30 Ekim 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

DÜNYADA OLUP BİTENLER Komünist Blok Başına buyruk ortaklar Geçen haftanın sonlarında, bir za- manlar o kadar düzendi ve disiplin li görünen komünist dünyanın haline bakanlar, hayretler içinde kalıyorlardı. Sanki her kafadan bir ses çıkıyor, her kes kendine göre bir görüş ortaya atı- yordu. Tabii, kolaylıkla (o anlaşılacağı gibi, çıkan sesler ve ortaya atılan gö- rüşlerin hepsi eski Sovyet Başbakanı Krutçefin işbaşından uzaklaştırılması ile ilgiliydi Özellikle Doğu Avrupadaki komü- nist ülkelerden ve Avrupa (o komünisit partilerinden alınan haberlere (ogöre, Krutçefin işbaşından uzaklaştırılması bunlar üzerinde hiç beklenmedik etki- ler yaratmıştı. Anlaşılan, sevilip obeğe nilmeyen birçok (o tarafını (bulmakla beraber, (Avrupadaki okomünistlerin çoğu Krutçefi tutuyordu. Meselâ, Po- lonyalılar, yugoslavlar ve italyan ko- münistleri, taktiğini beğenmemekle be raber, Krutçefin Pekin karşısındaki tu tamunu açıkça destekliyorlardı. o Bul- garlar ye çekler, eski Başbakanın ip- leri gevşetmek için çok acele ettiğini ve bunu yaparken çok ileri gittiğini dü şünmekle beraber. Pekini tutmayı a- kıllarından bile geçiniliyorlardı. o Ro- manya ise Krutçefin komünist bloku bendi iktisadi görüşlerini kabule zorla, masından memnun değildi ama. blok içindeki bağların Stalin devrindekine dönmesini elbette istemiyordu. Başka bl deyişle, komünist ülkeler liderleri- - Komünist Çin ve onun izinden gidenler dışında - hepsi, Krutçefi yeni bir devrin, blok içinde başlayan gev- şeklik ve bağımsızlık devrinin adamı olarak görüyor ve onun gidişiyle (o ye- niden eskiye dönüşün gelmesinden kor kuyorlardı. Doğu Avrupadaki komünist ülke- lerin endişelerinden bir başkası (oda, Polonyada Gomulka. Romanyada da Georgiu-DeJ istisna edilecek (olursa, bugünki komünist idarecilerden o he- men hepsinin Krutçef devrinde o ve onun sayesinde yükselmiş olmasıydı. Eğer Kremimde yapılan 'değişikliğin arkasında eski Stalinciler varsa, ken- di ülkelerindeki" Stalincilerin de yeni- den harekete geçmesinden korkutabi- lirdi. Belki Bulgaristan ve Çekoslavak- yada Stalin taraftarları zaten hiçbir zaman bütünbütüne işbaşından uzak- laştırılamadıkları için bu Oo ülkelerde büyük sarsıntılar görülmeyebilirdi ama, meselâ Macaristanda yeniden Stalin- AKİS, 30 EKİM 1964 Brejnef İpler kimin elinde ! ciiliğe dönüş bir felâket olurdu. Bütün bunlara ek olarak, dünya- daki komünist ülkeler ve komünist par tiler. Kremlinde yapılan değişiklikten ancak son dakikada haberli o kılınmış- lardı. Öyle ki, Krutçefin — işbaşından uzaklaştırıldığı bütün dünyaya (o res- men bildirildiği zaman, komünist ül- kelerdeki idareciler kendilerine yönel- tilen sorulara ne cevap vereceklerini bilemeyip, "hayret ve heyecan" içinde olduklarını söylemekle yetinmek o Zo- runda kaldılar. Yalnız bir tek Gomul- ka, o da durumu dahada kötüleştir- memek için olsa gerek, Krutçefin yağı- nın çok ilerlemiş olduğunu, sağlık du. rumünun kötüleştiğini söyledi ve Mos- kovada yapılan açıklamaya inanır gö- ründü. Ortaya dökülen saçlar Krutçefin o işbaşından uzaklaştırılma- sına karşı tepki sadece komünist ülkelerle komünist partilerden gelmedi. Dünyanın bütün ileri gelen politika a- damlan, eski Sovyet Başbakanının iş- başından uzaklaştırılması okonusunda yapılan açıklamaları tatmin edici bul- madılar ve gerçek sebepleri öğrenmek istediler. Bu arada Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri U'Thant, geçen ohaf- tanın sonlarında yaptığı konuşmada, Krutçefe, işbaşından uzaklaştırılması- nın sebepleri üzerinde açıklama yap- mak imkânı verilmesini istedi. Tabii, dünyada hiç kimse bu teklifin yeni Sov yet idarecileri tarafından kabul edile- ceğini bir an bile düşünmedi ama, Thant'ın davranışı, bütün dünyanın Kremlindeki değişiklikle yakından il- gilendiğini göstermek bakımından bü- yük bir ilgi topladı. Komünist blokla bu blok dışında- ki ülkelerden gelen bu obeklenilmedik tepki, yeni Sovyet idarecilerini, Krut- çefin işbaşından uzaklaştırılması olayı kışıp işleri çığırından çıkardığı sürüldü, sonra iş yaparken çalışma ar- kadaşlarının fikrini almadığı söylendi, nihayet kendisini putlaştırmaya (o ça- lıştığı iddia edildi. Fakat bunların hiç birinin, insanı bir gün içinde yerin- den etmeye yetecek kadar kuvvetli se- bepler olmadığı o anlaşılınca, Krut- çef komünist dünyamın birliğini bozmakla suçlandırıldı. Onun arka- sından da, bu haftanın başında Mos. kovada yayınlanan bir iktisadi raporla, Sovyet ekonomisinin Krutçefin (oson devrinde gelişme hızını çok kaybettiği açıklandı. Krutçefin işbaşından uzaklaştırıl- masıyla ilgili olarak yapılan Oo bütün açıklamalarda dikkati çeken en önem- li nokta, yeni Sovyet idarecilerinin es- ki Başbakana karşı yaptıkları tenkitler de son derece ölçülü davranmalarıdır. Anlaşılan, Krutçefi kötülemekte acele ederek komünist ülkelerdeki ve belki de Sovyetler Birliği içindeki Krutçef taraftarlarını daha fazla kırmak iste- memektedirler. Sonra bugün idareyi ele alan Sovyet liderlerinin hemen hep si Krutçefin yanında çalışmış kimse- lerdir, onun iç ve dış politikasının çi- 19