29 Mayıs 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 19

rına alacağını bildirdiği söylenmelktedir. Ümit ederiz ki bu tonudaka yanlış anlamalar bertaraf edilir ve Heligo- land konusunda yapılan hata tekrar edilmek. Heligoland adasının terkedilmesiyle bu ada cermenizmin bir öncüsü durumuna geçmiş ve Kuzey Denizin kontrolünü bu Su- retle elden kaçırmamız büyük kayıplarımıza yol (o aç- mıştır." Daily Telegraph'in bu başmakalesini hemen Atinaya bildiren Kaklarnanos yaptığı tefsirde bu görüşün m askeri çevrelerinin görüşü olduğunu belirtmektedir Yunanlıların çalışma tarzı Havanın bu şekli,alması üzerine Politis Londradaki Yu- nanistan elçisine şu talimatı gönderdi "Paris, 22 Şubat 1919. Çok acele. Telgrafinızı aldım ve Daily Telegraph'taki Heligoland misalini cevaplandır- mak üzere bir ingiliz dosta talimat verdini. Bütün endi- şeleri ortadan kaldırmak için iki noktayı belirtmek lâ- zımdır. a) Heligoland ile Kıbrıs arasında hiç bir ben- zerlik yoktur. Zira birincisi. İngiltereye rakip olan as- keri ve bahri bir büyük devlete terkedilmiş bulunan, stratejik bakımdan kıymetli bir noktadır. Halbuki ikin- cisi, bir defa stratejik bakımdan o derece önemli değil- dir. Üstelik, ananesi itibariyle İngiltereye dost bir küçük devlete bırakılmaktadır. Bu devletin bütün politikası ve istikbali, eğer aklı varsa, İngiltereyle dost ogeçinmesine bağlıdır. b) Bu konuda, İmparatorluğun savunmasıyla görevli kimselerin aklında en ufak bir şüphe varsa bu - nun izalesi için milletlerin kendi kaderlerini tayin etme- leri prensibi açık bir şekilde ihlâl edilmeksizin çare düşü- nülmelidir. Bu çare ya Adanın tarafsız hale çevrilmesi, ya da İngiltereye bir deniz üssü verilmesi suretiyle o bu- lunabilir. Böylece İngiltere, bir tehlike vukuunda duru- ma derhal hakim olabilir. Bu görüşü hususi surette Sir Ârfhur'e bildiriniz. O da bunu kaynağını açıklamaksı- zn kullanabilir. (e Politis" Pölitisin talimat verdiğini bildirdiği "İngiliz ( dost", milletvekili. T. P. O'Connor'dur. Adamın yazdığı ve Politisin söylediklerinin eşi olan mektup Daily oTeleg- ingilizler atayla oraya buraya mektuplar, yazılar yazıp bunları yayınlatmışlar ve havayı değiştirmeye çalışmış- lardır. Yunanlıların metodu hep "Sen bir kere Adayı bana ver, ben sana istediğin teminatı sağlarım" politi- kası olmuştur. Bu arada Londradaki Kıbrıs Heyetini de doğrudan doğruya Venizelos ve Politis idare (o etmişler, direktifleri onlar vermişlerdir. Yani Atina, Kıbrıs işinde. o zaman da yüzüne Lefkoşe maskesini takarak çalışmış- tır. Bu konuda Kaklamanosun Venizelosa gönderdiği bir şifre ilgi çekicidir. Londradaki yunan elçi yunan Baş- bakanına şunu bildirmektedir: "Kıbrıs delegeleri sizin şahsınız hakkında son dere- ce hürmetkar ve muhabbetli bir ifade kullanarak yaz- leri gayet iyi anladıklarını söylemektedirler ve tavsiyeniz üzerine Parise gitmekten vazgeçtiklerini belirtmektedir- ler. Mektuplarının bu özetini size, kendi talepleri üze- rine telgrafla arzediyorum." Heyet Venizelosun emrinde Martın başmda Kıbrıs delegeleri Venizelosa bir haber rdular. Mısır ve Orta Doğuda ingiliz ordularının başkomutanı olan ve şimdi Mısır Yüksek Komiseri ta- yin edilmiş bulunan General Allenby Mısırdan o Parise gitmekteydi: Generaı Allenby stratejik sebeplerden do- layı Kıbrısın İngilterede kalması lüzumunu belirten bir raporu beraberinde götürmekteydi. — Kıbrıslılar (oyunan Başbakanından ona göre hareket etmesini istediler. aten, Kıbrıs arşöveğinin başkanlığındaki heyet ile Venizelos daima sıkı münasebet halinde katmış ve Kıb- rıs Heyeti bütün temaslarını Venizelosa harfiyen bildir- miş, politika müştereken çizilmiştir. Arşöveğin yanında 2 numaralı şahsiyet olarak bulunan Lanitisin 30 Mart 1919 'da Venizelosa gönderdiği şu mektup ilgi çekicidir: "Bugün, aramızda sıkı münasebet bulunan eski, li- beral parti milletvekillerinden Mr. Alfred Scott ile gö- rüştüm. Mr. Scott, - haberlerinin doğruluğunu temin et- tikten sonra bana şu bilgiyi verdi: Dışişleri Bakanlığı Enosise taraftardır. Fakat Harbiye ve Bahriye obakan- lıkları buna karşı koymaktadırlar. Müstemlekeler (o Ba- kanlığında da sadece Bakan Lord Milner müsait bir havaya sahiptir. Fakat onun dışındaki bütün müsteşar- lar, yardımcılar ve diğer personel Adanın muhafazası ta- raftarıdır. Mr. Scott'un söylediğine göre Lloyd o George da bizden yanadır. Buna mukabil milletvekilleri arasın- dan bir grup Bnosisin aleyhinde bir hava yaratmaya ça- Cemal Paşa fransızların Courbe zırhlısında lışmaktadırlar ve bunların başında Sir Edward o Carson gelmektedir. Her halde, Avam Kamarasının o ekseriyeti Enosise karşıdır. Bizden yana olarak İşçi Partisi ile li- beraller ve muhafazakârların çok ufak bir kısmı var- dır. Mr. Scott'a göre, eğer. Hükümet bu işi ele alırsa, tabii Avam Kamarasında ekseriyeti bulacaktır. Ama du- rum bu olduğu için Hükümet Avam Kamarasının nab- zını yoklamaktadır. Eğer havayı uygun bulursa meseleyi götürecektir, aleyhte bir hava sezdiği takdirde buna yanaşmayacaktır. Şimdi Carson ile bir randevunun pe- ii Muvaffak olursa onun da neticesini size bil- direceğim." Gene Lloyd George İlkbaharda, Lloyd George yunanlıları Kıbrıs konusunda memnun etmek için bir küçük harekete geçti. Adada İngilizlere üs verilmesinin ( İngiliz askeri (o çevrelerinin endişelerini ortadan kaldıracağını ümit ediyordu. Bun- dan dolayı bir amiralin başkanlığındaki o ingiliz odeniz heyeti Kıbrısta tetkikler yaptı, sahilleri İnceledi ve üs için en müsait bölgenin Limasol olduğu neticesine var- dı. Bu sırada Lanitis Londradaki yunan elçisine, Venize AKİS 19/59