7 Aralık 1963 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

Nem Çinin babası. Dr. Sun Yat-sendir. Ama mo- dern Çinin tarihi Mareşal Çan Kay-şektir ve İhti- yar liderin yaran atın aşan bir zamandır memleketindi hayatında oynadığı birinci derecedeki rol kendisini dün- yanın en şöhretti siyaset adamlarından biri yapmıştır. şal Çan Kay-şek eski nesil çinlilerine nazaran uzunca a zayıf ve ince, munis yüzlü bir insan. U- momiyetle yakası kapalı, işaretiz bir asker üniforması giyiyor. Taşma rağmen gayet dinç, canlı ve iradeli. Ya- bancı lisan konuşmuyor. Çinde Mançu hanedanının Dr. 8un Yat-sen tara- fından yıkılması tarihi 1911'dir. Sun Yat-sen Hanedana karşı mücadelesinde bir nevi siyasi parti olan Kuomintan- gı kutlanmıştır. Kuemintangın fikirleri, lideri (o tarafın- dan "Halfan üç prensibi" diye ifade edilen fikirlerdir. Bunların binincisi milliyetçilik o—yani, yabancılardan kurtulma—, ikincisi demokrasi —yani, halk hükümeti—, üçüncüsü de halkın yaran —yani, halk için hükümet- tir. Fakat 1911 İhtilâli, 1923 sıralarına kadar süren tam bir anarşi devri açmıştır. Kuzey ile Güney bu devrede birbirinden ayrılmış. Kuzey Hükümeti kendisine Pekini, Güney Hükümeti Kantonu seçmiştir. Ama ne öteki kendi bölgesini dahi tamamile kontrol ir Çin, bir takım generallerin derebeyicilik oyununa sahne olmuştur. 1921'de Güney Hükümetinin başında Sun Yat-sen varken bu, 1922'de Kantondan kovulmuş, fakat 1923te tekrar geri gelmiştir. O tarihte Çin Cumhuriyeti- nin kurucusu, Kuomintanga yeni bir şekil vermekle çin kirliğini kurma gayretine girmiştir. Nitekim, Sun Yat-sen lar, toprağın üstünde yeşil ağaçlar bu mucizenin delilleridir. Kıta Çinine ve oraya yerleştirilmiş 828 topa sadece bir kaç kilometre me- safede bulunan Kemoyun bu şeklide yer altına sokulmuş olmasının şaşıla- cak bir tarafı yoktur. Komünistler a- dalara her zaman kızıl broşürler atma- mışlardır. Başkan Eisenhower'in For- mozayı ziyareti sırasında günlerle de- vam eden ve bütün dünyada geniş a- kisler yaratan meşhur bombardıman henüz unutulmamıştır. Şu anda da, a- dalann karşısındaki bölgede 345 bin Kızıl Çin askeri, 3335 uçak ve 235 par-, ça küçük gemi vardır. 1177 topçu va- ziyetinden 828 tanesi fiilen işgal edil- miş haldedir. Bu teferruatlı bilgiler Kemoydaki General Manın istihbarat teşkilâtı tarafından elde edilmiştir. mektedir. Çin topraklarını gibi savunacaktır. uyuklamaktadır. Gerçi Büyük Kemoyun topçu yuvala- rından biraz kuvvetli dürbünlerle ba- kıldığında Kıta Çinindeki bütün ha- nin meçhulü değildir. zırlıklar, toplar rahatça görülmekte- kette, dir ama esaslı malümat komandolar- o fedeki ca getirilmektedir. Milliyetçi Çin ko- mandoları sık sık Kıtaya çıkmakta, istihbarat yapmakta, yakalanmadıkla- rı takdirde geri dönmektedirler. Ka- moyun Milliyetçi Çin tarafından bir kale haline getirilmiş obulunması ve "Hayır" demekle AKİS/20 Formozada herkesin beslediği hayalin bir çıkartma ve istila mest külliyetli komünist burada tutulmasının sebebini teşkil et* o Taiwan. Kemoy ve Formoza, Kıta Çininden gelecek bir taarruza karşı Amerikanın Büyük Okyanusdaki 7. Filosu tarafın- dan korunmaktadır. 7. Filo Milliyetçi "Amerika Toprakları" Pekin Hükümetinin Formozayı ilhak ve Çan Kay-şek rejimini dırma plânları şimdilik hasır altında Buna peh Hükümeti Kıta Çinini ele geçirmek azminden hiç bir şey kaybetmemiştir ve Formoza Başkentinde çok kimsenin inancı bu iş için en elverişli zamanın şimdi gelmiş bulunduğudur. cı taşıyanların başında bizzat şal Çan Kay-şekin okluğu hiç kimse- Kıtaya bir kaç kilometre mesa- Kemoyun bir sıçrama tahtası olacağı muhakkaktır. mayan. Kıtadan Adaya görevli 7. Filonun, şu sırada Adadan Kıtaya bir harekete "Evet" diyeceğidir. Amerikanın bu kingenlik"! Talpehi kızdırmakta, 12 Mart 1925te öldüğünde bu birlik kurulmuş görünmek- tedir. Zira Kuzey Çinin generalleri bile Sun Yat-senin otoritesini tanımışlar ve kendisini Pekine davet etmiş- lerdir. Çan Kay-şekin Çinin tarihinde yerini alması (oObu devrededir. Genç bir general olan Çan Kay.şeki (Sun Yat-sen tahsil için Rusyaya göndermiş, Çan Kay-şek orada kızıl ordunun kuruluş tarzını incelemiş, dönüşün- de Vampao askeri akademisini kurmuştur. Yeni çin or- dusunun hemen bütün kadrosu bu akademiden o yetiş- miştir. Ruslar Çinin o devresinde teknisyenler göndere- rek Çan Kay-şeke ve Sun Yat-sene yardımcı olmuşlar- dır. Cumhuriyetin kurucusunun ölümünden sonra mlntangın başkanlığı boş kalmıştır. İki kuvvetli şahsiyet b mirası opaylaşmak için ortaya çıkmıştır: Son Yat-Sen tarafından Çin ordularının Başkomutanı yapılan Kuo- Çan Kay-şek ve Sun Yat-senin eski sekreteri Wang in-vei. Çan Kay-şek önce rahibini bertaraf etmiş, son- ra ruslarla bozuşmuş, sonra Kuzeyin tekrar azan âsi generallerine karşı yürümüş ve 1928'te bunların başlıcası olan Çang Ço-lini yenerek Çin birliğini tekrar kurmuş- tu Ancak aynı tarihlerde Çinde bir başka şahsiyet be- lirmektedir: Komünist Mae Çe-tung. Mao, 1893te Gü- ney Çinde fakir bir köylü ailesinden dünyaya gelmiştir. Bir süre öğrenci ve asker olarak maceralı hayat sürmüş, 1921'de Şanghayda kurulan Çin Komünist Partisinin ilk liyetçi Çin Cumhuriyeti" olduğunun bilin, sık kuvvetlerin yerine daha "Taiwan Cumhuriyeti" ibaresinin kullanılması ise rahatsız etmektedir. amerikalıların Formoza için kullandıkları isimdir. Cesur bir adam Npresal Çan Kay-şek, Talpehin he- men kenarındaki, ağaçlıklar ara- sındaki Başkanlık Sarayında bu mec- muanın yazarını, eşiyle birlikte kabul ettiği saman Kıtanın istilası için ka- manın son derece olgun bulunduğunu açıkça söyledi. Başkanın da yanında, zamanında "Şanghayın en güzel genç kızı" olarak bilinen ve bütün zerafeti- ni muhafaza eden eşi Madam Çan bu- lunmaktaydı. Madam Çan, Mareşalin bu mecmuanın yazarıyla görüşmesi es- nasında yazarın eşiyle (ohasbıhal etti. Başkanın eşinin, dünyanın pek çok ye- rini ziyaret ettiği, fakat Türkiyeye Sel- mediği, böyle bir fırsat çıkarsa Dun- dan türklerin pek memnun olacakları kendisine ifade edildiğinde verdiği Ce- vap şudur — Ama şimdi, bir yere gitmek im- kânımız yok. Biliyorsunuz, önce Kıta- ya gideceğiz. Ondan sonra, ilk olarak güzel memleketinize gelmek beni bah- tiyar edecektir." Fonnozayı ziyareti Bu yüzdendir ki ortadan kal- mukabil, Tai- Bu inan- Mare- Böyle bir hare- Muhakkak ol- bir harekete “çe- "Mil- esnasında bu