22 Şubat 1964 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

Aile Bütçeleri Anketi H iç km yeni Me sıralarda, yıllardan beri ev geçindirm: te olan bir sorumlu, bir aile babası, bana. şöyle bir itirafta ir — Ne zaman aile bütçesi yapmaya kalkışımşsam, o ay sıkıntıdan kur- tulamamışımdır. Günlük ihtiyaçları kâğıt-kalemle tespit etmeli ve ihtiyaç- ları imkânlara sığdırmak gerçekten çetin bir iştir. Onun işin işin kolayını, kendimi böyle bir zora sokmamakta buldum. Bütçe yanmaktan vazgeçtim. Ev kirası gibi esaslı masrafları aybaşında ayırdıktan sonra, günlük masraf- lar için cebimdeki paraya göre, kendimi günü gününe ayarlarım. Varsa ye- riz, yoksa yemeyiz.» Türk ailelerinin bütçe gimiyeti genel olarak, işte bu yöndedir. Allah verdikçe harcarız, ayın birkaç günü sultan gibi yaşamayı, iğer günler ise mahrumiyetlere katlanmayı, mizin bir bütçe disiplinine girmeye tercih bir iştir. Cebimizde para varken, sırf bütçe disiplini bakımından, fuzüli de olsa, bazı masraflara "hayır" demek çoğumuza pintilik gibi gelir, küçüklük gibi gelir. Bu bakımdan ben, Devlet İstatistik Enstitüsünün bugün, çeşitli ekono- mik çalışma kollarında büyük bir emekçi kitlesi barındıran Adanadan baş- lamak üzere. 1966 yılı sonuna kadar, köyler dahil, bütün yurtta uygulamayı düşündüğü «aile bütçeleri anketi» nin, anketörleri bir hayli terleteceği ka- nısındayım. Ama bu, konunun önemini ve bir an önce ciddiyetle ele alın- ması a daha aç ir şekilde ortaya koymakta n, gerekçede belirtildiği gibi, muhtelif hedefleri vardır ve bu ketin doldutazağı boşluk özellikle, geçen yıl Büyük Millet Meclisinde Grev ve Lokavt Kanun Tasarısı görüşülürken meydana çıkmıştır. Bu sırada gö- rülmüştür ki. toplu özleşme yapılırken sık sık başvurulacak gıda, müsteh- lik, ücret vesaire gibi temel endeksler memleketimizde mevcut değildir. Oy- sa ki, sağlam bir iş —işveren— işçi düzeninin kurulabilmesi için bu endeks- ler şarttır. İşte gerekçeden öğrendiğimize göre, «Aile Bütçeleri Anketi» gi- üzumlu, fakat çetin bir etüdün bütün yurtta yapılmasına önayak olan ana etken, toplumun birimini meydana getiren ailenin sosyal ve ekonomik kalkınmasını sağlamak için gerekli bilgi ve istatistik malümata kavuşmak- tır. Diğer hedefler ise şunlardır: memleketimizde yaşama düzeyi konusun- da bilgi sahibi olmak, tipik aile bütçesi kavramına varmak, bugünkü beş- lenme durumumuz ve sorunları hakkı i deksleri hazırlamak, bölge gelir, ve plânlaması için ogerekli vergilere sa- hip olmak... İşçi Sendikaları Konfederasyonu ve çeşitli teşekküllerle işbirliği yapa- cak ve anketi XIX. yüzyılın yarısından itibaren mevcut tecrübelere, ünü esas- lara, kanunlaşmış kaidelere dayanarak, fakat memenin şartlarını, u arada okur-yazar oranının düşüklüğünü dikkate alarak eğitilmiş anke- törler vasıtasıyla yanacaktır. Bugün dünyanın sosyal ve ekonomik gelişme- si "aile bütçeleri anketleri" nin önemini bütün ileri toplumlarda ön plâna almış bulunmaktadır ve bu anketler 1835 yılından beri özellikle, İsveç, Nor- veç, İngiltere, Hollanda ve Kanadada başarılı tecrübelere ulaşmış, sosyal ve ekonomik sorunların halledilmesinde yardımcı olmuştur. Öyle zannediyorum ki anketin en önemli bir faydası da <bütçe fikri» ni toplama aşılamak olacaktır. "Varsa yeriz, yoksa yemeyiz" emniyetinin ar- tık yerini bir ciddi aile bütçesi zihniyetine terketmesi zamanı gelmiştir. Ai- lede iyi beslenme, huzur, genel olarak konfor ve ihtiyaçların lüks ve fante- zinin yerini alması, aile Tertlerinin aile gelirine yardımcı olacak şekilde ça- lışmaları zorunluluğunun meydana çıkması, ailenin toplum (kalkınmasına daha aktif bir şekilde katılabilmesi bence bu bütçe zihniyetinin hepimizde daha olumlu bir şekilde yerleşmesine bağlıdır. Devlet istatistik Enstitüsü- nün bu güzel teşebbüsü, herhalde hu yönden de faydalı olacaktır. Jale CANDAN AKİS/24 lunan büyük-romancı ve kadın hakları savunucusu Halide Edip Adıvarı an- mak üzere toplanmışlardı. Yazarın oğ- lu Ayetullah Sayar ile eski arkadaşla- rından Yakup Kadri Karaosmanoğlu dinleyiciler arasındaydılar. Semiramis Yazıcı, Halide Edip Adıvarın ülkücü, mücadeleci yönünü, onun canlandırmış olduğu roman kah- ramanları, vasıtasıyla çok canlı ve cazip bir şekilde dile getirdi ve bu büyük romancının Handan gibi, Rabia gibi ölmezliğe kavuşmuş tiplerini bir bir ele aldı, romancının bu tiplerde yaratmak istediği yeni türk kadınını anlattı. Halide Edip Adıvarın yarat- tığı bu tipler, Yakup Kadri Karaos- manoğlunun da belirttiği gibi, realizm- den çok idealizmden doğmuş kadınlar- dır. Bunlar kitlelerden ayrılan, o her bakımdan kadınlığı yükselten, o çevre- nin âdetlerine isyan eden, insani zaaf- lara düşmeyen, fakat büyük hisler uğ- runa, meselâ o devirde, bir ecnebi ile dahi evlenebilecek kadar kişilik sahibi, karakterleri kuvvetli, küçük olmıyan, müstesna kadınlardır. Bunlar (o çevre- den aşkın ve kuvvetlidirler, milliyetçi ve ülkücüdürler. Romanlarda zaman zaman beliren asın alafranga, şe- kil bakımından o sözde batılı, eğlen- ce düşkünü kadınlar ise ancak İ- kinci plândaki kadınlardır ve birin- cileri odaha iyi meydana çıkarmak amacile, fon olarak o kullanılmışlardır. Bu romanlarda özellikle çalışan, aktif. çevre üzerinde etkili, kadınlar başrol- lere seçilmişler ve yazar, o yaşatmak istediği, oyaratmak istediği (omoderm türk kadınını, bu anlam içinde, kahra- manlarında ebedileştirmiştir.