1 Ağustos 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 62

DONANIM KURSU:-İ Yirminci yüzyılın bu son çeyreğin- de bilgisayarların ve bilgisayar des- tekli cihazların insan hayatının vaz- geçilmez bir parçası haline gelmesiy- le birlikte elektroniğe olan ilgi de önemli derecede arttı. Günümüzde artık elektronik eğitimi görmemiş ki- şiler de sık sık elektronik cihazlarla karşı karşıya kalmaktadır. Birçoğumuz kitap veya dergilerden bulduğumuz bir devreyi yapıp çalış- tırmayı denemişizdir, fakat bu işle amatör olarak uğraşılırken elektronik devre elemanlarının arkasında yatan fiziksel gerçekler yine birçok kişi ta- rafından bilinmemektedir. Bu yazı dizisinde elektronikle ilgi- lenenlere bazı temel bilgileri vermeyi tasarladık. Burada ilk önce devre ele- manlarını tanıdıktan sonra C-64'e dayanarak, bilgisayarlar ile dış dün- ya arasındaki bağlantıyı kuran analog-dijital ve dijıw-enaloz dönüş- türücüleri inceley Bu ayki konumuz oıçu aletleri ve dirençler. Hiçbir fiziksel gerçek öl- çüm yapılmadan derinliğine incelene- mez. Hiçbir ölçüm de birimler ol- maksızın gerçekleştirilemez. VOLT, AMPER ve OHM elektroniğin üç ana birimidir. Bunların alt ve üst kat- ları şöyledir: Volt (V): 1 milivolt (mV) - 1/1000 Volt 1 mikrovolt (uV) - 1/1000 Milivolt 1000 mV - 1 V-1000 uV -ImV Amper (A): 1 miliamper (mA) — 1/1000 Amper 1 mikroamper (uA) — 1/1000 Mikro- amper 1000 mA — | A-I000 uA—-İ mA Ohm: 1 miliohm — 1/1000 Ohm 1000 Ohm -— 1 Kiloohm 1000 Kiloohm - | Megaohm Voltaj itici bir kuvvet (potansiyel) olup bu devrede elektrik akımı doğu- 62 Anıl GÜL - a î AKIM S < DİRENÇ * 1, — ı—ı VOLTMETRE BİR Ş PİL GERİLİM GÖSTERİR YOLTMETRE bİA GERİLİM GÖSTERİR b | DİRENÇ — PiİL VOLTMETRE SIFIR VOLT RİR ran sebeptir. Volt adı verilen bir bi- rim ile ölçülür ve V sembolü ile gös- terilir. Akım bir devredeki elektrik akış hızıdır ve bir Fransız bilim adamı olan Amper'in adıyla anılan birim sistemiyle ölçülür. Genellikle Amp olarak kısaltılır. Elektronik ölçümleri için | Amper oldukça yüksek bir de- Berdir. Bu nedenle Amper'in binde biri olan miliamper ve milyonda biri olan mikroamper ile daha çok karşı- laşılır. Bir direnç üzerinden akım akma- sını sağlayabilmek için itici bir güce (voltaja) gereksinim vardır. Bir dev- rede gerilim ve akımın değerleri de- ğişebilse de normal şartlar altında di- rencin değeri sabit kalır. Bu şekilde elektriğin üç temel bü- yüklüğünü tanımış olduk. Volt, amper ve volt arasındaki bağıntılara geçmeden önce elektronikte kullanı- lan ölçü aletlerine değinelim isterse- Bır elektronikçinin en önemli yar- dımcısı Avometre adı verilen voltaj, akım ve direnç ölçmede kullanılan öl- çü aletidir. Bu tür ölçü aletlerinin vol- taj, akım ve direnç ölçme konumla- rının her birinde değişik kademeler mevcuttur. şimdi akla neden bu de- ğişik kademelere ihtiyaç duyulduğu sorusu gelebilir. Bu soruyu cevapla- mak için önce gerilim ölçümlerini dü- şünün., Farzedelim ki bir montaj, ve- ya temir sırasında güç kaynağı geri- limi ölçmemiz gerekiyor. Bu durum- da kullandığımız ölçü aleti 220 Volt'u gösterebilecek kapasitede olmalıdır. Bunun hemen ardından aynı alet ile örneğin bir transistörün 0,6 Volt olan baz-emiter gerilimini ölçmemiz gere- kebilir. İşte bu iki değerin aynı ska- lada (göstergede) okunabilmesine im- kan yoktur. 0,6 Volt gösterilirken ib- re sıfıra yakın olacaktır, dolayısıyla bu şekilde sağlıklı bir ölçümün yapıl- ması oldukça zordur. Avometrelerde bulunan değişik skalalar ile oldukça hassas ölçümler yapılabilir. Aynı şekilde akım ve direnç ko- numlarında da değişik kademe ihti- yacı geçerlidir. Şimdi avometre ile ölçümlerin na- sıl yapıldığını görelim. Örneğin değe- ediğimiz bir doğru akımı ölç- memız gerekiyor. Eğer gerilimin de-