1 Ağustos 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 63

ğeri hakkında hiç bir malumatımız yoksa ölçü aletimizi en yüksek kade- meye alıp yavaş yavaş alt kademele- re geçersek bu şekilde cihazımızı ko- rumuş oluruz. Fakat gerilim yaklaşık değeri biliniyorsa, örneğin * Volt'luk bir pili ölçerken buna uygun bir ka- deme olan 10V kademesinden işe baş- lamamız daha doğru olacaktır. Kademeyi seçtikten sonra prop di- ye adlandırılan ölçüm uçlarında siyah olanını avometrenin (-) soketine; kır- mızı olanı ( 4 ) soketine takalım. Böy- lece cihazımız ölçümler için hazır du- ruma gelir. (Ohm SKALA SIFIRI HakL Avometre ile Direnç Ölçümü Örneğin 9V'lik bir pili ölçerken uy- gun kademeyi seçtikten sonra siyah propu eksi ucuna, kırmızı propu ise artı ucuna değdirmeliyiz. Proplar doğru yerlere değdirilmişse gösterge üzerindeki ibre bir miktar sapacaktır. Eğer ibre ters yönde saparsa propla- rın takılışında veya değiştirilişinde bir hata var demektir. Şimdi skala üzerinden pilin gerili- mini okuyabiliriz. 10V kademesini seçtiğimiz için O ile 10 Volt arasında taksimatlandırılmış skaladan okuma yapmamız gerekmektedir. Bazen skala üzerindeki okumalar doğrudan doğruya olmayıp 10 ile çar- ımı veya bölümünü gerektirebilir. rneğin Ü-l0 kademesi 0-100 kade- mesi olarakta kullanılabilir. Bu du- rumda okunan değerin 10 ile çarpı- mı doğru değeri verecektir. Bazen karşılaşıları durumlardan bi- ri de negatif gerilim veya akımlardır. Ölçme yönüne göre polaritesi değişik olan gerilim ve akımlarda ölçü aleti- nin ibresi geriye doğru sapar. Böyle durumlarda propların yerlerini değiş- tirmek yeterlidir. Pahalı ölçü aletle- rinin birçoğunda bu amaçla bir anah- tar bulunmaktadır ve ibre ters yöne saptığında propların değistirilmesine ıhtıyaç duyulmadan bu anahtarla ib- renin doğru sapması tadır. Tabit ölçülen değer (-) değerlikli ola- caktır. Alternatif akım yani AC ölçümle- ri de aynı DC ölçümleri gibidir. AC ölçümlerinde ibrenin ters sapması söz konusu olamaz. Diğer bir ölçü çeşidi akım ölçüm- leridir. Bu, gerilim ölçümlerinden ta- mamen farklıdır, çünkü ölçülecek akımın ölçü aletinin içinde dolaştırıl- ması gereklidir. Bu ise akımın ölçü- leceği noktadan devreyi açmak ve araya avometreyi bağlamak suretiy- le gerçekleşir. Eğer doğru akım ölçü- lecekse proplardan kırmızı olanı dev- renin pozitif tarafına bağlamamız ge- rekmektedir. Aksi takdirde gerilim ölçümlerinde olduğu gibi ibre ters yönde sapacaktır. Akım ölçümlerin- de propların ucuna krokodil adı ve- rilen kıskaçlar takılırsa devre ile da- ha iyi bir temas sağlanmış olur. Akım ölçümleri bir avometreyi kullanırken en fazla dikkat edilmesi gereken ölçümlerdir. Özellikle düşük akım kademeleri çok hassasdır. Öl- çülecek akımın büyük bir kısmı çok ince bir telden yapılmış olan bobin üzerinden geçmektedir. Her ne kadar bazı ölçü aletlerinde cihazı yüksek akımlara karşı korumak için bazı ön- lemler alınmış olsa da buna fazla gü- venmek doğru değildir. Herhangi bir akım kademesinde avometreye, o akım kademesinin en yüksek değerin- den daha yüksek bir akım tatbik edi- lirse cihazın bobinleri tamir edileme- yecek şekilde hasar görebilir. Ölçü aleti ile direnç (resistans) öl- çümü de oldukça değiştir. Direnç öl- çümünde işe propları birbirine değ- ! direrek başlanır. Propların uçlarında krokodil bulunması yeni kolaylık sağlayacaktır. Eğer ölçülecek değeri hiç bilinmiyorsa önce en düşük ohm kademesinde (genellikle x1) proplar birbirine değerken ibre O'ın üzerine g ir. Daha sonra proplar ölçüle- cek direncin uçlarına değdirilir ve kadran üzerinden değer okunur. Eğer bu değer seçilen kademeye göre çok büyükse diğer bir deyişle gösterge skalanın sol tarafındaki sonsuz işa- retine yakınsa bir sonraki ohm kade- mesine (x10) geçilmelidir. Her kade- mede ölçümden önce proplar birbi- rine değdirilerek sıfırlama işlemi ya- pılır. Hiçbir zaman devre üzerine mon- te edilmiş dirençlerin değerini bu şe- kilde ölçmeye çalışmayın, zira bu du- rumda diğer elemanların da direnç- leri işin içine girecektir. Eğer mutla- ka devre üzerinde bir direncin değeri ölçülmek isteniyorsa, önce bu diren- cin bir bacağını sökün, daha sonra öl- çüm yapın. Direnç ölçümlerinde şu iki hususu da belirtmekte fayda vardır. Birinci- si, direnç ölçümlerinden sonra avo- metrenizi voltaj veya OFF konumu- na alın. Aksi takdirde direnç konu- munda unutup gerilim ölçmeye kalk- tığınızda cihazınızın hasar görme ih- timali oldukça fazla olacaktır. Diğer bir husus da direnç ölçümlerinin ge- nelde ölçü aletinin içinde pillerle ya- pılmasıdır. Eğer proplar birbirine değdirildiğinde sıfır ayarı mümkün olmuyorsa piller değiştirilmelidir. Pil- ler uzun süre cihazın içinde kalacağı için akmayan piller kullanılmalıdır. Ölçü aletinin nasıl kullanılacağını da gördükten sonra volt, amper ve ohm arasındaki bağıntıları inceleye- biliriz. İşe, gerilim ve akım çoklukların- dan başlayalım isterseniz. Daha ön- ce belirtildiği gibi akım, elektriğin