıta şehire gelır kaynağı haline getirilebi- leceğini anlayacak kafası yok İstanbul Şehir Tiyatrosu ve Kon- servatuvarı, acınacak hallerini muha- faza ediyorlar. Buna da şükretmeli- yiz Biraz güç amma, daha da beter olabilirdi. AKİS. 31 TEMMUZ 1954 Piyes Yazarı B ir tiyatro eserinin esasında iyi bir piyes olması için muhtelif derece- deki nüansların, değişmelerin mey- dana getirdiği üç türlü yapılış değe- rine malik bulunması icap eder: Or- ganık değer, edebi değer ve plâstik değ Organık deger bızzat muharrırın nur. tabiatından gelir ve muharrir ile se- yirci arasındaki hakiki münasebeti o kalb ve ruh beraberliğim meydana koyar. i daima organik değeri mevcut olacak- tır, organik değeri bulunmayan bir lıgına dıger taraftan da yine eserde 1 oynayan hissin ha- kikiliğine (saflığına) bağlıdır. Edebi değerlerin izahına pek lüzum yok. Bunlar yazının kalitesi, parlaklığı, akıcılığı, şairane tabloları vs. ler- dir. Edebi değerler de mühimdir, ade bir roman veya buna mümasil kitaplar için hayati ehemmiyeti ha- izdirler Plâstik değerlere gelince: Plâstik değerler mahiyetleri itibari- l1 piyeslerimi hazırlarken ön . Uzun zamandan beri, aşağı yukarı onsekiz senedenberi, G yazmaya yılında başlamıştım ) bu değer- lerin mevcudiyetini hissetmekteyim. fakat bunların üzerinde hakiki bir tesis edebilmiş olduğumun ancak şimdi farkına varıyorum bu da benı fevkalâde heyecanlandırı— < da patenlerimizi takıp d rinde ilk d rahat rahat kayabil- iği üğümüz zamanlarda . Vaktin darlığından do- layı derhal sahneye koymak mecbu- “Rose Tatoo" daha fazladır; plâstik elemanlar bu pıyesımde sırf telâş yüzünden ve pek mühimsenmi- yerek fazla yer almış ve seyircilerden Resim bir Türk Ressamı: Fahrünnisa Zeyd n yıl oluyor, FFahrünnisa Zeyd, Maçkada bir büyük sergi açarak Milletlerarası i. kalacaktır. Bir Mimardır Tennessee WİLLİAMS çoğu, piyesteki yaban keçisi avının, katen bir şeyler biliyorsa, bir Dos- tojewski gıbı değil, meselâ Brook- lyn köprüsünü inşa eden Frank Lloyd Wirght gibi çalışmak zorunda Bir tiyatro eseri, muka- bil taraflarında ayni ağırlığı, — ayni muvazeneyi — taşıyan bir kuvvetler sistemidir; o her şeyden önce bu iki taraftaki kuvvetlerin cezbettiği — bir sanat mefhumu — çerçevesi içine gi- recektir. Sanat mefhumlarını hakir gören ve fiziki kanunlar hakkında bilgisi olmayan bir kimse tiyatro- dan uzak kalmalıdır. İyi hazırlan- mış bir piyes, bu muvazene ve ger- ginliğin zekâ ve tecrübe vasıtasiyle cede tekrardan birleştirilir. İyi bir piyes, bir imkânın, bir kabiliyetin akisidir i her türlü sarsıntı ve fırtınaya karşı da durabilir. İyi bir piyesin şekli, i müştakarlığı vardır, o açık ve temiz olarak çizilmiş bundan dolayı da tesirli ve nüfuzlu ir hüviyet kazanmıştır ah e organik, plâstik fakat her şeyden ön- ce mimari hünerlerle — dolu olmalı- dır. Unutmayınız: Hüner iyi bir sey- dir, çünkü —hüner, hakikate giden yolu kolayca ve serbestçe bulabilir. dikkati üzerine çekıyordu Sergide, sanatkârın kâinatı ve iç âlemini leştiren hem mücerret hem de ratif — tasviri büyük kompozisyonu i- di.