15 Ağustos 1929 Tarihli Hayat Dergisi Sayfa 19
ayin olunüyor.. Bir Anadolu Musikisindeki HAYAT, 19 Türklük vahdeti “Vaktile güzel milli nağmelerimizi ihmal ettiğimiz sırada bazı kurnaz düşmanlar, bizim Son ÇAnadolu halk musikisi) mec mualarımızı gören folklorcular o cüm- lesinin çok hisli nağmelerle dolu; ve mücavir milletlerin halk nağmeleri yanında yüksek hususiyetler gösteren şeyler o'dukları maddesinde müşterek kaldılar. Vaktile, bu güzel şeyleri ih- mal ettiğimiz sıralarda bazı kurnaz düşmanlar. bizm nağmelerimiz üze- rinde - seksen dereden su getirerek - sahabet iddiasına kalkışıyorlardı. (San'at) siyasete alet oluyordu!. Komitas e maruf “Erme: ni yardu,, vaları ile mecnun bir halde, kürt KL ermeni şarki- ları ile müşterek olduklarını iddia #unmda şu mecmuayı bastırmıştır! Komitas K. “ Kürt Jâhinleri , Eninin etnografya mecmualarının urlldı. Kürtçe metin ermeni harfları ile yazılmıştır.) Moskova 1904. Halbuki, ermeni musikisi Kafkasya tesirleri altında, kürt şarkıları ise ek- seriyetle Türk tesirlerine göre voğ- rulmuş şeylerdil! Rahip Komitas, Kütahya'da doğmuş eu alamamak kisa allak müddet sonra meşhür Korsan Torsut bey 958 de m namına Traplusu | feth ve (Ç Cnttürkbes ) fethe tam ibaresi de bu tarih düşüyor. 'Togut bey pe olarak Trablus Valisi olmuş ve J d ki şehadetine kadar bu ma- kamını muhafaza etmiştir Malta mu- hasarasında şehir düşen 'Torgur paşa Traplusta metfundur. ( Müşarünileyhin nefsi Trablusta hayli evkafile beraber bir adet camii şerifi ve civarinda bir küçük hamamı vardır. “ sayifa 22,) in bundan sonraki kısmı aha şavanı dikkattir; onu ikinci bir | İllede toplayacağız. Mehmet Mitat nağmelerimiz üzerinde sahabet iddia etmişlerdir olup, 15 yaşlarında iken dini tahsil maksadile Eçmiyazine gittiği zaman ne ermenice, nede ermeni şırkısı na- mına bir şeyler bilmiyordu. Hatta Eçmiyazin kilise baş papasının erme- nice sözlerini anlayamayıp hiddetini uyandırmış, ve “bn e hem de ermenite Öğrenmeye geldim! demek suretile koğulmak eikesinden kur- tulabilmişti!. Komitas, “türkü, terbiye- ini dalma muhafaza etti, “ermeni halk musikisi, namı altinda yazdığı parça- ların büyük kismi “türkü üslübu,, nda olup, pek az bir Kısım şarkılarında bizlere tamamen “ecnebi husu siyer vardır: İşte bunlar Kafkasya'ya aittir. Komitas Türk musikisini hiç bir vakit unutmadı: Enno Littmann, “Anadolu türkü leri,, tetkikini, bastımadan evel, 6 esnada Almanya'da bulunan Komitas'a göstererek fikrini sormuştu (11. Hülâ- sa, Komitas ermeni musikisini mün- asıran “ecnebi tesirlerden uzak kal- miş,, Mafkasya ermenileri nezdinde aramamakla hata işledi. İlâve edelim ki, şarki Anadolu ermenilerine harp- tan haylı evel yalnız bizim türküler söylendiğine dair en güzel vesika Lit- le, a tmann'ın Otetkikidirr.. Çünkü, ihtiva ettiği şarkılar, ermeniler tarafından söylenen Yozgat, Bayburt türküleri olup, öz bir Türk şivesi, fakat ermeni harfları ile zaptolunmuşlardır. İşin garabetine bakınız ki, e lılar da, son zamanları kadar, Yunan halk şarkısı olarak, bazı garplıların Anadoluda, ele geçirdikleri rum şarkı- larını gosterirlerdi: Nitekim, P.riste yapılıp 26 eylul 1991 den 5 teşrini- e > A Büyük “San'at dari, temi — Türkisehe Volks- eli raus elenir” iZeiteshrift der deu- tsehenn Morgenlandisehen geselischafı, Le- ipzip. 1899. Hefr 2 301-863, hi Kongresi, nde, Matmazel Melpo .ogotheti, (Yunan halk şarkısını Tet kikteki Fransız mesaisine dair) uzun fakat pek az ilmi, ve dediğimiz tarzda ir takrir vermiş, ezcümle şunları da söylemişti: “Bourgault - Ducoudray, İzmir ile Istanbul gibi büyük Yunanilik mer- kezlerinin (0) cemiyet kadınlarını söy- letip sarkıları, topladı. Halbki, bugün gerçi Yunanistan'dan İstanbula gelen Yunan nota ve plaklarıile bir çok rum zevkleri Yunau musiki terbiyesi isede, Bourgault - Ducoudray'nın İs- tanbula geldiği tarihlerden evvelki Türkiye rumlarının kilise dahil ve haricindeki musikileri ve musiki ter- biyeleri tamamen Türkleşmişti. (Ma- mali, münzevi rum köylerinde, az ol- makla beraber el'an türkülerden tama- men ayrı şarkılar bulunabilmektedir.) Rüm musikileri türkleşelidenberi; rum Türk musikisinin en âşık mensup- ları kaldılar Türkiye'de ilk alaturka nota mecmuglarını onlar kendileri için bastırdılar ki, elde mevcut en eskisi 1880 tarihlidir. (besteler rum kilise notası ile yazılıdırlar.) Bitaraf kalmış Olmak üzere, Ana- dolu Türk musikilerinin kuvvet ve tesirleri hakkında, yalnız maruf Ay- rupalı, müzikologların bazı fıkralarını atiye dercediyoruz. ilütevefia Pierre. Anbıy'nin - ki Türkistana Kadar bir musiki seyahati yapmış, Türkiye'yi de görmüştü - bun- dan 25 sene evel yazdığı şu satırlar pek mükemmel bir mıkyasır. *Gel- valılar, Romalıların istilası alında kal- dıktan sonra nasıl tamamen Romalı bir medeniyete girdilerse, aynı vechile Türk tesiri de - bizlere daha yakın bir devirde - Küçük Asya'da yunan
