29 Ocak 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 18

© M6 SERVETİFÜNUN Siyasi icmal sayfası: No. 1850— 165 İKİ MESELE Bu sahifenin ilk yazısı makinede basıldığı sırada gazetelerde bir harp ihtimaline alt yazılar gördüm, General Ludendorf'un ve elyevm Modada menfasında bulunan Trotzky'nin söylediklerine bakılırsa harp muhakkak gibi. Bu tahminlerin ne dereceye kadar hakikate yakın bulunduğu kestirilemez. Her yeni sene başlangıcında o yıl zarfında vukuu melhuz vukayi ve hadisatın tahmini ve takribi bir muhasebesi yapılmak âdet haline gelmiştir. Bu muhesebelerin falcılar tarafın- dan yapılan teslaklarına ehemmiyet veriimiyeceği tabiidir. Ancak İngiliz gazetelerinin «peygamber» vasfını kendisine izafe etmekte hiç tereddüt etmediği Trotzky, yahut ta büyük bir erkâniharp olan Ludendorf bu mevzu etrafında söze başladılar mı efkârı umumiye ve mahafili siyasiyenin önünde bir dizi istibam çözülü- yor. Bu adamların kanaatleri tecrübeli bir balıkçının yakında kopacak bir fırtınayı ihbar eden emin mazarları gibi telâkki olunuyor. Bidayette bu tahminlere pek KÜlak asılmadı. Esasen bu mülâ- hazalar çok yerde bir kehanet gibi karşılanmıştı. Lükin, vaziyeti hazıra harp kokusunu ilk sezenlere hak verdirecek şekilde tecelli etmiş bulunuyor. Fransa, harp borçlarını ve tazminatı behemehal istiyordu. Alman başvekilinin «Borçları ö ls avazesi bombanın saatini İşletmeğe başladı. Brüning'in bu kat'i ifadesi karşısında Fransa Amerikaya dönmüş ve kendi borçlarını ancak Almanyadan olan aıscağının teminini müteakip verebileceğini söylemiştir. Amerika hükümeti bu borçlardan sarfınazar edecek gibi görünüyor. Mesele buuunla kalsa, belki vaziyet biraz tabii hale ruçu edebilecekti, Fakat Fransa, Alınanyadan tazm'nat namile istemekte olduğu parayı sureti katiyede almak fikrinden bir türlü dönmek niyetinde değil! Harbi mütaakip Alman kuvvetleri Frasiz arazisini terkederken maden kuyularını körletmiş, kiliseteri yıkmış, büyük mebaniyi tahrip etmiş, mühim senayi fabrikaların; gayrı kabili istimal bir hale sokmaş, meyve bahçelerini hâkile yeksan kılmış, ormanları kesmiş, velhasıl tazminat damgası altında talep edilmekte olan borçları tevlit etmiştir. Fransız milleti bu hareketi asla af edemi- yeçeğini söylüyor. Borçlu taraf ise böyle bir şey tanımamakta musir. Bu gergin vaziyet karşısında Fransa ilk iş olarak Renani muntakaşını fstilâ edecektir. Bu hareket harp patlamasını intaç edebilirmi? Alman milletinin içtimai bünyesi ve vatani akideleri Fransanın alacağı cephenin karşısında ne manzara arzedecektir? Bunu tayin yalniz hadisatın alacağı renge bağlıdır. Şimdiki haide hu işleri hailedebileceği zannslunan Lozan kongrast akim kalmış bulunuyor. İngiltere, kati bir ifade ile, Avrupadan yüz çevirmek lâzimgeldiğini söylemekte.. Alman devletini alâkadar etmekte olan imühim bir mesele de donmuş krediler meselesidir. Almanya, Amerikadan İstikrazda bulunmuş ve tediye müddeti mürur ettiği halde ödeyememek vaziyetinde kalmıştır. Amerika devleti bu paranın alınamadığını İtalya duysun.. Mısıra gelsin, İngiliz boyunduruğu kalksın ve efendisi sinyor Salandara ehramlar ment- leketine bir başka boyunduruk taksın diye.. 2 — Emperyalist Avrupa Osmanlı imperatorluğu adını taşıyan yan müstemlekeyi parçalamıya niyet etmişti. Balkan devletlerinin poletikasına hükmeden eller bu cinayete ön ayak olmuşlardı. Balkanlarda bir harp patlamış, Balkani: ordular, yakarak, yıkarak, taş taş üstünde bırakmıyarak Trakyayı, Makedonyayı çiğnemişler, yüzbinlerce yuvaaız bedbahtı Marinettinin gözleri önünde süngülemişlerdi. Rınperyalist dâhi Merinetli şiirlerile bu misilsiz cinayeti alkışlıyama- dıyea, biliniz ki bu, vakit bulamadığı için olmuştur. Yoksa öldürülenlere acıdığı için değil.. görünce Almanyayı otu istimale gayrı salih bir bale sokmuştur. Alman kasalarında saklı, fakat faldesiz olan bu meblağ donmuş krediler meselesinin meydana çıkmasına müncer olmuştur. Bu hususu halletmek maksadile Berlinde Alman mümeşsilleri ile müzakerede bulunan ecnebi bankacılar i Eylül 1881 tarihinde Bâle'de verilmiş olan karari i Mart 1988 e kadar temdit etmişler tabiri diğerle yeni bir moratoryom ihdas etmişlerdir. Bâle'deki eksperler komllesinin verdiği bir rapora göre Almanyanm mali vaziyeti şöyledir : 15 kânunuevveldeki vaziyet : Reichsbank ihtiyatları— Altın ve döviz olmak üzere: 1.181 milyon mark. Buna mukabil, haziran iptidasındaki vaziyet: Yine altın ve döviz olmak üzere: 9.576 milyon inark 5 Komite, bu raporla vazifesinin netayicini göstermek istemek- ir. 18 kânumusani 1980 muahedenamesine göre bu heyetin Alroap- yanın tazminat borçlarını ödeyebilecek kabiliyette bulunup bulun- madığını tetkik etmesi icap ediyor, İkinci mühim meseleyi, terki teslihat konferansı teşkil ediyor. Yaziyeli izah eimeden evvel 1930—$81 senesinde milletlerin askeri vaziyetlerini görelim ; Fransa — 692.386 asker 4.500,000 ihtiyat (dünyanın en büyük orduşu) İtalya — 600.000 > Polonya — 830.000 > 9.500 000 ihtiyat Romanya —8i5.000 >» İngiltere 604.000 » Japonya — 216.000 » Yugozlavya — 998.000 o Amerikö — 144000 o» ispanya — 144.000 > Çekozlovakya— 140.000 > Almanya — 10.000 » Belçika — B800) > Fransa hükümeti silâhlarını ancak umumi asayişin teminini * müteakip terke başlıyacağını söylüyor. Bir taraftan da muhtelif milletlerle ademi tecavüz misakları aktetmekten geri durmuyor. İşte bu girift vaziyettir ki, terki teslihat müzakeratının neticesi hakkında bir tahminde bulunabilmeğe imkân yoktur. Bu iki mesele en mühim hayati meselelerin muhassalasi mahi- yetindedir. Vaziyetin hülasası ise şu iki sual ile izah edilebilir: Evvelâ, Almanyanın tediye kabiliyeti nedir? Nasıl temin edilebilir? Şaniyen : Almanyanın alacaklılarından alacağı bulunan Amerika nasıl bir cephe alacaktır ? Bülent Nuri Cinayeti görmek için mezbahadan mezbahaya kan ter içinde koşması başka neye hamledilebilirf Tarabulusugarp biraz da onun eseri değil midir 3 — Ona <fütürizmin babasıdır» diyenler yanılı- yorlar.. Bu memlekette takdir edilen fütürizm, müs- temlekelere barbarları saldırmak istiyen tahrikçinin müğalâtasına taktığı at değildir. Anladığımız fütürizm emperyalizme karşı cihanşümul bir nefret yaratmıya çalışanların silâhı olan ve pes perdesi Marinettinin diyarındaki volkanlardan bin kat daha dehşetle gürliyen, kurtulmak istiyen müstemlekeli esirlere dil olan fütürizmdir. O ne Fikretin dediği gibi bir (his) tir, nejdille tarif edilebilir; ne de keleme gelir. «Haber» refikimizden