29 Temmuz 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

AKİS amacına, matuf değildir. Türk tu- lizmi bakımından bu ziyaretin o- lumlu etkileri, aslına bakılırsa, sa- dece, bu ziyaretin o sonuçlarından bir kısmını teşkil edecektir. Ziya- retin sebepleri ise, başta nn kiliselerini birleştirme amacı olm üzere, son Arap . İsrail savaşından sonra mesele olarak beliren Kudü- sün durumunu Atbenagoras ve türk yetkilileri ile görüşmektir. Elbette i, bundan önceki türk dostu Papa XXI, Jan zamanındanberi günden, güne ilerleyen Türkiye - Vatikan dostluğu da bu ziyareti etkilemiş- Papa Paul'ün Türkiyeyi ziyareti, beşinci gezisi olmaktadır. Papa, da- ha önce Kudüse, Hindistana, Birleş- miş Milletlere ve Portekize gitmiş- tir. Papalık tahtına oturmadan ön- ce Vatikanın dışişlerini yönetmiş o- lan Vİ. Paul, XXIII. Janın koydu- ğu amaçlar üzerinde daha yoğun bir tempo ile yürümektedir. Bu he- defler arasında, kiliselerin birliği; Kilisenin, zamanın sosyal ve ekono- mik- şartlarına uyması, fakir sınıf- ların durumunun düzeltilmesi için gayret göstermesi ve barışçı çaba- lar bulunmaktadır. Bu sonuncusu "Pacem in Tenis" diye ifade edil- mektedir. Anlamı, "Cihanda Barış"- tır. Bugün, yüzyılların mutaassıp Katolik Kilisesine, çağın gerekleri- ne uygun, oldukça ileri bir kimlik vermek için çaba gösteren Papa VI. Paul, görevine 21 Haziran 1963'te seçilmiştir. O gün, Vatikandaki ta- rihi Sistine Kilisesinin bacasından yükselen ince, beyaz duman, mey- dana toplanmış onbinlerce hristiya- nı çok heyecanlandırmıştı. Oylama bon erdiğinde, Milano Başpiskopo- iovanni Batista Montini "Paul Ve unvanı ile Papalık tahtına se- çildi. Başpiskopos Montini'nin yerine geçtiği müteveffa Papa XXILI. Jan, Katolik Kilisesine yepyeni ufuklar açmış bir şahsiyettir. On yıl Türki- yede kalmış ve bu memlekete derin benn ile bağlanmıştı. Papa XXIII. Jan, 1958 yılında seçildikten sonra idealini derhal açıklamış, bit konsil toplanacağını ve bütün hristi- yan kiliselerinin birleşeceğini ifade etmişti. Büyük direnmelere rağmen bu yöndeki faaliyet yürüdü. 1960 yı- lında Canterbury Başpiskoposu Ge- offrey Fischer, Papayı ziyaret etti ve bu idealin ilk adımı atılmış oldu. Papa, meseleyi daha da geliştirmek 29 Temmuz 1967 için, Katolik Kilisesinin en yetkili ve büyük kurulu olan Ekümenik Konsili topladı, fakat kendisi top- lantı sırasında öldü. Bu beklenmedik Ölüm, herkesi merak içinde bırakmıştı. Kiliselerin birleştirilmesi çalışması yarıda mı kalacaktı? Fakat "Çalışanların Kar- dinali" diye tanınan reformcu Mi- lano Başpiskoposu, Papalığa seçilin- ce tereddütler dağıldı. Yeni Papa, en az,.müteveffa XXIII. Jan kadar re- formcu ve aynı amaçlan güden bir Kilise lideri idi. Kaim kaşlı, çukur gözlü, ince yapılı bir insan olan VI. Paul, Milanolu işçiler, sabahleyin saat 5'te çalan kilise çanları yüzün- den uykularının bozulduğunu ken- YURTTA OLUP BİTENLER arzulu ortodoks merdi olarak, kar- şısında Fener Patrikhanesini bulu- yordu. Buna karşılık, Atina, Mosko- va, Sofya ve Belgrat Ortodoks kili- seleri bu çabaları kuşku ile izliyor- lardı. Birleşme çabalarında en bü- yük engellerden biri de, Katolik Ki- lisesinin merkezi temsile sahip bu- lunmasına karşılık, Ortodoks Kili- sesinin merkezi otorite tanımama- sı idi. Gerçi Fener Patrikhanesi, gö- rünüşte, en yüksek kilise idi ama» Bizansın fethindenberi bu üstünlük sadece isimde kalmıştı. Athenago- ras, bu birleşme çabalarını, biraz da 'diğer ortodoks kiliseleri üzerin- de nüfuzunu kabul ettirebilmek ü- midiyle destekliyordu. Nitekim son Papa VI. Paul'ün kabul salonu "Pacem in terris — Cihanda barış” disine söyleyince, Milanodaki 500'e yakın kilisenin zahgoçuna, zorunlu- luk olmadıkça, sabah erken saatte çan çalmamalarını emretmişti. Ye- ni Papa, Kardinalken, emekçi sim- im seviyesinin yükseltilmesinden; özel teşebbüsün, çalışanların meşru haklarını zedelememesi gerektiğin- den sık sık bahsederdi. Bu yüzden kendisinin marksist blduğu yolunda ithamlar bile yapılmıştı. Hızlanan birleşme çabaları Katolik ve Ortodoks kiliselerini birleştirme çabaları, 1965 yılın- da VI. Paul'ün, iki kilisenin, karşı- lıklı aforozunu kaldırması ile hız- landı. Vatikan, bu gayretlerinde en yıllarda (o Atuenagoras, sabırsızlık gösterdikçe, Vatikandan, "Bekle ve sabırlı ol" ikazım almaktaydı Papanın son ziyareti, Vatikanın Fener Patrikhanesinin ayağına git- mesi anlamını taşımaktadır. Tabii bu, Athenagorası bayram sevincine sürüklemiştir. Papanın, kendisinin ayağına gelmesi, bir bakıma Athe- nagorası Ortodoks Kilisesinin fil lideri durumuna yükseltmektedir. Kuvwvetlenen bir Fener Patrikha- nesi, muhakkak ki, Türkiyenin milli menfaatleriyle bağdaşamaz. Bizan- sın mirası dâvası güdülürken, yu- nanlıların "Megalo o İdea"larının mihraklanndan biri olan. Fener 15