31 Temmuz 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

DÜNYADA OLUP BİTENLER ma, bir cemile olarak "gece yarısı" işaretini taşıyordu Fransayı yiyip bıtıren kanlı bir harp sona ermişti. Harp nasıl çıkmıştı? F ransızların Hındıçınıye ayak basma ve oraya — yerleşmeleri, leketi bir müstemleke haline getirmeleri geçen asır sonu hâ- diseleridir. Geçen asır sonunun bütün bu nevi hâdiseleri gibi garplılar Hin- diçinide de emniyetin bulunmadığını, yağma, eşkıyalık ve korsanlığın — alıp yürüdüğünü, beyazların menfa, atının tehlikeye girdiğini, ileri sürerek mi dahale etmişler, Kamboç'u 1863de Annam'ı 1885'de himayelerine almış- lardır. Hindicini, 1940 senelerine kadar, ufak tefek patırdılara sahne olmuşsa da da- ima Fransız idaresi altında kalmış, ba- zı isim, bazı şekil değişikliklerine te- vessül olunmuş, fakat ne ciddi bir "is- tiklâl verme", ne de ciddi bir "istiklâl silindir geçirir gibi silip attığı eni bir veçhe almıştır. Gerçi " Asyalılarındır" — prensibini alayişle i- lân eden Japonya, hakikatti, Asyalı— lar da Tokyaya baglıdırlar i ğildi ama fikirlere bir defa —"beyaz müstevliler" den kurtulmanın — kabil olduğu tohumu ekilmişti. aponya, Hindiçiniye — doğrudan doğruya geç el atmış, daha ziyade Si- am'a Vichy hükümeti üzerinde tesir icra ettirerek arzularının tahakkuku yoluna gitmişti. Zayıf Fransa ise harp- ten sonra Hindiçiniye istiklâl tanıyaca- ğını bol keseden vaadedip duruyordu. senesının 9 Martında, artık rını esir etmişler, fakat 18 Ağustosta da kendileri teslim olmuşlardı. Tek kuvvet olan Japonya sahneden çekilin d karışıklıklar ce Hindiçinide erhal başladı 2 lülde Saygon'da Fransızlar katliâma uğratıldılar. arp — yılları içinde Hindicini iki bölgeye —ayrılmıştı. 16 ıncı paralelin şimalinde Çinliler, cenubunda İngiliz- ler bulunuyordu. O sırada Çin de İn- giltere de Fransanın müttefikiydiler. Nitekim Japonları Çinliler 16 ıncı pa- ralelin şimalinde, İngilizler cenubunda teslim almışlardı. İngilizlerin bu Fransız müstemleke- sini terketmelerini ve yerlerini Fransız birliklerine bırakmalarını temin ©o . 5 Ekim 1945'de Ge- kumandası altında işgal ettiler. Çinliler bir türlü gitmek bilmiyorlardı. lemek icap etti. O ayın inde Çinli- ler Tonkin'i Fransızlara teslime razı oldular. Martta General Leclerc, Ha- 12 Mme. Mendes- France kocasını karşılıyor Zaferden sonra yuvaya not'a girdi, fakat kasımda bir gümrük kontrolü meselesinden Haitphong'da hâdiseler çıktı, bunlar başka yerlere de sirayet etti ve Hindiçinililer Fransız birliklerine ateş açtılar. Buna Fransız- lar Haiphong'u bombalamakla muka- bele ettiler. Bunun üzerine 10 Ara- lıkta Hanoi'de bin ıkması Vietminh'liler silâhı ellerine alırlar ve Hindiçininin Çine yakın şimal kısım- larını zaptederler Bu sırada Çinde de komünistler i- dareyi ele almaktadırlar. Hindiçinide harp bir "sürünceme" manzarası gös- terir ve iki taraf da rakibinin başını ezemezken Çinin cenubu Yunnan ko- münistlere katılır ve 1950'nin ilk ayla- rında komünist Çinliler ile Vietminh'- liler arasında irtibat başlar. Çin, asi- leri hem silâh, hem teçhizat, hem de subay ve hoca ile desteklemekte, buna mukabil Amerika Fransaya yardım et- mektedir. H bazan siyasi, bazan askeri muhtelif veçheler göstererek devam e- der. Fakat Fransa üzerinde büyük bir yüktür ve memlekette huzursuzluk a— mili olur. Umumi efkârın kısmı savaşa son menin taraftarıdır. önler. lekenin üç yeni devleti Laos, Kamboç dönüş ve Vietnam'a samimi ve hakiki istiklâ- lin verılmesını de önler. - F rance ısmındekı a- "ateş edeceğini vaadettiği ve aksi takdirde istifasını verecegını bil- dirdiği "Hindicini harbi" budur. Cenevrede — Maraton F ransa Başvekli evvelâ kendi batılı müttefiklerini , ikna yolunu tuttu. Gerçi Korede mütareke imzalanırken, Hindicini meselesini Cenevrede müza- kere etmek üzere bir de konferansın toplantıya — çağırılması kabul edilmiş, hattâ konferans toplanmıştı, o zaman iş başında bulunan Laniel nin Haricjye Vekili Bidault "şerefli- bir sulh" için teşebbüse ğeçmişti. Fa- kat Batı ile Doğu arasındaki ihtilâftan başka, bir ihtilaf da batılıların kendi aralarında, vardı. Amerika apayrı bir tez savunuyordu; İngiltereyle Fransa ise tam mutabakat halinde olmaktan uzaktılar. Gerçi herkes sulhu istiyordu ama, herkesin bu "sulh" ten meramı hükümeti- başkaydı İşte- Lanıel kabinesinin istifası ve Mendes . noe" riciye Vekilliği- ni de üzerine aarak — şarta mual- lâk — Başvekil olması bu sıralara te- sadüf eder. Yeni — Başvekilin ilk işi, — Foste Dulles'i ve Eden'i Pariste toplantıya çağırmak oldu. Onlara, bütün açıklığı ile durumun, vehametini anlattı, Fran- sanın artık bu harbe devam edemeye- ceğini bildirdi. İngiltere Güney Asya- AKİS. 31 TEMMUZ 1954