1 Ağustos 1989 Tarihli Commodore Gazetesi Sayfa 28

Commodore sahipleri araçlarının ses ve müzik yeteneklerinin ne kadar zengin olduğunu bazen unutuyorlar. C-64 ile yapılan başlangıç hâlâ etki- leyiciliğini sürdürüyor ve C-128 bize altı ses verebilecek yeni bir SID çipi- ne sahip olmamakla birlikte sesle ça- lışmayı çok daha fazla kolaylaştıran Basıc ses ve müzik komutlarına sa- hip. SID'E BAŞLANGIÇ C-64 ile iyi müzik yapmak için SID chipi hakkında herşeyi bilmenize ge- rek yok. Ama biraz ön bilgi deneyle- rinizin doğru yönde gitmesini sağla- yacaktır. C-64'deki tüm sesler MOSG6S81(SID) tarafından üretilir. (ses arabirim aracı) Bu cihazın aynı anda üç ses çıkartma yeteneği vardır. SID kütük denilen belirli bellek yer- lerine ler (tüm baytlar ya da bir baytta tek bir bit) yerleştirerek ili C-64'te bu değerleri kendiniz yer- leştirmeniz gerekir. Bunun için bir makina dili programından bellek- de- polama işlemleri kullanmak ya da Basic'ten POKE komutları almak ge- rekir. C-128'in Basic 7.0 konumun- da SOUND, ENVELOPE, VOLU- ME ve PLAY komutları bu poke'la- rı otomatik olarak yapar ve bazı kar- maşık ses etkileri kolayca elde edilir. Bununla birlikte Baıık 15'te kaldığı- nız sürece C-64 stili ses yaratabilirsi- niz. Yani C-64'te sesle ilgili öğrendi- ğiniz hiçbir şey C-128'te boşa gitmez. C-64 Programcının El Kitabında, C-128 kılavuzunda SID chipinin ay- rıntılı bir betimlemesi vardır. C-64 klavuzunda verilen bilgiler daha ay- rıntılı. 28 SESLERİN ÖZELLİKLERİ Bir notanın frekansı onun dalga formundaki her saniyedeki titreşim (eycle) sayısıdır. Bu notanın tiz ya da bas olmasını belirler. Yüksek fre- kanslı bir ses düşük frekanslıya göre daha şiddetlidir. SID'in üç sesinin herbirinin pitch'i iki byte'lik kütüğe değerler POKE edilerek belirlenir. 6502 programcılarının alışık olduğu düşük byte, yüksek byte stilinde. İki byte kullanmak gereklidir çünkü her bytta 0-255 arasında değerler bulu- nur, oysa frekans binlere kadar yük- selebilir. Yüksek byte kütüğünde de- polanan değer 256 ile çarpılır (Yük. Frek.) ve düşük byte kütüğündekile- re eklenir. 440 sayısını frekans kütük- lerinde depolamak için 1'i yüksek bayta POKE edip 184'ü de düşük bayta POKE etmelisiniz. Ne yazık ki bu değerler gerçek fre- kanslara tekabül etmez. Bir SID fre- kans kütüğüne POKE edilmiş 440 sn/titreşimlik bir Hertz Anotası çı- kartmaz. bu nedenle C-64 veC-128 program kılavuzlarına kullanabilece- ğiniz frekans çevirme tabloları eklen- miştir. 440 Hz.'lık bir notanın 440 Hz'lik bir temel frekans olduğunu söylüyo- ruz. Bu frekansa ilk armonik de de- nir, çünkü sesin en önemli öğesidir. En saf sinüs dalgası jeneratörleri dı- şında her aygıtta ekstra armonikler de duyarsınız. 800 frekanslık ana armo- niğin iki katı olan ve 1200 frekanslık üç katı olan armonikler gibi. Armoniklerin frekansı arttıkça güçleri de azalır. İşin doğrusu çoğun- lukla ana frekans dışındaki frekans- ların farkına armonikleri çıkartana ve sesin ne denli ince olduğunun farkı- na varıncaya kadar varmazsınız. Ar- monikler bir notanın klarnet, keman ya da trompette farklı duyulması ne- denlerinden biridir. DALGA BİÇİMLERİ Commodore SID chipinin üretebil- diği dört dalga biçiminin üçünü üre- tebilmek için değişik matematiksel ar- monik kombinasyonları kullanmıştır: Kare, üçgen ve testere dişidir bu bi- çimler. Dördüncü dalga biçimi olan parazit (noise) matematiksel olarak önceden kestirilemeyecek sesler üret- mek üzere tasarlanmıştır. Her saniye bir titreşimlik bir fre- kansla kulaklarınıza gelen bir ses ol- duğunu düşünün. Bu ses gerçekte du- yulmak için çok alçak ama dalga bi- çimlerini gözümüzde canlandırmak- ta yararlı olacaktır. Ses dalgasının sağ kulağınıza çarptığını düşünün. He- men kulak zarını sola iter, yarım sa- niye bekler sonra da kalan yarım sa- niyede zar yerine döner. Bu ““kare dalga”' biçiminin grafik tasarımı şöyle görünebilir: Şekll 1- Kare Dalga Biçiminin grafik gösterimi. Bu teorik olarak mükemmel bir dalga biçimidir. Kulak zarınızın ve moleküllerin özellikleri gerçek bir mükemmel dalga biçimini olanaksız