7 Şubat 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 8

#uriye'ye gitmiş oradan Amman'a geç- malş ve Ammanda Üzeyirin akrabasın- den Mahmut ve önün vasitasiyle Ha - aeit ile temasa geçmiş demektir. “Yahya'nın Suriye'ye 982 senesi son- Karında geçmiş olduğunu şu / süretle gebit ettikten sonra Yahya'am ne xa- msan Türkiye'ye dönmüş olduğunu ara- mmak İâzımdır. Yahya'yı tarih tesbit et- gaek süretiyle 19 - temmuz - 935 tari - hinde Antep'te görüyoruz. Antep'e Ki- hle'ten gelmiş olduğu gerek kendisinin ve gerekse evinde kaldığını töylediği adamların ifadelerinden anlaşılmakta - dır. Gerek bu tesbit keyfiyeti ve gerek- e ifadeler dosya meyanında mevcut - 'tur, Yahya Antep'ten, polis raporlar gnek üzere hareket etmiştir. Karame- ar'da ise 25 veya 27 gün kaldığı ora - iyenin dosyada mev- lmaktadır. Yah- ya'nm Antep'ten Karamcazr K. ne ka- dar yaya olarak 3 veya 4 günde yürü - müş olduğunu farzedersek / temmüzün 24 ünde Karamezar'a gitmiş demektir. ifadesine nazaran 25 heyeti iht Ş S nn N Karamezar'da 27 çün kalan Yahya- gün kadar da yolda geçirdiği! k ağustosun 21 inde Kümbe- 'ne gelmiş olması lâzımdır ki ha- Yahya © gün gelmiş ve Üzeyir gün karakol kumandanına Suriye'den bududu ne ve polis raporuna göre ir ve azami bir veya iki huduüttan Kili'e kadar olan me- - günkü Yahya kaçak geliyor giz- gelmek mecburiyetindedir. jetmemize nazaran Yahya tem- n 14 veya 15 inci günü huduttan girmiş demektir. yaklaşmış, tekrar o söyledi. Tücu etmiş veher — ifa ri görüyoruz. Andirinde biraz ettirilince Yahya malüma- daha / vermek Tüzümünü r. Ve Çerkeklere para toplı Hlamdi Yakup Ateş Mehmetle söyliyor. vaya getirilen Yahya fazla a- ığunu işin ciddiyet kespetti- K Andirindeki ifadesini ta- nkâr ediyor. Ve yine masum takınıyor. Ondan sonra yü- ibi her isticvabında ir safha vererek itira- hyor. Bu itirafatın en kuvvet- Saip hakkındaki delilleri tahlil Söyliyeceğimiz gibi Ali Saip Ortaya atmış olmasıdır. Yahya, müdürünün şehadetinden de an. ağı veçhile bu ismi en sonra ve n sarrım) - diyerek ortaya atmış ları dahi şaşkın bir vaziyete müddeiumüminin vazife 'da bulunan işlerden birisi de maz. itirafatı karşışındaki psikolo- ktir. Yabyanın bu itirefa, almaş olduğu puikolojin | - Bir kere de buna gör stalım, Yahyâ gerçi cahil bir adamdır. Muh- gelif Hünller karşısında bunalnca iti- af yoluna sapmış ve burada kendisine Çemuhbir) olmak sıfatını vermek İste miştir. Burada denilebilir ki Yahya bi #rğır çobanı iken muhbir — vaziyetine geçmenin cezei akibetini nasıl debilir. Bunu istidlâi etmiyecek, düşün- miyecek bir fert mutasavver değildir. Küçük bir çocuk bile hizmetçi ile bir- dikte yapmış oldukları hatayı daha ev- vel annesine söylerse cezadan kurtu cağını ümid edebilir. İşte Yahya da bu beşeri hissin tahtı tesirinde kalmış ve kendisinin muhbir. olacağı kanaatiy- de bu itirafata başlamıştı Şu izahata göre Yahyanın Kümbe- tirde alınan ifadesinden Ankara zabıta- ındaki ve istintak dairesindeki ifade- lerinde mevcut mübayenetler kolaylık- Ja halledilebilir. Bu noktaya ilâve et- mek istediğimiz bir nokta daha vardır ki o da şudur: Eğer Yahya bütün iti- raflarında yekdiğerine tamamen aykı- ı sözler söylemiş olsaydı bu mübaye- 'netleri masumiyeti için bir dekil adde- debilirdik. Halbuki o, tedricen yükse- len itiraflarında bugün unuttuğu nok- dayı yarın ikmal etmek süretiyle - bir kül vücuda getirmiş bu suretle itirafa- 'tının samimiyetini ortaya atmıştır. Şim- di Yahyanın Suriye hududuna geçtiği gündenberi takip ettiği hâdiseleri tah- Tile geçebiliriz Yukarda demiş idik ki Yahya Suri- yeye geçmeden evel altı. ay müddetle Ürzeyirin yanında yanaşmalık — yapmış ve bundan sonra İdrise müracaat ede- rek para istemiş parayı - bulamayınca Suriyeye geçmiştir. Halepte Çerkes kahvesinde Musaya tesadüf eden Yah- ya hayır sahibi Musa'dan 125 kuruş &- Jarak Şam'a gitmiş orada iki çerkesten akrabalarını öğrenerek Merci Sultana gitmiş akrabalarını bulmuş oradan Ku- neytraya ve oradan da Ammana geçmiş- tir. Şuracıkta küçük bir not olarak gör- düğünüz maznunlardan Temailin Ha depte Musa iaminde bir akrabası oldu- ğunu kaydetmek istiyoruz. Şimdi tah- Tillmire devam edelim Üzeyirin evinde - bir kışı - geçiren “Yahya İdrise müracaat etmiş para iste- miş bulamayınca Suriyeye - geçmiş ve orada Musa jeminde bir hayırperserle karşılaşarak Musa tarafından kendisine 125 kuruş verilmek suretiyle Şama gön- derilmiştir. Bu bir tesadüf - olabilir. Musanın kim olduğunu - bilmediğimiz için bunu tesadüf olarak kabul edece- Hiz. Yahyayı Şama giden otobüsten in- dirdikten sonra yine takip edelim: İki çerkes görüyor lisanlarından bunların gerket olduğunu anlıyor. Ve kendisinin akrabalarını bu çerkeslere sorarak ka- bile ismiyle bu akrabalarının Merci Sul- tanda ikamet ettiklerini anlıyarak ora- 'ya gidip akrabalarını buluyor. Bu iki gerkesi tanımadığımız için bunu da bir tesadüf olarak kabul ediyoruz. Yahya Merci Sultanda kalmıyor. Çünkü akra- baları fakir imiş. Olura herkesin akra- bası zengin olmar bunu da kabul ede- dim. Yahya oradan Küneytraya - geçi- yor. Çerkes cemiyetinin reisi yani bu #ulkasti tertip eden elemanlardan bi- risi Kuneytra'da oturmaktadır. Kuney- trada çerkes cemiyetinin reisi Emin'in oturması başka kimeclerin oraya girme için bir müeyyede değildir. Bu da bir tesadüf. Yalnız iş bulmak için gezen Yahyanın Küneytrede niçin kal- madığını bir türlü anlıyamıyoruz. Yah- ya Ammana yani çerkes Etemin bulun- duğu yere geçiyor. Orada ilk temasa geçtiği adamlar Üzeyirin akrabası be. İediye müfettişi, Mahmut - ile arabacı Hamit'tir. Onlardır ki Yahyayı, Etemle tanıştırıyorlar ve bir ecnebi teşkiler ha mensup olduğu dosya meyanındaki vesikadan anlaşılan Etemin çok sık ko- Ruştuğu Manolun yanına veriyorlar. Yukardanberi izah ettiğim tesadüf- Jere iki nokta daha ilâve etmek istiyo- Yum. İdrise <ait bahiste anlatacağım veçhile dosya meyanında Şamın Merci Sultan kariyesinde - İbrahim namında birisi tarafından Tdrisin oğullarına ya- ılmış bir mektup vardır ki o mektupta vektup dosya içindedir . amucam İd- vit efendi diye yazılmaktadır. İdris bu akrabasını tanımıyor LUsS Nâve etmek istediğim ikinci nokta yüksek heyetinize takdim etmiş oldu. ğum Fransa fevkalâde komiserliğinin bir kıta muhtırasıdır. 16 T. sani 1935 tarihini taşıyan bu muhtirada Yaku- bun takriben beş ay evel - ki Yahyanın Hayfadan Ammana geldiği tarihe isa- bet ediyor. Yakubun Yahaya ile beraber Merci sultanda Tbral anında bu. Tunduğunu tesbit etmektedir. Binsenaleyh A — Yahyanın bütün bir kış Üzeyi- rin yanında bulunması, B — Bilâhare İdrise giderek para € — Yahyanın bu para isteyiş keyfi- yetinden sonra derhal Suriyeye geçişi. D — Halepte Musa isminde bir ha- yır sahibine tesadüf ederek 125 kuruş etlbüs parası alarak Şama gidişi. E — Şamda otobüs. durağında iki gerkesten tâ yirmi sene evvel babasın- dan işitteği akrabalarının adresini al- F — Akrabalarının yanında bir müd- det kaldıktan sonra Küneytraya — ve oradan da Ammana geçişi, G — İdirisin mektupları meyanında Merci sultanda / İbrahim namında akrabası tarafından gelmiş bir mek- tup bulunması ve İdrisin bu akrabayı katiyen tanımadığını söylemesi, H — Yahyanın Ammana gider git ve havslanın almıyacağı tesadüflerdir. Bütün bu tesadüt ler bize Yahyanın bir aşıkdaşlık ma- cerasından — ziyade - bir husus. tertip raber Merci sultanda bulunduğu ve bu tini vermektec Bu delillere bir de — Fransa sefare- tinden alınan Yahyanın Yakup ile be- altında Suriyeye gitmiş olduğu kanaı hususu Yahyanın sarahaten inkâr etmiş| olduğunu ilâve edersek kanaatimiz el- le tutulur göz ile görülür bir hakikat vazyetine girmiş olur. Yahya Kuneytrada niçin kalmadığı- n bize bir türlü / söylememiştir. Am- mana - geçen Yahyâyı arabacı Hamit Manol isminde birisinin yanına yerleş tirmiştir. Manolun kim olduğunda yukarıda bahsetmiştik. Arabaer Ham- it ise Mahmutla olan münasebeti ve Mahmudun da Üzeyir ile olan karabeti dosya meyanında mevcut mektup mün- Gerecatıindan anlaşılmaktadır. Yahyanın itirafatını tetkik — ve tah- lile devam edelim: Yahya ilk ifadele rnde çerkes Etem ismini —ağzına almak istemiyor. Hatta o kadar ki çer- kes Etemin Ammanda olduğusu dahi ikâra yeltenmiştir. Ammanda iki ih- tiyar çerkes gördüğünü — ve onlardan gerker Etemin Ammanda — olmadığını anladığını söylemektedir. Bilâhara iti- rafına başlıyan Yahya çerkes etemi -Hamdanın kahvesinde tanıdığını söy- demekle işe başlamıştır. Şimdi Yahyanın bize bu söyledikle- Finin hakikat olup olmadığını araştır mak Jâzımdır. Ammana kadar takip ettiğimiz Yahyanın dediklerinin haki- kat olduğu bugün dahi kendi itirafın- dadır. — Anlattığı itirafın — yalnız sul- kaste mütedair olan kısımlarını çıkar- muştır. 1 — Arabacı Hamit ve Manol iemin- de iki şaham Ammanda mevcut olduk Jarı dosya meyanında mevcut vesika. dan anlaşılmaktadır. 2— Manoluf Etemle zençin ecnebi - bir teşkilâta Mensup olması ihtimalinden bahseden venike yine dosyada mevcuttur. Yahya Etemle neler konuşmuştur. ? Etem Yahyaya / Türkiye kavvetlerin den behtetmiş sözü Küre isyanma ge. tirmiştir. Ve orada ( bu günkü kusve tin bende olua idi Kürt davası kazanı dırdi ) demiştir. Yahya basit ve cahil bir adamdır. Suriyeye para kazanmak için giden Yahyanın şeyh Said isyar Suna çerken Etemin müzahir olduğunu Rereden / kestirebilir ? Yahyanın bu Sözü uydurabilmesi için kendisinin bizzat Etem olması iktiza ederdi. Etem Yahya'ya: (Andirin kazasına bağlıKümbetir K. de şoför Arit vardır bu Arif geçenlerde Amman'da - ingiliz Ka kumpanyasında şoförlük. yapıyor. u: Bü çocuk Amman'da çalışırken çer- kes cemiyetine 3 - $ lira para verirdi bu çocuğun yapılacak suikast işinden ha - beri vardır) dediğini Yahya itiraf edi. yor, Bu sözler doğru mudur evet doğ vudur. Çünkü Yahya'nın bu sözleri uy- durmuş olmasına imkân yoktur. Bakı - miz niçin (Yahya'nın bu diği tarih 14 - 9 - 935 taril man ne Üzeyir ne de Arif/ tuşulmamış köylerinde rahatça - oturmakta idiler. bundan başka Yahya'nın söylediği gibi hakikaten Arif 8 - $ ay evvel Amman- dan gelmiştir. Şu vaziyet karşısında bu sözlerin doğru olmamas imkân var mıdır.. Kaldı ki ileride Arif'ten bahsederken söylediğimiz veçhile Arif Amman'dan gelirken Etem'in kardeşi Reyit'ten talimat da almış bulunuyor - du. Binaenaleyh Yahya'dan sonra tutu- ifadeleri 'ne süretle lan Arif ile Yahya'nın ara- sındaki” bu tam mutabakat izah edilebilir. Yahya itirafatında çok samimi oldu- Banu daha, başka mühtelif delillerle göstermektedir. Çerkes Etem'in — ken- disine burada Yakup isminde bir türk hafiyesi var seni takip etmesi ihtimali mevcuttur Hayfa'ya - David'in yanına göndereceğim demiş olmasını da” bir hakikat olarak kabul etmek meeburiye- ti katiyesindeyiz. Bu mecburiyeti kati- yeye iki sebeple bağlıyız. 1 — Hayfa'da Davit isminde bir adamın bulunduğunu ve - Yahya'nın - raya gitmiş olduğunu bugün dahi söy- deme: 2 — Hakikaten türk emniyeti umu- miyesine © tarihlerde ajanlık eden Ya- kup isminde birisinin mevcudiyeti nok- tasıdı Yahya'nın iddianamenin baş fında çikrettiğim tarihçede gecen bütün eşhastan malümatı vardır. Söyle ki Etem'in varidat membalarını, Mi - sır'dan yardım gördüğünü Kuşçu başı Abdülkadir Kemali'yi, Haydar Hocayı, boks kulübü reisi Edib'i bize bütün tafsilâtiyle tanıtmaktadır ki / bu isimler bize ancak Yahya'nın ifadesin. dan 3 - 4 ay sonra fransız sefareti tara- fından verilmiş isimlerdir. Aşağıda uzun uzadıya izah edeceğim. şekilde eğer bu sözler bir tazyik mahsulü ola- rak alınmış olsaydı ecnebi teşkilâtlerm türk teşkilütlariyle birleşerek Yahya gibi bir adamı ermek için hakikt bir tertibat aldıklarını kabul etmek zarı. retine düşmüş olacaktık Yahya'nın itirafatını takip edelim. Yahya Hayfa'ya gidip geldikten sonra Çerkes Etem'in arkadaşlarını alıp ge - tirmesi için kendisini Şam'a gönderdi - Hini ve arkadaşlarını alarak - geldiğini itiraf etmektedir. Yahya bu itirafından yüksek heyetiniz buzurunda dahi nü- kul etmiş değildir. Yalnız sebebi değiş- tirmiş parasını bozdürrken Şaldırdığı için tekrar Ammana döndüğünü söyle- miştir. Şamdan arkadaşlariyle beraber Am- mana gelen Yahya ve arkadaşları Etem ile Reşidin de dahil olduğu bir içtima- da istasyon müdürü İzzetin evinde ya- pacakları işin icrasr azrasında ölümden kaçmıyacaklarına ve ber hangi / birisi yakalandığı takdirde bu — işi idare ede- cek olan Ali Saib ve Taris'i meydana vermiyeceklerine — meşru hile yollarına sapmıyacaklarına ve bu işten asla geri dönmiyeceklerine dair yemin etmiştir. Bu yemin kayfiyeti bugün elle tutulur gözle görülür gibi bir hakikat şeklini almıştır. Ajan İzzetle bugün dinlediği- niz diğer iki şahidin ifadeleri bu husus- ta biç bir tereddüde mahal vermemek- tedir. Şu halde Yahyanın Şama - gide- tek arkadaşlarını getirdiği ve yemin sözünü de şu canlı delillerle is - bat etmiş bulunuyoruz. Bundan sonra Yahyanın Receb Kaptana / gittiklerini oradan silâh alarak Türkiyeye geçtikleri ve Yahyanın Karamezar K. ne geldiği bahislerini tetkik etmemiz lazımdır. Şimdiye kadar tetkik ettiği flar hakiki vakıalar olduğu sabit olmuş bir keyfiyettir. Recep kaptana giderek ora dan silâh almaları keyfiyetinde elimiz- de mevcut deliller yalnız Yahyanın iti- Tafıdır. Yahyanın şimdiye kadar tahlil ettiğimiz ifadelerinin doğruluğunu is- bat etikten sonra bu itirafının sıhhatine inanmamak için bir sebeb kalmaz. Kal- dt ki ecep Kaptan denilen bu zat çer - kca cemiyetinin en ileri — gelen Vderle Findtn ve çerket alayının bölük - ku - mandanlarındandır. ŞUBAT 1936 CUM, SAYFA 8 ha ————”—” — Yabya itirafatında öyle bir seyri mantıkl takip etmektedir ki Recep Kap- 'tanın bize üç ay evvel verdiği ismini üç ay sonra Fransız Suriye fevkalâde komiserliği bildirmiştir. Hududu ge « çen Yabyayı ilk önce Kiliste görüyo- Tuz. Yahya arkadaşlarından ayrılmış. « tar. Sebeb ol görmek olduğunu / söylüyor. maksadın bu olup olmadığını yorüz. Yalnız şuracıkta ilâve istediğimiz nokta Yahyanın tek başı » 'a Kilis, Antep yolunu takip etmesinde Ki suhület ile beş kişinin kaçak olarak aynı yolları takip etmelerindeki suu- bettir. Çok muhtemeldir kâ bu beş kişi rTahatça yürüyebilmek için rahatça sak- Traabilmek için böyle ayrılmış oleunlar Nitekim Yat — » Karamezar K ne kodar en ufak bir sorguya bile maruz kalmaksızın gitmiş olması bu. plân doğruluğunu gösterir. Yahya hakkındaki maddi deliflerden biri #zardan Kümbetir köyüne gelirken k'lm de rakı şişesidir. Yahya Karame- betir köyünün başında silahlariyle ra ayrı ayrı iki kuvuğa sakla. dığını ifade etmiştir. Rakı şişesi Üre - kı şişesini yirle Arif tutulduktan sonra aranılmış ve aynen aranıldığı yerde bulunmuştur. Rakı şişesinde Yahya o kadar kati 0- Jarak ileri gitmiştir ki ci aldığı yeri ve fiatını tamamen doğru olarak söylemiştir. Burada akla bir nokta ge- lebilir. Rakı şişesi bulunduktan sonra kovukta bir rakı şişesi ” bulunmuştur. Bunu Yahyaya izafe etmek ve kendisi- nin söylediği gibi bu ciheti kabul ettirmek. Yalnız Yahya rakı şi- gesinden ve kovuğa sakladığından 28 Bün evel bahsetmiş rakı şişesi ancak 25 gün sonra dediği kovuğun - bulunması için yapılan birçok taharriyattan sonra elde edilmiştir. Yahyanın ifadesi tari- biyle rakı şişesinin bulunduğunu gös- terca zabrt varakası tarihi bunu güzel- ce ispat edebilir. Rakı şişesi bulunduktan — sonra Jahlar niçin bulunmamıştır. Evvelemir. de günü söyliyeyim ki Yahya itirafatı. 'Ni başlangıcından sonuna kadar miyette en ufak bir hataya düşmeksi- zin silahların kendisinde bulunduğunu itiraf etmiştir. 30 şarjür bir tabanca ve iki portakal şeklindeki bombadan ısrar- Ja bahseden Yahya her kasabaya - her köye girdikçe bu silahları itinalı ” bir ürette sakladığını ifade etmiştir. Hat- tü zabıtada hazırlık tahkikatiyle bizzat meşgul olduğum sıralarda kendisine 30 garjürü “nasıl taşıdığını — sormuştum. Bana cevaben getirin nasıl taşıdığımı Kösterirlm taşınmıyacak şeymidir, diye cevab vermiştir. Yahyanın kilis ve Ayıntaptaki - va- aiyetleri de şayanı dikkattir. Orada ev. kerinde kaldığı adamlara kendisinin giliz memuru olduğunu / söylemiş ve hattâ © adamların anlıyamadığı birer 'vesika da göstermiştir. Yahya bunlarla iktifa etmemiş Ayıntaptan Karamezara hareket ederken Diyarbekire gittiğini zesmen polise söylemek süretiyle izi- Ai kaybetmeğe çalışmıştır. Ayıntap po- lisinin bu resmi vesikası dosya meya- 'nında mevcuttur. Şu halde silahlar me- #clesine tekrar rücu ederek niçin bu- kunamadıkları noktası üzerinde bir an tevekkuf etmekliğimiz lâzımdır. Yah- ya silahları Arife gösterdiğini ve on- dan sonra yandarmaya teslim edildiğini göylemiş, ondan sonra silâhlardan ma- humatı olmadığını beyan etmiştir. Yah- Ya 21 ağustosta yakalanarak Ankaraya getirilmiş Arif Cile kardeşi — Üze- yir ise 20 eylülde tevkif edilmişlerdir. Aradan geçen şu bir aylık müdde- & zikrettikten — sonca — silâhların e süretle — kaybedildiğini şek- götürmez bir sürette isbat etmiş ola- biliriz. Burada bir sual varit olabilir. Mademki silâhları kaybeden eller mev- Cuttur şu halde cürmün maddi delille- rinden birini teşkil eden rakı şişesi ni- 'ye imbha edilmemiştir. Çünkü rakı şi- hların yanında başka bir kovu. Za konulmuş ve bu nazarı dikkati cel- betmemiştir. Aşağıda Üzeyir bahsinde bu mevzua tekrar temas edeceğimiz i- çin bu vadide fazla söz söylemeğe sim- dilik lüzum görmiyorum. Binsenaleyh gu noktaya kadar isbat iş olduğumuz buraslar