7 Şubat 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 12

YFA 12 gitmiş de aibin Adanı: ©8 tarihimde — Özeyir çifilü #ktir ki, de Ali bulunduğu vesikalarla . Alinin, A Seibin çiftlikte yatmış ol kuğunu söylemesine — nazaran / mumailey hün çiftlikte amması. için bir sebeb fasavvur edilemez. Kaldı ki Ali Saib de ü ciheti mücvvel bir gekilde ikrar et 26 temmuzdan 4 ağastosn kadar Adanada oturduğunu / ve katiyen çiftliğe çamadığını söylemektedir. - Ortağı Ali- teleraf / üzerine iş için Adana- Ali Saibin çiftliğe uğramaması V imkân mevcud mudür? 'zeyirin çifiliğe Kitmiş olduğunu söy. ki tarihte Ai Saibin çiftlikte oldu mu kabnl ettikten sonra Ali Saib Hak- ki diğer delillerin tahliline geçehi. Üvvelü, Ali Saibin çöftliği masıl bir yer bunu “Adana valisiin 88 - X - 1985 arihli şifresinden —anlıyoruz. Çiftlik ev- elce eşkiya tahassungühi olan bir yermiş. harafı u ile çevrili imiş, yollardan birisi almız Ali Saib ve refikasına aidmiş hulâ- bu gifre bize çiftliğin esrarengiz bir yer hissini vermektedir. O kadar ki, i giftliğin içerisinde olup bitenleri emeğe imkân — olmadığını beyan et ektedir. Yine bu şifreder. anladığımıza gö içten çiftliğe gelen bir adamın kolay- n haber alınmasına dâ imkün mevend görmekteyiz. - Şu haj bize Üze | çiftliğe geldiği zaman kimse tarafın. ilmemesi esbabmı çok kolaylıkla tınış olmaktadır. M Saib, Üzeyir ve arkadaşlarınm Ada- Hasyonundan / geçerken haber almast Adana istasyonanda taharri me- / Şevkiye rast — gelmiş ve Şevkiye istetlânt mı var » diye sormuştu. Vdi bu meseleyi #ahlil edelim: l in ötedenberi tanımış olduğu Şevkiye dir. Çit e dedikodu çıkmış olan bu suretle sual sorması kendisi- iyetinden ziyade mazmuniyetini rmez mit kemede bu zatin şahid sıfatile din- sini istemiştim reddettiniz. Eğer din- olsaydınız, Şerkiden Ali Snibin ken- ba sünli sorduğu — #amanki haleti anlamış olacaktınız. “Ali Saib Üzeyir ve arkadaşlarmın Ada- tikleri tireni takib eden Toros ile onlarm - Ankaraya — muvasal- ir gece sonra Ankarnya gelmiştir. gelen Ali Saibi adım adım ta- liğimiz - bizim için çok faydalı de Ankaraya geldiği ilk gün sa- ren ne yapıtış olduğunu mahı- runda kendisi - ifade eylemiştir. iğim arandıktan: sanra Atatürke rü Kayaya telgraf çekerek cevabla- im Atatürk bu işin tahkikatr ken- ilmek icab ederken yanlışlık oldu. Tç bakanı da telgrafında ayni ka- ilâve etmiştir. Teşrinievvelin biri ü Meelin açılması hasebile üçüncü zü- Ankaraya geldim tesadüf eti yal saylavı Edib Server vali Tun- n kendisini görmektiğimi ve Ata- kabul adilmekliğimi Tan Bresdleni iğek . Yelyi m Atatürkün az rahater / olduğunu yali bana / dediki belki kabul et bir kerre telefon edeceğimi söyle. “yayere telefon ettim o gece şel de idim. Saat 21 de köşkten beni is- söylediler kalktımı gittim Maarif flet Arıkan, — Kütahya —mebu Conker, General ANi Hikmet, Mual- Vet yanlarında idi sabahın altısına hep birlikte Atatürkün yanında bu- nk ayrılacağıma beş dakika kadar kala dir bu göçmiş ol dedi siz sağ ü cevabini verdim ve telgeafına teşekkür Atatürk bana bu tahikikatı sen yap bana karşı kenc riş Olan Yahya bana Ti yapmaya —müktedir olduğumu işaret rek kendisini kurtardığını / söyler ve b bütün tafsilâtını öğremirdim dedim ve za vakit geçmemiştir. diye Üzeyirin kendisine - verildiği takdirde * bulunduğu cihetle evime götü- Müraenat etmemi söyledi kayayı / gürdüm hulâsa sadım,> demektedir. Atatürkün. yü müküleme hakkında bizim Ali Saibin verdi ği iladeden başka bir malâmatımız yoktur Vali anın mektulu üzerine incelemek istediğim halde Yüce he- lebimi veddetti. Niçin olduğu- u bilmiyorum ve üzerinde de tevakkuf et mek istemiyorum. Binaenaleyh bu mükâ- Teme hakkında Ali Saibin bizzat kendi ifn- desine istinaden tahlillerimize devam ede- ti AAli Saib ne diyor dim ki; benim kudret ve kuvvetimden bahse. /den Yahıyayı o zaman bana teslim etmiş ol- Saydıniz, yanıma iki emniyet memuru alır ve kendisini işte; ben nüfuzlu bir adamım, seni kurtarıyorum, demek süretile ikna ede- rek ağamdan lüzmmgelen sözleri alırdım. » Ali Saibin Atatürke böyle bir söz söyle- diği tamamen hilâfı vakidir. - Eğer vakidir diye kendisi israr ederse müerimiyeti hak. A&nda en büyük delili kendisi Şöyle ki: Yahya Ali Sa « Ben Atatürke de vermiş olur. hakkındaki itirafının doğru ortaya at maştır, Ali Saib bu ifadeyi nereden duş- amuştur. Çünkü Yahya azami bir ketumi desi alınmış ve bu cihet . binnenaleyh iş olması Ya Ali 8nib demnsa geçerek — hunü öğrennüiştir veyahat ta Ali Saib Ankarı: ya gelmeden evvel Audırında balunan Üze 'yir ve kardeşile temasa geçmiştir. Aksi tak. dirde üç teşrinievvel sabahı Ankaraya gelen Ali Saibin Yahyanmm itirafatmı ve Ali için, Ali Saib kuvvetli bir ndamdır, insanı hem ipe verir, hem ipten alır, dediğini bil. mesine imkân yoktur. Şu halde Ali Saib 'ya Atatürk huzurundaki mükâlemeyi tah- rif ederek/ söylemiş, veyahut ta hakikaten mazmın / Yahya ile ve arkadaşlarile — daha evvelde temasa geçmiştir. Bu iki şıktan har cabul edersek edeli masum bir adam olmadığı maş oluruz. Atatürk huzurundaki mülâkatı şu su- retle telhis ettikten sonra Alt Sail karadaki diğer hareketlerine geçebiliri Ali Saib Ankaraya gelerek Atatürkün huzürüna kabul - edildikten sonra yegâne bir meraka düşmüştür. O da yapımış olduğu kendi hakkmdaki tahkikat 'tan malümat almak ciheti Ali Saib bunun için evvelâ Şevkiye yurmuştur. Şevkiden bir malümat alan mıştır. Yalnız Şevkiye olan bu miırwııııv Eğer heyeti âliyeniz talebimi kabul ederek Şevkiyi çağırmış olsaydınız bu bu- Susta daha ziyade tenevvür etmiş olacak- tık. Ali Saib Şevkiye Taristen, Üzeyirden, istiklâ mahkemesinde Üzeyirle karşılaş: tığmdan / bahsetmiştir. Halbaki Ali Saib evvel ve ahir olan ifadelerinde Tarisi katiyen — tanımadığını söylemektedir. Şu hale nazaran — Ai Saib daima / kaçamaklı yollara gitmiş ndalet buzur de adamlar gibi kendin süm göstermeğe Çalışmıştır. Ali Saib Şevkiden bir ge t hissedince Çolak Azize, miştir. Çolak Âziz kimdir: raporları itimad olmayan / bir adamdır. ifadesinde bu evkaf apartımanı idare şayanı — itimad ol vrel kelâm eti 'ben bunu hiç bir zaman da kahul etmiş Tum. Çolak Aziz vaktile paliste ve hilahare polisten adamdır. Bütün polis kapı yoldaslığı hissile tanır, aleyh Ali Saibin kendi alacağı Çolak- Azirder bir adam bulunamaz. On Saib doğrudan doğruya Çolak Azi gine düşmüştür. Kendi ifadesi dak Aziz Ali & ta değildir.. Belki kendisini ya görür ya nadan geldiği üç teşrini hinden © teşrini evvel - tarihin rile yollarile ma- mürü olması gösterecek şekildi görn evvel kadar yani altı günde beş defa temasma ne ma- 'na verilebilir? Ali Saib Çolak Azizle Cümhuriyet ote- linde iki saatlik bir mülâkatta - bulunmuş ve bu mülükatın Fikriye di elde etmek ve or duğunu söylemiştir. Hatta bu hususta mu- galâtalara - kalkarak bizim kendisinin ho. vardalıklarile de mi alâkadar olnenğimızı işrah etmek istemiştir. Hayır, Ali Sağb, biz senin Kövarlalıkla. yınla moşgül olmadık - ve bu hâdiseyi ser hovardalığını, zamparalığını göstermek i Ortaya atmadık. - Biz bu hususta efkârı mil- Tete şunu söylemek istiyoruz. Adanada çifi- Ti kadı eline düşmesi intizar edilen ve bütün bu va- ziyetleri çok eyi bilen bir adam, masum dahi olsa huzuzatm peşinde koşabilir mi' âkimler; hepiniz çoluk çocuk eahibisi- niz, evinizde çocuğununzun - başı ağırsa o kün her hangi bir kahvede huzur ve sükü ile bir kahve- içebilir misiniz, elbette hayır, şu halde dünyada en büyük bir saçun zannr Ali Saib tevkifine tekad. düm eden beş altı gün evvel nasıl zampara- Buna kim inanır, ben kün içinde ürmetle altında bulunan lığa gidebilir miyorum, on yedi milyon k kim nacak bir te cakarsa önu mlarım. Kaldı ki, bu iki saxtlik mülükatın bir maralık hâdişesi olmadığı da aşiküirdır Çolak Azizin ve Pikriyenin istintaknamede Ki ifadeleri - bunu lak Aziz ifadesinde otele gittiklerini, Fikriyeye yaber gönderdiklerini, Pikriyenin gelmed bir bürhanıdır. Ç haher aldıklarmı süylemekte ve OAN aibin içi hakkında malümat almak için ket. disini tazyik - eylediğini — ifade - eylemek. tedir. — Fikriye de ayni ifadeyi teyid eyle mekte ve garsonün kendisine mektub getine. vek red cevabmı. verdiğini söylemektedir. Pikriyenin Ali Saih vesi Meelis binasına yakın bir yerdir. Cüm- büriyet ötelile arasındaki mesafe bir çey- vek tahmin edilehilir. Garsomun, - giderek Gevabi. redi / getirmesi, demek Ki, yarım antin içindedir. Ali Saihden Çolak Aziz ise, orada haş başa İki Saat - kalmıy: dardır. — Bundan başka A Saib, Çolak Azlzin peşini / birakmamıştır. - Valiye gi- den Ai Snihi, kariderdn bekleyen Çolak Azizdir. Şehir bahçesinde baş başa otu dukları adam Çolak Azizdir. İşte bütü bunlar içindir ki ben, mahkemede Vah ya, sözlerinden —rücu / edecektir, ifade- Sile bir irtibat görmüş ve bu irtibatta bu gün halâ müsürrim. Ali Saib hakkındaki — diğer geçmeden evvel, Ali Snibin, ve Şükrü Kayann — telgrafları rfir etmesi — soktasında biraz etmek istiyorum. Yalnız şunü dediği o tarihteki ad. delillere Atatürkü ürerinde tevakkuf bidayeten — bildirmek is. terim ki, Ali Saibin maznuniyeti hakkın- da fikirlerin tebellür etmesi tıpkı bir eh. Tamım zirvesinden kaidesine doğru inen tenazüri şekli - göstermiştir. Yani Ali S ih, çiftliği arandığı gün herkes nazarır da, Atatürk nazarında da masum bir va. tandaş idi. Adana istasyonuna geldiği ve Şevketle konuştuğu gün, bu masumiyet hafif bir bul Ankarada, iraflarndan, Ali Sa- e olan - temasından son- zirveden kaldeye doğru ra tenazuri hat daha ziyade büyümüş oluyordu. İstintak tahkikatı sona ererken Ali Saib, benim olduğu kadar 17 milyonun — nazarında da hakiki bir maznun — şeklini almış, — bina- enaleyh Ali Saibin üzerine henüz maz- nunluk gölgesi” sirayet etmeden, At kün ve Şükrü Kayanm / samimt bir İa yazmış oldukları Tisan. telgraflarda bir mit Ali Sı nethiği kanaatindedir. Aldanıyorsun ÂH 8: nu bi ün bu kürsüden yalnız ben değil, on yedi milyon, ittiham- İn mahküm tmektedir. Ne hacet, bunu sen de mahkeme hüzüründa - söylemiş ve eBeni on yedi milyon maznnn adder masum olduğuma yalnız bir adı kan ku ümumiyesi de iman etmiş Şu küçük istitrac a diğer delillerin tahlil Ali Saib hakkında mahiken da cereyan etmiş celselerder cihan efkârı olmalıdır. n kaydettikten son- devam edehili. ntıdir. — Ağan Tezetin iki noktadan alâkadar Birinci nokta şudı İzzet diyor ki, istasyon - müdürü — İzze. tin evinde yemin tasyon mü- dürünün karisile ahbab — olarak konuşan Nüri — Neearin / karısından işittiğini, hati celsede -dinlediğiniz diğer iki şahit te, ba ifadeyi ayni samimiyetle beyan ediyorlar Bn istasyon içtimamm Ali Saib için büyük bir kıymeti mevenddur. Çünkü Yahya bur tasyon içtimamdaki yemininde - bilhassa Ali Saib isminin verilmeyeceğine dair ve- min ettiklerini söylemiştir. Şu halde bu içtimam vaku Ali Saib ile ittiham eden büyük ve ennlr bir delildir. Ajan İzzetin ifadesi Ali Saibi ikinci bir noktadan daha alâkadar “etmektedir ki, —0 da - şudür: Ajan İzzet, Emrin Buroski ile görüştü- Hünü söylemektedir. Emin Buroski İzzeti havadis vermek için çağırmış hatta vesika beyanatı Ali Saibi edi a vereceğini söylemiş, fakat İzzet Amma. | iştir. Bt lükattan atama gelen Emin Buroe. ki, kendisine verecek hiç bit Havadix ve hiç bir / vesikası - bulünmadığını - söylemiş a: cak bu arada kendisini tutameyarak Ali Saib ismini de Yahya et söyledi k süretile, söşleyemezdi. amma, nasıl söy dettiniz. tarzında munmmalı bir çehre ta- kınmıştır ki, yüksek heyetiniz ajan İzzet ten bü hususu lâzmmgeldiği kadar tavzih ettirmiş bulunmaktadır Şimdi bir an için Yahyanın - ifadesine rücn edelim: Yahya ne demiştir ki, Ali Baibin ismini, başrmızı ipe vereceğiz, fakat vermeyeceğiz. Şu halde Yahyanm ifade- sile Emin Büroskinin ifadesi arasındaki mu. tabakat te başli başına A Saibi mahküm et meğe kâfi bir vesikadır Ali Saib hakkmndaki diğer delillere getim; Ali Saibe Suriyede üzerinde a miş mektuplur ik istiyo Ali Saihe 891 senesindenberi dörd aded taahhütlü mektub geldiği postanenin ves- li âh bu mektublardan, Reruttan keleni; eski İrak sefirinin karısı Nezihe Hanımdan ol. n ittihad markalı 6-7-831 izelen meki disine akrabalık iddi tt kayitlerile,sabit bir vaziyettir. ibun ise Basrada ken- eden birisinden bu: dir. Bu kitaplar meselesi üzerinde - biraz tevakkul eti Adanada is- mini tanımadığı bir Hinleb avakatma tesa. düf ediyor. Atatürkün sofrasında - Refik itabından bahsedilmiş oldu kendisine - göndermesini avukat iki defada olmak n kitapları deriyor. tikan — ben bu vermiyorum. Çünkü Ali Saih gibi bir adamın ismint bile bir avukattar / kitab istemesi: 'ne ihtimal vermek gülünç bir vaziyet ih- das eder. Ali Saib esnsen edehiyatla vğ- raşmış, edebiyat âleminde n değildir ki, daha İsmir dığı bir adamı görür görmez sarılarak ; aman bana Refik Halidin kitaplarmı gön- der, desin. Manhaza kitapların iki - defada geldiğini nazarı itibare alırsak — kenç beş mektub geldizi halde ancak dördü geldiği yerleri söyleyebilmiş, di hatırlayamamıştır. Manmufih bu hatırlaya. mamak keyfiyetini aleyhinde bir delil nd. detmiş Yalnız nazarı dikkati ealih bir nokta olarak kaydetmekle iktifa ediyoruz. Şimdi Ali Sajb hakkmdaki vaziyeti şu Karetle tetkik ettikten sonra — mumaileyhin müdafasından da bir nehze bahsedebiliriz: Ali Baibin bütün müdafansı meselenin bir iftira mahiyetinde balunduğu merkezin- dedir. Ali Saib bu iftiraları istintaknamenin 30 ve 82 nci sahifelerinde şu suretle anlat. maktadır. Sart bahçeli Ahmedle bilmedi. arkadaşı vardı bunları şahsi men. kendisine ı birisini da Karamezarda: ızlık olduğunu / sü te getirmişlerdi Adliyeyi harel ve ba iftirann tarzı ierası hakkmda da iki demekte ihtimal gözetmektedir. 1 - Yahyann bü adamlar ikna eğlilmes 2 - Çerkes Etemin Yah bü fikirle gi takdirde' Alatürke çok yekm bir adam olması barile Ali Saih ismini ort bihtir. Şimdi bu n afından t bakikaten atmasını ten. hayı kisnen tahlil ede- tim Bir kerre bütün tahkikat — bize, Svr bahçeli Ahmedle arkadaşmı böyle bir ha- reketi hakkında hiç bir. iz vermemiş ve hatta bu adamların isimleri dahi — tahki. katta bir kerrecik olsun ge Yahyanın düşmanları derilmesine gelince: Bu müdafanya hiç ihtim teyir Şahsm diğerine iftira etmiş olması için. en ihtidaf bir tedbirle kendisini eknte etmiş olması lâzım gelir yani Ahmedi Meh- mede iftira etmiştir fakat bu —ift Ahmed muhakkak hâdiseden kendisini yırması iktiza ederdi, bilfarz Yahya muh- bir sıfatile hiç yakalanmadan — doğrudan doğruya Hükümete müracant ederek ben Ammandan geliyorum - orada işittiklerime nazaran Ali Saib tarafından Atatürke su- ikast hazırlanıyormuş - demiş olsa idi hu bir iftira olarak düşünülebilecek bir veç. he arzedebilirdi fakat Yahyanın - kendi. #ini de cezaya ve belki de ölüme götürecek bir hâdiseyi üzerine alarak Ali Saibe de atfı cürüm etmesi beşeri kanumlarla hiç hir #üretle Kabili telif olamaz. Ali Saibin söylediği ikinci ihtimale ge- Tince Atatüirkün en 'yakm dostü AN Saib midir ki Çerkes Etem bu ismi atması için rufnddan gön. Yahıy Çerkes Ktem bilmez baştâ — söyledi; Türkiyey ihanet eden kimse cexasız kalmaz. — Biria, enaleyk” müdalaalar bu rdan sa- kat olduktan maada — kanaat - tevlid ede cek mahiyette değildirler Ali Saibin kendisine fansını da bu - süretle tahlil ettikten xon Ali Saib hakkında isnad ettiğimiz noktaları kınca h atfolunan müda- ' söylediklerimizi ve a et meliyiz 1 - Ali Saib, suikastçılardan Üzeyirin yanma gelmiş olduğu / tarihte yani temmuzdan 4 kalmıştır. Üzeyibe aa izah ettiğimiz şekilde Üzeyirin Ali Saibe karşı atfı hiç bi suretle talil edilemeyen bir hakikat şeklindedir. Ali Saibi hiç tarımayan ve Ali Sa- ib tarafından da tanmmayan — Yahyanın, Ali Saib ismini / ortaya atması için bir se- beb yöktür. — Bunu tahlil edecek bir sebeb bulamayınca Ali Saib hakkındaki atfı bir hakikat olarak kabul etmek mecburiye- tindeyim, — meeburiyetindesiniz. 4 Üzeyirin kardeşi Arifle ta Amman dan beri Ali Saibin, suikastçıları idar edeceğini bilmektedir. 5 - Ali Saibin çiftliği hakkındaki des yada mevend - vesika şayanı dikkattir. 6 - Ali Saibin, suikastçilerin gelmiş olduğu tarihte ortağı Ali Beyden telgrai alarak İstanbuldaki tatil müddetini bıra: kıp Adanaya koşmi 7 - Adanaya, giftlik işi için or rafından çağırılan Ali Saibin, çiftliğe gıt- mmedim diye ısrar etmesi hal tıka muvafık değildir. 8 - Adanada gördü; layamadığı bir Haleb avukatmın Ali Su- ibin, Refik Halidin kitahlarını — istemesi istiğraba şayandır. 9 - İstanbaida tutmuş olduğu evde hü- viyetini saklayarak kendisini pamuk tüc- Gari olduğunu / işan etmesi Ali/ Saibin hüsnü niyeti olmadığına bir delildir. 10 - Adana istasyonunda Şevkiye rast- gelerek istitlant ta var, demesi Ali Snipin kuşkulanmakta olduğunu gösterir. 11 - Atatürk huzurunda Yahyadan bat Settim, demesi hakikat ve değildir. 12 - Ankaraya geldiği ei ket ile Colak Azizin peşine düşmesi masum adamlardaki huzuru kalbin Ali Saip Tunmadığını gösterir, 18 - Ağan İzzetle gizli celsede dinledi. #iniz diğer şahitlerin ifadeleri başlı başma Ali Saihi mahküm etmek için kâfi sehep- lerdir. 14 - Müdafansındaki sakatlık kendisini müdafaa edemeyecek bir vaziyete düşmüş alduğu histini verir. 15 - Teykifinden bir kaç gün evvel bü- ıta vükrf olduğu halde kadın pe- sinde koşmasını mantıki addetmeğe imkân yoktur. itün bunlar, fasılda uzün uzadıyı Ali Saibin masum b 'adam olmaktan çok uzakta bulunduğunu gösterir canlı delillerdir. Ali Saih hakkmdaki düşüncelerimizi de Şu süretle kaydettikten sonra - Şemsettine geçeiliriz. Şemsettinin şüpheli bir adam olduğu inndarma muhaberelerinden ve dosya me- yanmdaki zabrt ” varakdilirindan anlaşı!. maktadır. — Dosya — meyanında mevetd 6-12.984 tarihli jandarma kumandanı tarafından verilen emrin (B) fıkrası Şem- settinin Üzeyirle —olan münasehatmda şüphelenili Çi buradaki emirde ı şi için Şüphe meveud değildir. Ancak jandarma kumandanının zihninde şüphe yer tatmu tur. Nitekim karakol kumandanına da si. Yasi hir vaziyet olup olmadığını sormakta. Aır ki, bu cihet cidden ealibi dikkattir. Yine doşya meyanmda mevend 82 -W tarihli rapor da dikkate şayandır. Bu rapor- /da Çokak karakol kamandanı Üreyirin iki ay evvelisi bazı direktifler verilerek Marasa gönderildiğini tesbit ettim, diyor. İdrisin Maraşta bulunması keyfiyeti de nazarı dik- kate almacak olursa hu tesbitin büy kiymeti olduğu derhal teharüz eder. Aayni rapor, nahiye müdi müddetle nahiyeden lere gitmiş olduğunu güsteriyor. Şemseddi. nin Üzeyirle temasını Arif de söylüyar, Buna mukabil Şemseddin zabrtada ve istin. taknamede vermiş olduğu ifadede Üzey temasının ancak alelâde bir şekilde o'tuğı dan bahsetmoktedir. Şahid Hakkı onbaşının kol kumandanı) bir Yine (Çokak kara- deleri şayanı dikkattir. d sayıfasında bulu- ı S ay kadar ün evine bir mü- tanımadığını, ker Gisinin o sırada istihhar ettiği Kaenkeılar İstintaknsmenin 43 n B ll