15 Mayıs 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

DÜNYADA OLUP BİTENLER Fransa Karar Arefesinde Hindiçinide, Vietmin kuvvetleri- nin muhasarasına iki aya ya- km bir zaman kahramanca mukave- met ettikten sonra, nıhayet 7 mayısta sukut eden en-Fu müstah- kem mevkiinin yarattıgı hayal suku- tu hiç şüphesiz ki Cenevre konferan- sında cereyan eden müzakerelere ge- niş Ölçüde tesir icra etmiştir. Bu tam bir askeri felâket olmasa bile, psikolojik bakımdan batık müzakere- çilerin durumunu sarsacak ve karar- ları tacil edebilecek mahiyette bir hâdise sayılmak lâzım gelir. Bu a- rada, uzun zamandan beri münakaşa mevzuu olan taksim plânının, bek- lendiğinden daha çabuk açıklanma- sı ve bir teklif şeklini alması ihtimali vardır. Cenevre konferansını takip eden gazetecilerin hemen hepsi, konferans müzakerelerine muvazi olarak, böy- le bir taksim plânı üzerinde çalışıl- makta — olduğunda müttefiktirler, hattâ bu gazetecılerden bazıları, batı Ular tarafından böyle bir teklif ileri sürülecek olursa komunıst blokun, bunu pe mel olarak musaıt karşılıyacagı f'ıkrını izhar ediyorlar. ların kanaatince, Sovyet Rusya kadar komünist Çinin de, Vietmin'in e, Hindicini ihtilâfının beynelmilel bir mâhiyet kazanmasında menfaat- leri yoktur. Binaenaleyh, batılılar tarafından taksim esasına müstenit bir tetkike tâbi olması ve müsait kar- bir tetkike tâbi olması ve mksait kar- şılanması ihtima k kuvvetlidir. indiçini savaşına muzakere yo- luyla bulunacak - bir hal tarzı çerçevesi içinde taksim cihetine nasıl gidilebilir? Bunun için elde bazı plan taslakları vardır. Bunlardan iri uzun zamandan beri İngiltereye affolunan plandır ki, üzerinde en çok durulan da budur İngiltere, Cenevre konferansın- dan evvel komünist Çine bir ihtarda bulunulması ve Güne ğu Asya da müttehit bir hareket tarzı tayin edilmesi hakkında Amerikalılar tara- fmdan ileri sürülen teklifi ve Hindi- çiniye siyasi ve Aasker! müdahalede bulunmak için vaki telkini reddettik- ten sonra, bu meselede ehemmıyetı gün gunden artan bir rol oynamak- ta ve halen Cenevre konferansmda batılıların komünist blok ve bilhas- sa komünist Çinle irtibatlarını te- min etmektedir. Zira Intriltere, bü- yük batılılar arasında, komünist Çi- ni tanımış ölen yegâne devlettir. Bu itibarla, Hindiçinin taksimi ile il- gili planlardan birincisinin de lngılte— reden sâdır o ormal görünmek- tedir. Bu plânın, tamamen İngiliz eseri olmasa bile, esas ıtıbarıyle şu noktaları ihtiva ettiği biliniyı . Komünistlerle umumı mahı— AKİS, 15 MAYIS 1954 Mücahit Topalak yette siyasi bir hal tarzına varılması- na ıntızaren bır «ateş kes» anlaşması- nın yapılm 2 . Bu ş kes emrinden sonra Vietnam topraklarının taksimine te- vessul edilmi Cenevre konferansından son- ra kurulması tasarlanan üney oğu Asya savunma sistemi ile han- gi memleketler ilgileneceklerse, o memleketlerin, Vietnam'da yeni te- essüs edecek olan hududu teminat altına almaları. Taksim planına muvazı olarak ayfung'u bu lim; Hanoi'ye baglayan yolun beynelmılel statüye tâbi kılınm, evzuudur. Bu takdi rde Hanoı de serbest şehir olacaktır. Esasen, daha evvel Fransa ile Milliyetçi Çin arasında aktedil- miş olan bir anlaşma gereğince, eski- denberi güney batı Çinin çıkış li- manı sayılan Hayfung serbest limanı statüsüne bağlı idi. Bilâhare, Çinde tir. Şimdi, Vietnam'ın taksimi ile beraber, Hanoi - Hayfung hattı- na yine eski statünün ıadesi de mümkün görülmektedir. Ingılızlere atfolunan — plânda, taksim hattının nereden geç- mesi lâzım geldiğine dair bir sara- hat yoktur. Şüphesiz ki bu husus, müzakerelere halel vermemek mak- sadiyle müphem bırakılmıştır ve ko— nu Üzerinde - müzakere açılırsa . Çinle tartışmaların cereyan edeceği şüphesizdir. Zira Fransızların, bu hattın mümkün olduğu kadar şımal— de, komünistlerin ise cenuba daha yakın bir yerde tesbit edilmesini is- teyeceklerı aşikârdır. Bununla be- er, — ciddi sayılabilecek — Fransız aynaklarında izhar olunan bir ka- naate göre, böyle bir taksim plânı tahakkuk ettirilirse, hududun 20 nci arz dairesinden geçmesi en muvafık şekil olacaktır. Zira, aynı kaynaklara göre, 20 nci arz daıresı yarımadanın en dar yerine rastlamaktadır. Bu su- retle nisbeten kısa bir hudut hattnı muhafaza etmek lâzım gelecektir Bu ise Vietnam kadar, bu yeni hududu teminat altına alacak olan devletle- rin de işini kolaylaştıracaktır. Lâkin, Fransa yı bulaşmış olduğu Hindicini belâsından kurtaracak ye- gâne care olan bu plânın tahakkuku- na başlıca iki mâni vardır. Bunlardan birincisi, Hindiçni savaşına devam edilmesini isteyen Amerikanın tav- rıdır. Son hâdiselerden sonra bu tav- rın ne dereceye kadar değişmiş oldu- ğu iyice anlaşılamamıştır. Diğer mania da bizzat Vietnam hükümetinin itirazıdır Uzak Doğu Cenevre Konferansı Gecen 18 Şubatta Berlinde A- merika, İngiltere, Fransa ve Sovyet Rusya Daışişleri Vekilleri, kon- feransın nihai tebliğini hazırladıkları sırada Foster Dulles şu mühim nokta- nın tebliğe ilâvesi için ısrar etmiş ve muvaffak da olmuştu: "26 Nisanda Cenevrede toplanacak tarafından tanınması mânasına gelmi- yece unıst Çin, Amerika tarafından tanınmıyacaktır. Komünist Çine hiç bir tavizde bulunulmayacaktır. - Ko- ünist Çin meşru bir rejim değildir, Evlevıyetle beş büyük devletten biri eğildir. Binaenaleyh Cenevre kon- şu veya bu şekilde beş büyük devletin buluştukları bir toplantı da sayılamaz. Bu konferansa diğer ilgili memleketlerle birlikte Çin de ancak davet edilecektir. Çin Büyük Devlet midir? T ebliği pek az kimse okudu ve yine okuyanlardan pek azı A- merikanın ısrar ettiği bu noktayı de- ğerlendirebildi. Buna mukabil, çın çın öten komünist propagandasını herkes duydu: f ransı Rusya, nihayet Amerikaya Komü- nist Çini büyük devlet olarak kabul ettirmiştir. Delili mi? İşte Cenevre Konferansı... Batılılar da bu propagandaya karşı gelrâıek istediler. Pek muvaffak oluna- Rusya, konferans hazırlıkları - için Komünist Çinin de fikrini almak iste- diğini söylüyor, bu yüzden cevaplarını geciktiriyor, velhasıl, her fırsattan is- tifade ederek Çinin, konferansa bü- yuk devletlerden biri olarak gittiğine mumi efkârı inandırmaya çalışıyor- du Muvaffak da oluyordu. İşin aslı aranırsa, bu muvaffakiyet- te, batılıların reaksıyonları arasındaki farkın da rolü yok degıldır İngiltere zaten 950 den beri Komünist Çini ta- nımıştır. Çin nedir Ingıltere için? Kı- ta üzerindeki 400 milyon sterling men- faat. Komünist Çin bu İngiliz menfaat- lerini tanırsa, Komünist Çin, İngilte- reye Asyada ticaret yapmak imkânla- rını verirse, mesele yok. İster büyük- ister küçük devlet ols Komünist Çin, Fransa için nedir? Hindicini... Komünist Çin, Hindicini- i âsi kuvvetleri — desteklemekten diçnideki müdahalesi kadar mevcut- tur. Pekin, elini Ho Şi Min'den çeke- cek olsa, Fransa Avrupada da derin bir nefes alabilecek ve şu mahut Avrupa Savunma Camiasını — tasdik bahsinde — Amerika ile daha serbest 11