29 Mayıs 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 22

İŞ ALEMİ Bankalar İşletme kredileri Özel sektör temsilcileri, sanayi te- sislerinin kredi ihtiyaçlarının iste- nildiği şekilde (o sağlanamadığını ileri sürerek kredi işlerinin ıslahını iste- mişlerdir. Odalar Birliği tarafından Hüküme- te verilen bir raporda. Türkiye Sınai Kalkınma Bankasının son derece dar imkânlarla ve dağınık bir tarzda kre- di sağladığı ileri sürülmekte, bu ba- kımdan kredi İhtiyacım temin edeme- mesi dolayısıyla sanayiin ticari şart- larla kredi alma mecburiye tinde kal- dığı belirtilmektedir. Sanayiin işieime kredileri ihtiyacı zaman zaman ete alınmaktadır. A cak, bu yem hepsi geçici ted- birler mahiyetinde olmaktan ileri gi- dememektedir. Son defa Sümerbank eliyle dağıtılan 50 milyon liralık kre- dinin de ayni şekilde sonuçlandığı gö- rülmektedir. Öte yandan, bilhassa işetme kre- disinin dışardan temini hlinde Hü- kümetin, çıkarmış olduğu bir karar- nameyle alelacaip hükümler getiril- miş olması, bu yolu da kapamış bu- lunmaktadır. Dışardan getirilecek yatırım kredi- lerinin temininde . mevzuatı ve formaliteleri mümkün mertebe yu- muşatılmış, getirilecek kredilerin eko- işletme kredileri konusunda realitele- re uymayan tedbirler ihdas olunmuş- tur. Kararname, işletme kredilerinin yüzde 50 sinin iç finansman fonuna mükellefiyetini getirmek- tedir. Bu karara göre, meselâ bir mil- yon dolar işletme keridisi temin eden bir firma, bu kredinin 500 bin dolarını iç finansman fonuna yatırmak mec- -uriyetinde tutulmaktadır. Kararna- medeki en enteresan hüküm de şu- dur: "Maliye Bakanlığınca izin veri- len istikrazların türk parası olarak iç finansman fonuna ikraz edilen yüz- de 50'si ile bu miktara tekabül eden faizleri, vadelerinde türk lirası ola- rak istikrazı yapan gerçek ve tüzel ki- silere ödenir, oiç finansman fonuna başkaca bir külfet ve mecburiyet yük- letilemez." İlk anda tauna gayet normal ge- AKİS/22 len bu ifade, biraz düşünülünce ba- yağı önem kazanmaya başlamaktadır. "Maliyeye başkaca mükellefiyet yük- letilemez" ne demektir? Yani, devalüasyonu, olursa (aradaki firma ödeyecek demektir. İşte sadece bu hüküm bile dışardan işletme kre- disi getirilmesine başlıbaşına mani o- lacak niteliktedir. Zira işletme kre- disi sağlayan firma, hem bunun yan- sını iç finansman fonuna yatıracak. hem de, iç finansman fonundaki kıs- mın kur farkını ödeyecektir. Tabia- tıyla bu hükme kimsenin yanaşmıya- cağı aşikârdır. Bu suretle dışarıdan iş- letme kredisi sağlanması (imkânları da ortadan kalkmaktadır. Yeni kir teşekkül Bu durumda özel sektörün kredi ih- tiyacını sağlamak için, se rmayesi - yabancı bankaların iştirakiyle "Ticaret Ban- kaları Yatırım ve Orta Vadeli Kredi Kurumu" adı verilebilecek bir banka- lararası teşekkülün tesisi istenmekte- ir. Bu kurum, Türkiyede tesis edil- miş olan özel sanayiin mali bünye- sinin ıslahına yardım etmek, özel sek- törde yeni sınai yatırımların o veya mevcut sınai teşebbüslerin modernleş- tirilmesinj kolaylaştırmak ve Türki- yede bir sermaye piyasasının teşek- külüne hizmet etmek vazifelerini ifa edecektir. Kurum, bu vazifeleri rea- lilze edebilmek için, şu muameleleri yapacaktır: — Bankaların özel sektör müesse- selerine Kurumun tasvibi ile yapacak- ları orta vadeli kredilerden elde. ede- cekleri senetleri Iskonto etmek, — Hususi sınai müesseselere mad- di teminatlı veya teminatsız türk li- rası veya yabancı akçe ile orta vadeli ikrazatta bulunmak, — Mevcut veya yeni kurulacak sı- nai müesseselerin sermayelerine işti- rak etmek. — Hususi sınai teşebbüslerin hisse