29 Ocak 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 16

144 SERVETİFÜNUN AN MUSİKİSİ ÇİCAN KIZLARI 53 AVRUPA'DA TEKRAR MODA OLUYOR | No. 1850—165 gi Çigân orkestrasını idare eden bu kemancı kır, çok güzel Leh kızlarının musikiye istidadı kadar şuhluk ve gürellikleri de meşhurdur. Bu mütenasip vücutlu şub dilberlerin çaldığı hazin ve hisli parçalar kar şısında aşk ve arzu heyecanlarile kalbimiz çarpmamak mümkün müdür? Bilhassa ışıklarla donanmış ve gayet mutena terhedilmis bir otel bahçesinin veya parkının gecesi içinde. etraftaki masalardan yüktelen sevda fasıltıları arasında dinlenen bu musiki bütün bir şiir ve efsane âlemi duygularile ruhu sarar. Gazinoda da bu musikinin ayrı bir tesiri vardır. Nitekim bu gahi- femizdeki resimleri iktibas ettiğimiz fransız mecmu- asının muharriri diyor ki: «Kahvenin ortasında, bir salaş üstünde, vücutları hussevari kaftanlar içinde sıkışmış kadın, erkek beş veya altı kişi idiler. Şayanı hayret bir meharetle muhtelif sazlarını çalıyorlardı: kemanlar, mim fütler, ziller, v.s. Şefleri ise, ayakte, Viyana dans- larının ruhu okşayan ritmi ile iki tarafa sallanarak kemanının üstüne iğiliyordu. Mavaffakıyetleri çok bir esmerdir. büyüktü, ve onların peşini takip edecek derecede âşık olmuş prensesler görülmüştü. Bunlar, harptâu evvel pek çok akşamlarımızı teshir eden çigânlardı. Top sesile bunlar gözden nihan oldular... ve hatı- rasını saklayarak onları arıyaular, sükün tekrar av- deb edince, yerlerinde, ötesine berisine zenci musi- kisinden alınma müphem mağmeler serpiştirilmiş ekzotik havalar çalan cazların yerleğtiğini gördüler. Maamafih bu da ancak bir müddet devam ede- bilirdi. Ve nitekim işte aylardanberi bir zamanki repertuvarlarını yeniden çalmağa başlıyan çigânlar tekrar görülmekte ve dinlenmektedir. Pekçok çigân orkeatraları sadece kadınlardan mürekkeptir ve bun- lar musikide garip sihirli bir nev'i çok hoş bir su- rette yenileştirmektedirler. Dajos Bella isminde büyük bir hareket vericinin tesir ve telkini altında hemen hemen ber şimdiden biraz kendilerini göstermişlerdir. Ve bilhasa onlerla beraber nezamandır artık oynanmıyan « vals» yeniden bâsi- bâdelmevte mazhar olmuştur, Bu dansın tekrar doğması ile beraber, ritmin ninni gibi sallıyan nağme- lerine pek uygun gelen uzun etekler de tekrar ortaya çıktılar- Çigânlar, ağır valsler, topuklara kadar inen uzun roplar.. işte bütün bunlar unutulmuş gibi zannolunan bir devirdi ki bu defa, modanın esrarengiz bir kaprisi ile yeniden geri gelmiş bulunmaktadırlar.» a Tam mevcutlu bir çigân orkestrası.