12 Haziran 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

DÜNYADA OLUP BİTENLER ENTEGRASYON Fransa Hindicini belâsı Hındıçnıde Dien-Bien.Fu —düştük- ten sonra Fransızların elinde kalan Kızıl nehir deltasının mukadderatı bahis "konusu oldu. Burası müdafaa e- miydi? Edilebilecek miydi? Cenevre konferansında — komünist- lerle girişilen müzakerede — elde bulu- nan kozlardan en mühimmi, hattâ tek kıymetli koz kaybedilmiş bulunuyordu- Amerikanın Hindiçiniye müdahalesi ihtimali yazıflamış, uzaklaşmıştı. A- merika, Hindiçiniye müdahale için i- leri sürdüğü şartlardan hiçbirnin ta- hakkukunu görmemişti. Şimdi, daha ziyade Vietnam'da bir mütareke hattı- nın tesis ve bir ateş kes emri temeni 1çın çalışılıyordu. Cenevre müzakereleri uzaya dursun, Vietnam'da Dien-Bien-Fu. bir şekilde deltaya doğru yönelmişler- di. Delta, Kuzey Vietnam'da elde ka- lan son bölge, tutulacak, müdafaa edi- lecek miydi? Nasıl? Fransız hükümeti durumu incele - mek üzere Genel Kurmay lunda sölentiler de vardı. General Ely heyeti hem bu söylentilere son verebi- lecek tedbirler hakkında, hem de as- Hindiçiniden ön takdim etti. Bu rapor büyük bir gizlilik içinde incele- niyor ve muhtevasından ahdut kimseler haberdar bulunuyordu. T sırada, hükümetin emrile Express gazetesinin kapatıldığı ve sa- tısa çıkarılan nüshalarının da toplat- tırıldığı haberi yayıldı. Hükümet, Express'i askeri sırları ifşa etmek su- çuyla itham ediyordu Bununla beraber pek çok Fransızın gazatenin bu nüshasını okuduğu, ilk gün görmemiş olsa bile, sonradan el" den ele geçen nüshalarından birine göz attığı şuphesızdır Bız de, toplattırılan vermiş olduğu rapo- run tam metnini neşretmekte idi. Karanlık bir - tablo zete toplattırıladursun, bu —çok qizii ru sızdıran hakkında da takibata girişildi Fakat bu kimsenin hüviyeti açıklanmadı. "x hakkında takibat dıye gazetelere aksetti. Belki bu "x" yerinde olacaktır. kat, herkes anlamış bulunuyor bizzat ortak devletler işlerini memur vekil M. Jacguet'dir. Jacguet, ifşaattan az sonra istifa etmek suretiyle umumi intibaın haklı oldu- AKİS. 12 HAZİRAN 1954 Başvekıl Adn enderes, Amerikaya seyahatı sırasında ev- velâ Akropolis adlı Yunan beyanatla, politika yazarlariyle yaptığı — görüş- mede, Balkan Paktının ittifaka kal- bedilmesi teşebbüsiyle Trieste mese- les nin ihtilâfından hasıl olan karışık durumu aydınlatmış ve hattâ mesele- ye bir istikamet de vermiştir. Menderesini, hâdisede düşünce ve kanaatlerini çıklamasından evvel, Başvekili Papagps'un New. York Times — gazetesine bu konuda i beyanat münakaşa ediliyor- apagos, Romanın bu ittifak te- şebbüsü karşısında serdettiği ihtiyati kayıtlar ve gerekirse Nato konseyin- de Vetosunu kullanacağını ihsas e- Atlantik Yugos- lavya ile bir ittifak akdetmelerinde hiç bir hukuki mâni bulunmadığını iddia etmişti. Romanın meramı, İtalya ile Yu- goslavya arasındaki Trieste meselesi halledilmeden Balkan Paktının itti- faka kalbi cihetine gidilmemesi idi. Papagos ise, İtalyanın itirazda en- dişelerini sırf Balkan Paktı akitleri- nin hukuki vecibeleri bakımından e- le alıyor ve Türkiye ile Yunanista- nın Yugoslavyaya bir ittifakla bağ- lanmalarında mahzur bulunmadığını belirtiyordu. dnan Menderes, yukarıda zikredi- len beyanatiariyie, davayı bütün veçheleriyle ele almış ve prensip — vakıa — usul sırasını takip ederek neticeye erişmiştir., Menderese göre, Türkiye, Yuna- nistan ve Yugoslavya arasındaki An- kara paktını bir ittfaka kalbetmekte hiç bir hukuki mahzur yoktur. Şu kadar ki, Türkiye ve Yunanistan, Atlantik Paktı muvacehesindeki ve- cibelerini yalnız hukuki bakımdan mütalâa etmemekte ve fakat aynı zamanda b da vecibe saymaktadırlar. Türkiye ve Yunanistan Atlantik müttefikleri olan İtalyanın görüş ve iddiası üze- rinde dikkatle duracaklardır. Dâva Trieste davasıdır. Bu dâvanın, At- lantik savunmasının sağ cenahını teminat altına alacak olan Balkan ğunu — meydana koymuş ise de diğer bir mesele yaratmaktan da hali kal- mamıştır Zira, Express gazetesi basıldığı za man Jacguet'e ait bir mektup bulun- Mücahid Topalak İttifakının ehemmiyeti yanında ölçü- sü ne olabilir? Atlantik savunmasını tamamlamak gibi yalnız Balkan Pak- ti memleketleri için değil fakat ay- nı zamanda bütün Atlantik camiası için hayati mahiyeti haiz olan, böyle bir teşebbüsün, nisbeten ehemmiyet- siz diğer bir dâvanın halline talik edilemiyeceği — şüphesizdir. O halde esas itibariyle, Balkan Paktının itti- faka kalbi icin Trieste meselesinin halledilmesi beklenmıyecektır Bek- lenmiyecektir, kü —Menderes'in kanaatine göre, durum Trieste işinin halledilmesiyle Balkan İttifakına yol açılabileceğim değil, tam tersine, Bal- kan ittifakının Trieste ihtilâfının halline müsait zemin hazırlayacağını göstermektedir fikri vermiş — bulunuyor. Menderes "bu ittifakı, daha evvel tarafımızdan akdedilmiş ittifakların heyeti umu- miyesi ile ahenkli surette mezcetme- ğe çalışacağız" demek suretiyle ya- pılacak iş hakkındaki ilk işareti yer- mistir. Bu fikri, daha sonra dış po- litika yazarlariyle konuşurken ge- nişletecektir Filhakika, Türkiye ve Yunanis- tanın Atlantik Paktı üyesi olmaları, buna mukabil —Yugoslavyanın bu patka dahil bulunmayışı ve pakta irmek — istemeyişi karşısında bazı teknik güçlükler de çıkabilir. b bir güçlüğün zuhuru variddir. Burada yapılacak iş, bazı söylen- tiler hilâfına, Yugoslavyayı Atlantik Paktına iştirak ettirmenin çarelerını aramak değildir. Yapılacak iş, kan İttifakını Nato ile mafsallandır— mak, Adnan Menderes'in tâbiriyle i- ki pakt ve ittifak arasında bir en- tegrasyon'un nasıl tahakkuk ettirile- bileceğini araştırmaktır enderes bu mütalaa silsilesiyle, yalnız Balkan Paktı ve Trieste- nin ihtilâtından hâsıl olan durumu aydınlatmak ve hattâ bu suretle ih- tilâfın halli için ilgililerin gerekli te- şebbüsleri tacil etmekle kalmamış, fakat aynı zamanda Balkan ittifakı ve Atlantik paktı arasındaki münase- betlerin — istikbalini de göstermiştir: Entegrasyon. muş ve bu mektuptan — mevzuubahis makalenin bizzat Jacguet'in sansürün- den geçmiş ve neşrine cevaz verilmiş olduğu anlaşılmıştır. Jacguet durumu bu suretle aydın- 11